IV. Davit Gürcüce: დავით IV
Gürcistan Kralları'nın Kralı
Gürcistan Kralı
Hüküm süresi	1089–1125
Önce gelen	II. Giorgi
Sonra gelen	I. Demetre
Doğum	1073 Kutaisi
Ölüm	24 Ocak 1125 Tiflis
Defin	Gelati Manastırı
Eş(ler)i	Rusudan Guranduht
Çocuk(lar)ı	I. Demetre Vahtang Giorgi Tamar Katay
Hanedan	Bagrationi Hanedanı
Babası	II. Giorgi
Annesi	Elene
Dini	Gürcü Ortodoks Kilisesi
İmza

IV. Davit, Kurucu Davit olarak da bilinir (Gürcüce: დავით აღმაშენებელი, "davit ağmaşenebeli") (1073 – 24 Ocak 1125), Bagrationi hanedanından Gürcü kralı. 1089 yılından öldüğü 1125 yılına kadar hüküm sürmüştür.^[1] "Ağmaşenebeli" lakabı kurucu, imar eden anlamlarına gelir.

Tarihteki en büyük ve en başarılı Gürcü hükümdarı ve Gürcü Altın Çağı'nın mimarı olarak tanınmaktadır. 1121'de Didgori Muharebesi'ni kazanarak Selçuklu Türkleri'nin Gürcistan'da ki hakimiyetine son vermeyi başardı. Ordu ve idare alanında reformları ülkeyi yeniden birleştirmesini ve Kafkasya topraklarının bir kısmını Gürcistan'ın kontrolüne almasını sağladı. Kilise dostu ve Hristiyan kültürünün önemli bir destekçisi olarak Gürcü Ortodoks Kilisesi tarafından kanonlaştırıldı.

Askeri seferleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Davit, 1105'te Selçuklu vasalı Kaheti-Hereti Krallığı'nın ilhakını takiben gönderilen Selçuklu ordusunu Ertzuhi Muharebesi'nde bozguna uğrattı. Kazanılan bu zafer 1110-1118 yılları arasında Samşvilde, Rustavi, Gişi ve Lori kilit kalelerini kontrol altına almasını hızlandırdı.

Artık Davit için sorunlar baş göstermeye başladı. Son yirmi yılın büyük bir bölümünde savaş halinde olan ülke nüfusunun yeniden üretken olmasına izin verilmesi gerekiyordu. Ayrıca, Selçuklu Hanedanının elinden hala kurtarılamayan Tiflis şehri ile birlikte krala bağlı soyluları da onun için sorun yaratmaya devam ediyordu. Davit, milletini ve halkını ıslah etmeye devam etmeden önce yine bu sorunları çözmek zorunda kaldı. IV. Davit bu amaç doğrultusunda Gürcü ordusunda köklü reformlar yaptı. 1118-1120 arasında Kuzey Kafkasya'da yaşayan 14.000 aileden oluşan Kıpçak kabilesini Gürcistan’a davet etti. Her Gürcü ve Kıpçak ailesi, orduya bir asker, bir at ve bir silah sağlamakla yükümlü tutuldu. Kıpçakları, Gürcistan'ın farklı bölgelerine yerleştirdi. Bazıları İç Kartli bölgesine yerleştirdi; diğerlerine ise sınır boyunca topraklar verdi. Kıpçaklar Hristiyanlaştılar ve hızlı bir şekilde Gürcü toplumunda asimile olmuşlardır.^[2]

1120'de IV. Davit, Türkler Gürcü topraklarını yağmalamaya başlayınca Batı Gürcistan'a gitti ve aniden onlara saldırı düzenledi. Sadece önemsiz bir Selçuklu kuvveti kaçtı. Kral Davit daha sonra komşu Şirvan'a girdi ve Kebele kasabasını aldı. Bu süre zarfında Şirvanşahlar, yükselen Gürcistan ve Selçuklu devletleri arasında taraf değiştirme durumundaydı.

