Gestasyonel diyabet
Universal blue circle symbol for diabetes.[1]
Uzmanlık	Obstetrik

Gestasyonel diyabet (gebelik diyabeti), normalde diyabeti olmayan bir kadının gebeliği sırasında yüksek kan şekeri seviyelerini geliştirdiği bir durumdur.^[2] Gestasyonel diyabet genellikle az sayıda semptomla sonuçlanır;^[2] ancak bununla birlikte preeklampsi, depresyon ve sezaryen doğum yapma gerekliliği riskini de artırır.^[2] Yetersiz tedavi edilen gestasyonel diyabetli annelerden doğan bebekler, doğumdan sonra yüksek kilolu olma, kan şekerlerinin düşük olmasına ve fazla sarılığa sahip olma riski altındadırlar.^[2] Bu durum tedavi edilmezse, ölü doğum riski ile sonuçlanabilir. Bu durumda doğan çocuklarda uzun vadede, fazla kilolu olma ve tip 2 diyabet geliştirme riski daha yüksektir.^[2]

Gestasyonel diyabet, vücudunuzun hamilelik sırasında ihtiyaç duyduğu ekstra insülini salgılayamadığı durumlarda ortaya çıkar.^[2] Risk faktörleri arasında fazla kilolu olma, daha önceki gebeliklerde gestasyonel diyabet, tip 2 diyabet öyküsü ve polikistik over sendromu^[2] bulunmaktadır. Tanı kan testi ile yapılır.^[2] Normal risk taşıyan bireylerde bu test gebeliğin 24 ila 28. haftalarında yapılması önerilir.^[2][3] Yukarıdaki risk faktörlerinden birine sahip, yüksek riskli hastalarda test prenatal ilk doktor ziyaretinde yapılabilir.^[2]

Bu hastalıktan korunmanın yolu, hamilelik öncesi sağlıklı bir kiloyu sürdürmek ve egzersiz yapmaktır. Gestasyonel diyabet, diyabetik diyet, egzersiz ve muhtemelen insülin enjeksiyonları ile tedavi edilir. Çoğu kadın kan şekeri seviyelerini diyet ve egzersizle yönetebilmektedirler. Hastalıktan etkilenenler arasında kan şekeri testi genellikle günde dört kez önerilir. Doğumdan sonra mümkün olan en kısa sürede hastaların emzirmeye başlaması önerilmektedir.

Gestasyonel diyabet, araştırılan popülasyona bağlı olarak, gebeliklerin % 3–9'unu etkilemektedir. Özellikle hamileliğin son üç ayında yaygındır. Bu, 20 yaşın altındakilerin % 1'ini ve 44 yaşın üzerindekilerın %13'ünü etkiler. Asyalılar, Amerikan Yerlileri, Yerli Avustralyalılar ve Pasifik Adalıları gibi birçok etnik grup daha yüksek risk altındadır. Gebeliklerin % 90'ında bebek doğduktan sonra gestasyonel diyabet düzelir. Bununla birlikte, bu kadınlarda tip 2 diyabet gelişme riskide artmaktadır.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Gestasyonel diyabet resmi olarak "Başlangıcı ya da teşhis edilmesi gebelik sırasında olan herhangi bir dereceye kadar glukoz intoleransı" olarak tanımlanır. Bu tanım, bir kadının daha önce tanı konmamış diyabetes mellitus geçirmiş olabileceğini veya gebeliği ile tesadüfen diyabet geliştirmiş olabileceğini kabul etmektedir. Gebeliğin ardından semptomların ortaya çıkıp çıkmadığı da teşhisle ilgisizdir. [4] gluGlukoz intoleransı 24 ila 28. haftanın üzerinde devam ettiğinde, bir kadın gestasyonel diyabet tanısı alır.

Diyabet tiplerinin perinatal sonuçlara etkisi üzerine araştırmalara öncülük eden Priscilla White'dan [5] isimlendirilen White sınıflandırması, maternal ve fetal riski değerlendirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır. [6] Gestasyonel diyabet (tip A) ve pregestasyonel diyabet (hamilelik öncesi var olan diyabet) arasında ayrım yapar. Bu iki grup, ilişkili risk ve yönetimine göre daha fazla bölünmüştür. [7]

Bu sınıflandırma sistemi altında gestasyonel diyabetin iki alt tipi şunlardır:

• Tip A1: anormal oral glukoz tolerans testi (OGTT), açlık ve yemeklerden iki saat sonra normal kan glukoz seviyeleri; diyet değişikliği glikoz seviyelerini kontrol etmek için yeterlidir.
• Tip A2: anormal OGTT, açlık sırasında ve/veya yemeklerden sonra anormal glukoz seviyeleriyle birleştirilen ; insülin veya diğer ilaçlar ile ek tedavi gereklidir

Gebeliğin öncesinde de var olan diyabet de bu sistem altında birkaç alt tipe ayrılmıştır:

• Tip B: B1; Başlangıç yaşı 20 yaşında veya daha büyük. B2; Diyabet süresi 10 yıldan kısadır.
• C Tipi: C1; Başlangıç yaşı 10–19. C2; 10–19 diyabet süresi.
• D Tipi: D1; Başlangıç yaşı 10 yaşından önce (jüvenil). D2; Diyabet süresi 20 yıldan uzundur.
• Tip E: kalsifiye pelvik damarlar ile açık diyabet mellitus.
• Tip F: diyabetik nefropati.
• Tip R: proliferatif retinopati.
• RF tipi: retinopati ve nefropati.
• Tip H: iskemik kalp hastalığı.
• Tip T: önceki böbrek nakli.

