Heptan

Heptan
Adlandırmalar
	Tercih edilen IUPAC adı Heptan
	Diğer adlar Septan
Tanımlayıcılar
CAS numarası	142-82-5 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
Beilstein Referansı	1730763
ChEBI	CHEBI:43098 ;
ChEMBL	ChEMBL134658 ;
ChemSpider	8560 ;
ECHA InfoCard	100.005.058
EC Numarası	205-563-8;
Gmelin Referansı	49760
MeSH	n-heptane
PubChem CID	8900;
RTECS numarası	MI7700000;
UNII	456148SDMJ ;
UN numarası	1206
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID6024127 ;
	InChI InChI=1S/C7H16/c1-3-5-7-6-4-2/h3-7H2,1-2H3 Key: IMNFDUFMRHMDMM-UHFFFAOYSA-N ;
	SMILES CCCCCCC;
Özellikler
Kimyasal formül	C7H16
Molekül kütlesi	100,20 g mol−1
Görünüm	renksiz sıvı
Koku	benzin benzeri
Yoğunluk	0.6795 g cm−3
Erime noktası	[dönüştürme: geçersiz sayı]
Kaynama noktası	9.838 °C (17.740 °F; 10.111 K)
Çözünürlük (su içinde)	0.0003% (20 °C)
log P	4.274
Buhar basıncı	5.33 kPa (at 20.0 °C)
Henry yasası; sabiti (kH)	12 nmol Pa−1 kg−1
Manyetik alınganlık (χ)	−85.24·10−6 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD)	1.3855
Akmazlık	0.389 mPa·s
Dipol momenti	0.0 D
Termokimya
Isı sığası (C)	224.64 J K−1 mol−1
Standart molar entropi (S⦵298)	328.57 J K−1 mol−1
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	−225.2 – −223.6 kJ mol−1
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)	−4.825 – −4.809 MJ mol−1
Tehlikeler
	GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
İşaret sözcüğü	DANGER
Tehlike ifadeleri	H225, H304, H315, H336, H410
Önlem ifadeleri	P210, P261, P273, P301+P310, P331
NFPA 704; (yangın karosu)	1 3 0
Parlama noktası	[dönüştürme: geçersiz sayı]
Kendiliğinden tutuşma; sıcaklığı	2.230 °C (4.050 °F; 2.500 K)
Patlama sınırları	1.05–6.7%
	Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LC50 (medyan konsantrasyon)	17,986 ppm (fare, 2 saat)
LCLo (yayınlanan en düşük)	16,000 ppm (insan); 15,000 ppm (fare, 30 dk)
	NIOSH ABD maruz kalma limitleri:
PEL (izin verilen)	TWA 500 ppm (2000 mg/m3)
REL (tavsiye edilen)	TWA 85 ppm (350 mg/m3) C 440 ppm (1800 mg/m3) [15-minute]
IDLH (anında tehlike)	750 ppm
Benzeyen bileşikler
Benzeyen alkanlar	Hekzan; Oktan;
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

n-Heptan (C₇H₁₆), alkanlar sınıfından doymuş bir hidrokarbondur. Oda sıcaklığında sıvı hâldedir. Çözücü olarak sanayi ve laboratuvarlarda kullanılır. Yanıcıdır.

Kullanımları[değiştir | kaynağı değiştir]

Heptan ve birçok izomeri laboratuvarlarda apolar çözücüler olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Sıvı olduğundan taşınması ve depolanması kolaydır.

Heptan ayrıca pul koleksiyoncuları tarafından yapışkan sökücü olarak da kullanılır.

Sulu brom, sulu iyottan heptan içerisine ekstraksiyon sonrasındaki görünümüyle ayırt edilebilir. Suda hem brom hem de iyot kahverengi görünür. Bununla birlikte, iyot heptan içinde çözündüğünde mora dönerken, brom çözeltisi kahverengi kalır.

Sağlık etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Heptan buharlarına akut maruziyet, baş dönmesine, uyuşukluğa, koordinasyon bozukluğuna, iştah kaybına, mide bulantısına, dermatite, kimyasal pnömoniye, bilinç kaybına veya olası periferik nöropatiye neden olabilir.^[7]

Bir CDC çalışmasında, heptana uzun süre maruziyetin bazı çalışanlarda rehavete ve sarhoşluğa, yakındaki kişilerde ise maruziyetten sonra 30 dakika süren sersemliğe neden olabileceği bulunmuştur.^[8]

İzomerleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Heptanın dokuz tane izomeri vardır.