1120-1121 kışında Gürcü birlikleri başarılı bir şekilde Güney Kafkasya'ya giden doğu ve güneybatı yolları üzerinde bulunan Selçuklu yerleşimlerine saldırdı.

Müslüman güçler Güney Kafkasya'daki Hristiyan devletin hızlı yükselişi karşısında endişeye kapıldılar. 1121'de Sultan Mahmud b. Muhammed (1118-1131) Gürcistan'a karşı cihad ilan etti. Artuklu beyi İlgazi ve Tuğrul b. Muhammed komutasındaki büyük bir Müslüman devletleri koalisyonunu bir araya getirdi. Müslüman ordusunun büyüklüğü, abartılı 600.000 kişilik bir sayıdan (Şansölye Walter’in Bellan Antiochena’sı, Edessalı Mateos) 400.000'e (Sparapet Sempad'nin Kroniği) ve 250.000-400.000 kişilik modern Gürcü tahminlerine kadar değişen sayılarla hala bir tartışma konusudur. Tüm kaynaklar, Müslüman güçlerin, 56.000 kişilik Gürcü ordusundan çok daha büyük bir ordu topladıkları konusunda hemfikir. Bununla birlikte, 12 Ağustos 1121'de Kral Davit, düşman ordusunu Didgori Muharebesi'nde bozguna uğratarak, genellikle Gürcü tarihinin en büyük askeri başarısı olarak kabul edilen bir zafer kazandı. Didgori'deki zafer, Gürcistan'ın büyük bir askerî güç olarak ortaya çıkışını sağladı ve bölgesel dengeyi Gürcü kültürel ve siyasi üstünlüğü lehine değiştirdi.

Arap istilasından geriye kalan son idare bölgesi Tiflis'i 1122'de yeniden fethetti ve başkenti buraya taşıdı. İyi eğitimli bir adam Kral Davit, farklı dinlerin kabullenilmesini ve tolerans gösterilmesini vaaz etti. Müslümanlar ve Yahudiler için vergileri ve askerliği kaldırdı ve Müslüman alimleri ve sufileri korudu. Davit'in ordusu 1123'te Güney Gürcistan'daki son Selçuklu kalesi Dmanisi'yi özgürleştirdi. 1124'te Davit sonunda Şirvan'ı ele geçirdi ve Ermeni şehri Ani'yi Müslüman emirlerden aldı. Böylece krallığının sınırlarını Aras havzasına kadar genişletti. Ermeniler onu bir kurtarıcı olarak karşıladılar ve ordusuna yardımcı kuvvetler sağladılar. O zaman Kurucu Davit "Mesih'in Kılıcı" unvanını aldı. Davit'in dönemine ait bir bakır madeni para üzerine kazınmıştır:

Müslüman nüfusa ve diğer din ve kültürlerin temsilcilerine karşı gösterilen insancıl muamele, onun farklı milletlerden oluşan krallığında hoşgörü için bir standart oluşturdu. Bu sadece onun aydınlanmış hükümdarlığı dönemi için değil, tüm Gürcü tarihi ve kültüründe bulunan bir özellikti.

Gürcistan'ın Didgori Muharebesi'ndeki kesin zaferinin ardından, eşi Gürcü prenses Tamar'ın etkisi altındaki Şirvanşah Manuçir, Gürcü yanlısı bir yönetimi sürdürdü ve Selçuklulara haraç ödemeyi reddetti. 40.000 dinarlık haraçtan mahrum kalan, Selçuklu Sultanı Mahmud, 1123 yılı başında Şirvan'a yöneldi, Şamahı'yı ele geçirdi ve Manuçir'i ihanetle suçlayarak rehin aldı. Buna cevaben Haziran 1123'te IV. Davit, sultana karşı bir sefer düzenledi ve tekrar sultanı mağlup etti ve sonunda Şamahı, Buğurt, Gülüstan, Şabran şehirlerini ve kalelerini ele geçirerek Şirvan'ı fethetti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta David IV of Georgia ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.