Hastalığın başlangıcının erken yaşta olması ya da uzun süredir devam etmesi ilk üç alt kategoride olduğu gibi büyük riskleri beraberinde getirir.

Gestasyonel diyabetin teşhisi için, her ikisi de ölçülen kan şekeri seviyelerine dayanan iki kriter grubu daha mevcuttur.

Carpenter ve Coustan'a göre, 100 gram glukoz yüklemesi ile yapılan Oral Glukoz Tolerans Testi kullanarak gestasyonel diyabet tanısı için kriterler aşağıdaki gibidir;

• Açlık 95 mg/dl
• 1. saat 180 mg/dl
• 2. saat 155 mg/dl
• 3. saat 140 mg/dl

National Diabetes Data Group'a göre gestasyonel diyabet tanısı için kriterler:

• Açlık 105 mg/dl
• 1 saat 190 mg/dl
• 2 saat 165 mg/dl
• 3 saat 145 mg/dl

Risk Faktörleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Gestasyonel diyabet gelişimi için klasik risk faktörleri:

• Polikistik Over Sendromu
• Önceden geçirilmiş gestasyonel diyabet tanısı ya da prediyabet, bozulmuş glukoz toleransı veya bozulmuş açlık glisemisi teşhisi
• Aile hikâyesinde tip2 diyabeti olan birinci derece akrabasının olması
• Annelik yaşı - bir kadının risk faktörü yaşlandıkça artar (özellikle 35 yaş üstü kadınlar için).
• Etnik köken (yüksek risk faktörleri olanlar arasında Afrikalı-Amerikalılar, Afro-Caribbeans, Amerikan yerlileri, İspanyollar, Pasifik Adalıları ve Güney Asya kökenli insanlar)
• Aşırı kilolu, obez veya ciddi obez olmak riski sırasıyla 2.1, 3.6 ve 8.6 oranında arttırmaktadır.
• Makrozomisi olan bir çocuk ile sonuçlanan bir önceki hamilelik (yüksek doğum ağırlığı:> 90 persentil (yani dengi olan her 100 bebegin 90'ınden ağır olan) ya da > 4000 gr'dan ağır doğanlar (8 lbs 12.8 oz))
• Önceki başarısız obstetrik hikâyesi
• Diğer genetik risk faktörleri: Özellikle de TCF7L2 olmak üzere, gestasyonel diyabet riskinde artma riski ile ilişkili olan en az 10 gen bulunmaktadır.

Buna ek olarak, istatistikler sigara içenlerde gestasyonel diyabet riskinin ikiye katlandığını göstermektedir. Her ne kadar sunulan kanıtlar tartışmalı olsa da, Polikistik over sendromu da bir risk faktörüdür. Bazı çalışmalar, kısa boylu olmak gibi daha tartışmalı potansiyel risk faktörlerini değerlendirmiştir.

Gestasyonel diyabeti olan kadınların yaklaşık olarak % 40-60'ında kanıtlanabilir bir risk faktörü yoktur; bu nedenle pek çok kişi tüm gebe kadınlarnı taramadan geçirilmesini tavsiye etmektedir. Tipik olarak, gestasyonel diyabeti olan bazı kadınlar hiçbir belirti göstermezken (her gebenintaramadan geçirilmesi için bir başka neden), bazı kadınlar susama, idrara çıkma sıklığının artması, yorgunluk, bulantı ve kusma, mesane enfeksiyonu, mantar enfeksiyonları ve bulanık görme belirtilerini gösterebilirler.

Patofizyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Gestasyonel diyabetin altında yatan kesin mekanizmalar bilinmemektedir. Gestasyonel diyabetin en ayırıcı özelliği, insülin direncinin artmasıdır. Hamilelik hormonlarının ve diğer faktörlerin, insülin reseptörüne bağlandıkça insülinin etkisine müdahale ettiği düşünülmektedir. Bu müdahale muhtemelen insülin reseptörünün ötesinde, hücre sinyal yolağı seviyesinde gerçekleşir. İnsülin, birçok hücrede glukozun hücre içine girmesine neden olduğu için, insülin direnci glukozun hücrelere doğru şekilde girmesini önler. Sonuç olarak, glukoz kan dolaşımında kalır, bu da glukozun kan seviyesini yükseltir. Bu direncin üstesinden gelmek için ortamda daha fazla insülin gereklidir; Normal gebelikte yaklaşık 1.5-2.5 kat daha fazla insülin üretilir.

Başvurular[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]