Heptan (n-heptan), H₃C–CH₂–CH₂–CH₂–CH₂–CH₂–CH₃
2-Metilhekzan (izoheptan), H₃C–CH(CH₃)–CH₂–CH₂–CH₂–CH₃
3-Metilhekzan, H₃C–CH₂–C^*H(CH₃)–CH₂–CH₂–CH₃ (kiral)
2,2-Dimetilpentan, (H₃C)₃–C–CH₂–CH₂–CH₃
2,3-Dimetilpentan, (H₃C)₂–CH–C^*H(CH₃)–CH₂–CH₃ (kiral)
2,4-Dimetilpentan, (H₃C)₂–CH–CH₂–CH–(CH₃)₂
3,3-Dimetilpentan, H₃C–CH₂–C(CH₃)₂–CH₂–CH₃
3-Etilpentan, H₃C–CH₂–CH(CH₂CH₃)–CH₂–CH₃
2,2,3-Trimetilbütan, CH₃–C(CH₃)₂–CH(CH₃)–CH₃

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Organik kimya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

^ "n-heptane – Compound Summary". PubChem Compound. Identification and Related Records: National Center for Biotechnology Information. 16 Eylül 2004. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.
^ Hofmann, August Wilhelm Von (1 Ocak 1867). "I. On the action of trichloride of phosphorus on the salts of the aromatic monamines". Proceedings of the Royal Society of London. 15: 54-62. doi:10.1098/rspl.1866.0018.
^ ^a ^b ^c ^d Haynes, William M., (Ed.) (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92. bas.). Boca Raton, FL: CRC Press. s. 3.290. ISBN 1-4398-5511-0.
^ ^a ^b ^c ^d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0312". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
^ Dymond, J. H.; Oye, H. A. (1994). "Viscosity of Selected Liquid n-Alkanes". Journal of Physical and Chemical Reference Data. 23 (1): 41-53. Bibcode:1994JPCRD..23...41D. doi:10.1063/1.555943. ISSN 0047-2689.
^ ^a ^b "n-Heptane". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH).
^ Patty, FA; Yant, WP (1929). "Odor intensity and symptoms produced by commercial propane, butane, pentane, hexane, and heptane vapor". Report of Investigations. US Department of Commerce, U.S. Bureau of Mines. No. 2979 (December): 1-10. 28 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.
^ "CDC - Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH): n-Heptane - NIOSH Publications and Products". www.cdc.gov (İngilizce). 2 Kasım 2018. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.

[1] "n-heptane – Compound Summary". PubChem Compound. Identification and Related Records: National Center for Biotechnology Information. 16 Eylül 2004. Erişim tarihi: 2 Ocak 2012.

[2] Hofmann, August Wilhelm Von (1 Ocak 1867). "I. On the action of trichloride of phosphorus on the salts of the aromatic monamines". Proceedings of the Royal Society of London. 15: 54-62. doi:10.1098/rspl.1866.0018.

[b92-3] Haynes, William M., (Ed.) (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92. bas.). Boca Raton, FL: CRC Press. s. 3.290. ISBN 1-4398-5511-0.

[PGCH-4] NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0312". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).

[Dymond1994-5] Dymond, J. H.; Oye, H. A. (1994). "Viscosity of Selected Liquid n-Alkanes". Journal of Physical and Chemical Reference Data. 23 (1): 41-53. Bibcode:1994JPCRD..23...41D. doi:10.1063/1.555943. ISSN 0047-2689.

[IDLH-6] "n-Heptane". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH).

[7] Patty, FA; Yant, WP (1929). "Odor intensity and symptoms produced by commercial propane, butane, pentane, hexane, and heptane vapor". Report of Investigations. US Department of Commerce, U.S. Bureau of Mines. No. 2979 (December): 1-10. 28 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2024.

[8] "CDC - Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH): n-Heptane - NIOSH Publications and Products". www.cdc.gov (İngilizce). 2 Kasım 2018. 25 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Heptan nedir?, Heptan anlamı nedir?, Heptan ne demektir?