Florosülfürik asit

Florosülfürik asit
Adlandırmalar
	IUPAC adı Sülfürofloridik asit
	Diğer adlar Florosülfonik asit, ; Floridosülfonik asit, ; Sülfürik florohidrin, ; Epoksisülfonil florür
Tanımlayıcılar
CAS numarası	7789-21-1;
ChemSpider	23005;
ECHA InfoCard	100.029.227
PubChem CID	24603;
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID3033511 ;
Özellikler
Molekül formülü	FHO3S
Molekül kütlesi	100.06 g·mol−1
Görünüm	Renksiz sıvı
Yoğunluk	1.726 g cm−3
Erime noktası	−87.5 °C
Kaynama noktası	165.4 °C
Asitlik (pKa)	-10
Baziklik (pKb)	24
Tehlikeler
	İş sağlığı ve güvenliği (OHS/OSH):
Ana tehlikeler	Aşındırıcı
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Florosülfürik asit (IUPAC adı: sülfürofloridik asit), HSO₃F kimyasal formüllü bir inorganik bileşiktir. Ticarî olarak temin edilebilen en güçlü asitlerden biridir. HSO₃F formülü sülfürik asit (H₂SO₄) ile ilişkisini vurgulamaktadır. HSO₃F tetrahedral bir moleküldür. Ticari numuneler genellikle sarı olmasına rağmen renksiz bir sıvıdır.^[1]

Kimyasal özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Florosülfürik asit serbest akan renksiz bir sıvıdır. Polar organik çözücülerde (örneğin nitrobenzen, asetik asit ve etil asetat) çözünür, ancak alkanlar gibi polar olmayan çözücülerde zayıf biçimde çözünür. Güçlü asitliğini yansıtarak, zayıf proton alıcıları olan hemen hemen tüm organik bileşikleri çözer.^[2] HSO₃F yavaşça HF ve sülfürik aside hidrolize olur. İlgili triflik asit (CF₃SO₃H), HSO₃F'in yüksek asitliğini korur ancak daha hidrolitik olarak sabittir. Florosülfonik asidin kendi kendine iyonlaşması da meydana gelir.

2 HSO₃F ⇌ [H₂SO₃F]⁺ + [SO₃F]⁻ K = 4.0 × 10⁻⁸ (298 K'de)

Üretim[değiştir | kaynağı değiştir]

Florosülfürik asit, HF ve kükürt trioksitin tepkimesi ile hazırlanır:^[1]

SO₃ + HF → HSO₃F

Alternatif olarak, KHF₂ veya CaF₂, 250 °C'de oleum ile işlenebilir. HF'den atıl bir gaz ile süpürülerek serbest bırakıldığında, HSO₃F bir cam aparatta damıtılabilir.

Uygulamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

HSO₃F, aşındırma kurşun camı için HF ve H₂SO₄ karışımlarının yenilenmesinde faydalıdır.

HSO₃F, alkanları izomerleştirir ve hidrokarbonların alkenlerle alkilasyonunu sağlar,^[3] ancak bu tür uygulamaların ticari öneme sahip olup olmadıkları açık değildir. Aynı zamanda, bir laboratuvar florlama maddesi olarak da kullanılabilir.^[4]

Güvenlik[değiştir | kaynağı değiştir]

Florosülfürik asidin yüksek derecede toksik ve aşındırıcı olduğu kabul edilir. HF'yi serbest bırakmak için hidrolize olur. HSO₃F'ye su ilavesi, sülfürik aside su ilavesine benzer, ancak daha şiddetli olabilir

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Erhardt Tabel, Eberhard Zirngiebl, Joachim Maas "Fluorosulfuric Acid" in "Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry" 2005, Wiley-VCH, Weinheim. doi:10.1002/14356007.a11_431
^ Olah, G. A.; Prakash, G. K.; Wang, Q.; Li, X.-Y. (2001). "Fluorosulfuric Acid". Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. Encyclopedia of Reagents for Synthesis. John Wiley & Sons. doi:10.1002/047084289X.rf014. ISBN 0471936235.
^ Olah, G.; Farooq, O.; Husain, A.; Ding, N.; Trivedi, N.; Olah, J. (1991). "Superacid HSO₃F/HF-Catalyzed Butane Isomerisation". Catalysis Letters. 10 (3–4): 239–247. doi:10.1007/BF00772077.
^ Cotton, F. A.; Wilkinson, G. (1980). Advanced Inorganic Chemistry (4th ed.). New York: Wiley. p. 246. ISBN 0-471-02775-8.

[:0-1] Erhardt Tabel, Eberhard Zirngiebl, Joachim Maas "Fluorosulfuric Acid" in "Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry" 2005, Wiley-VCH, Weinheim. doi:10.1002/14356007.a11_431

[2] Olah, G. A.; Prakash, G. K.; Wang, Q.; Li, X.-Y. (2001). "Fluorosulfuric Acid". Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. Encyclopedia of Reagents for Synthesis. John Wiley & Sons. doi:10.1002/047084289X.rf014. ISBN 0471936235.

[3] Olah, G.; Farooq, O.; Husain, A.; Ding, N.; Trivedi, N.; Olah, J. (1991). "Superacid HSO₃F/HF-Catalyzed Butane Isomerisation". Catalysis Letters. 10 (3–4): 239–247. doi:10.1007/BF00772077.

[4] Cotton, F. A.; Wilkinson, G. (1980). Advanced Inorganic Chemistry (4th ed.). New York: Wiley. p. 246. ISBN 0-471-02775-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

Florosülfürik asit nedir?, Florosülfürik asit anlamı nedir?, Florosülfürik asit ne demektir?