GUM (Rusça: ГУМ, okunuşu Rusça telaffuz: [ˈɡum] ve kısaltması Rusça: Глáвный универсáльный магазѝн, eskiden birçok Sovyet şehrinde bulunan AVMlere verilen isimdir, aynı zamanda Sovyetler döneminde Uluslararası Devlet Mağazası (Rusça: Государственный универсальный магазин) olarak bilinirdi. Benzer isme sahip mağazalar eski Sovyet devletlerinde bulunur.

En ünlü GUM Moskova'nın Kitay-gorod bölgesinde batısı Kızıl Meydan'a bakacak şekilde bulunur. Günümüzde alışveriş merkezi olarak kullanılmaktadır. 1920'nin başlarında konum, Üst Ticaret Binaları (Rusça: Верхние торговые ряды) olarak bilinirdi.

Yakınında, Bolşoy Tiyatrosunun karşısında GUM'a çok benzeyen başka bir yapı vardır, günümüzde bu bina TsUM olarak bilinmektedir. Aşağı yukarı aynı boyutlarda olan Kuzey Amerika tarzındaki alışveriş merkezi, camdan bir çatıya sahiptir.

Moskova GUM[değiştir | kaynağı değiştir]

Tasarımı ve yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Cephesi 794 ft (242 m) uzunluğunda olan yapı Kızıl Meydan'ın doğusunda yer alır. 1890 ve 1893 yılları arasında Alexander Pomerantsev (mimar) ve Vladimir Shukhov (mühendis) tarafından yapılmıştır. Yamuk şekilli yapı Rus Orta Çağ mimarisine sahiptir ve binanın temellerini çelik, çatısını cam oluşturur, yapısı 19. yüzyılda yapılmış Londra'daki demiryollarına benzer.^[1]

Cam çatılı tasarım binayı inşaat zamanında eşsiz kıldı. Çatının çapı 46 ft (14 m) uzunluğundadır. Parlak ve hassas gözükür, ancak 50.000'den fazla metal bölmeden yapılmış sağlam bir yapıya sahiptir ve yoğun kar yağışına karşı dayanıklıdır. Aydınlatma, büyük kemerli demir ve cam tavan pencereleri ile sağlanır, her birinin ağırlığı 820 küçük ton (740 t)dır ve 20.000'den fazla cam bölmeye sahiptirler. Cephe, kırmızı granit, Tarusa mermeri ve kalker ile kaplı üç yatay tabakaya ayrılmıştır. Her bir bölüm üç tabakalıdır ve betonarme yürüyüş yollarıyla bağlantılıdır.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Katerina, neoklasik tarzda yapılar tasarlayan İtalyan mimar Giacomo Quarenghi'yi Kızıl Meydanın doğu tarafına bir alışveriş merkezi tasarlamasını söyledi. Mevcut yapı, 1812 Moskova Yangınından sonra yanan Joseph Bove tarafından tasarlanmış önceki binaların yerini alması üzerine inşa edilmiştir.^[2]

Ekim Devrimi zamanında, bina yaklaşık 1200 mağaza içeriyordu. Devrimden sonra, GUM millileşti. Yeni Ekonomi Politikası zamanında (1921–28), GUM, bir Dış Ticaret Müsteşarlığı olarak, sınıf, cinsiyet ve etnik köken gözetmeksizin Rusya genelindeki tüketicilere bir perakende ticaret şirketi olarak faaliyet göstermekteydi. GUM'daki mağazalar, sosyalist düzeni inşa etme ve "ülke çapında işçiler ve köylüler için tüketimin demokratikleştirilmesi" gibi Bolşevik hedeflerini daha ileri götürmek için kullanılıyordu. Sonuçta, GUM'un tüketimi özendirerek komünizmi inşa etme çabaları başarısız oldu ve tartışmasız tüketicileri devlet mağazalardan uzaklaştırmayı ve şikayet ve yetki kültürünün ülkede oluşmasını sağladı."^[3]

GUM, Josef Stalin tarafından ilk Beş Yıllık Planı yürüten komite için 1928'de ofis alanına dönüştürülene dek bir mağaza olarak kullanılmaya devam etti.^[2] Stalin'in karısı Nadezhda 1932'de intihar ettikten sonra, GUM, onun vücudunu sergilemek için kullanıldı.^[4]

1953'te bir mağaza olarak yeniden açıldıktan sonra GUM, Sovyetler Birliği'ndeki birkaç mağazadan biri haline geldi.^[5]

Sovyetler Birliğinin yıkılmasından sonra, GUM kısmen, daha sonra tamamen özelleştirildi. Süpermarket şirketi Perekryostok'a bağlanmadan önce birkaç kez el değiştirdi. Mayıs 2005'te, Rus lüks mal dağıtıcısı ve butik operatörü Bosco di Ciliegi'ye %50.25 faiz ile satıldı. Özel bir alışveriş merkezi olarak, eski kısaltmasını koruyabildi ve hala GUM olarak adlandındırılmaktadır. Ancak, kısaltmanın ilk kelimesi olan Gosudarstvennyi ('devlet') Glavnyi ('ana') kelimesi ile değiştirildi, böylece GUM'un yeni açılımı "Main Universal Store" oldu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Brumfield, William Craft, (1991) The Origins of Modernism in Russian Architecture, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, Oxford, 0-520-06929-3
• English, Elizabeth Cooper (2000). "Arkhitektura i mnimosti": The origins of Soviet avant-garde rationalist architecture in the Russian mystical-philosophical and mathematical intellectual tradition"8 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., a dissertation in architecture, University of Pennsylvania
• Hilton, Marjorie L. (2004). "Retailing the Revolution: The State Department Store (GUM) and Soviet Society in the 1920s" 16 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Journal of Social History, (Oxford University Press) 37 (4): 939–964; 1127. ISSN 0022-4529
• Rainer Graefe, Jos Tomlow: “Vladimir G. Suchov 1853–1939. Die Kunst der sparsamen Konstruktion.”, 192 S., Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart, 1990, 3-421-02984-9

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta GUM ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• GUM resmi websitesi 23 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vladimir Grigorievich Shukhov 15 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Roof of GUM 15 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.