Fiat 500
Genel Bakış
Üretici	Fiat
Üretim	1957–1975 3,893,294 adet[1]
Montaj	Torino, Desio, Termini Imerese, İtalya
Tasarımcı(lar)	Dante Giacosa
Selefi	Fiat 500 "Topolino"
Halefi	Fiat 126 Fiat 500 (2007)
Gövde ve Şasi
Sınıf	Şehir otomobili, (A-Segmenti)
Gövde tipi	2-kapılı sedan, 2-kapılı yarı-üstü açılabilir, 8-kapılı Steyşın vagon, 3-kapılı panelvan
Düzen	Arkadan motorlu, arkadan itişli düzen
Kapılar	İntihar kapısı (1957–1965) Geleneksel kapı (1965–1975)
Benzerleri	Autobianchi Bianchina, NSU/Fiat Weinsberg 500, Puch 500, Vignale Gamine
Teknik Özellikler
Motor	479 cc Sıralı 2 499 cc Sıralı 2 594 cc Sıralı 4
Şanzıman	4-vitesli manuel
Dingil mesafesi	1.840 mm (72,4 in) 1.940 mm (76,4 in) (Giardiniera)
Uzunluk	297 cm (116,9 in)
Genişlik	132 cm (52,0 in)
Yükseklik	132 cm (52,0 in)
Ağırlık	499 kg (1.100 lb)

Fiat 500 (İtalyanca: Cinquecento), arkadan motorlu, dört koltuklu, 1957'den 1975'e kadar tek nesilde Fiat tarafından üretilip pazarlanan iki kapılı sedan ve station vagon gövde stillerinde küçük bir şehir arabasıdır.

Temmuz 1957'de "Nuova (yeni) 500" olarak^[2] 500 "Topolino" 'nun halefi olarak lanse edilen, ucuz ve pratik küçük bir otomobildi. Uzunluğu 2.97 metre olan ve başlangıçta 479 cc, iki silindirli, hava soğutmalı motorla çalışan Fiat 500, kendinden iki yıl önce piyasaya sürülen Fiat 600'den 24.5 santimetre daha kısa olup ilk amacı şehir arabası olması için tasarlanan arabalardan birisi olarak kabul edildi.

1959'da Dante Giacosa, Fiat 500 için Compasso d'Oro endüstriyel tasarım ödülünü aldı. Bu ödül otomotiv endüstrisine ilk kez verilmişti.^[3]

2007 yılında Nuova 500'ün piyasaya sürülmesinin 50. yıldönümü olan Fiat, 1957 Nuova 500'den esinlenerek önden motorlu ve önden çekişli başka bir yeni 500 ‘ü piyasaya sürdü.

2017 yılında Fiat 60. yılını New York^[4]'daki Museum of Modern Art' daki sergiyle kutladı ve İtalya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella tarafından Quirinal Sarayı 'nda düzenlenen etkinlikte pptArt^[5] tarafından Kurumsal Sanat Ödülleri' nden birini aldı.^[6]

Modelleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuova 500 (1957–1961)[değiştir | kaynağı değiştir]

500, 479 cc (500cc nominal) iki silindirli motora sahiptir, dolayısıyla adı sadece 13 beygir gücü üretir. Bu model aynı zamanda tavanın sadece yarısına kadar katlanan bir sonraki tavan tasarımı yerine tıpkı Citroën 2CV — de olduğu gibi aracın arkasına kadar katlanabilen kumaş tavanlıydı. Nuova 500, "intihar kapıları" olan üç modelden biridir.

Sport modeli de dahil olmak üzere, 1957'den 1960'a kadar "Nuova" 500'den toplam 181,036 adet üretildi.^[7]

Nuova 500 Spor (1958–1960)[değiştir | kaynağı değiştir]

1958'in ortalarında Fiat, daha güçlü motoru ve iki tonlu dış rengiyle, yanlarda kırmızı şeritli beyaz Nuova 500 Sport'u tanıttı. Spora özgü, üç uzunlamasına oluklu tam-metal sert tavanlıydı. Bir yıl sonra ise 1959'da kısa açık tavanlı bir model eklendi.^[8]

"110.004" kodlu tipte, 500 Sport'un iki silindirli motoru orijinal 479 cc'den 499.5  cc'ye çıktı (silindir delik ve stroğu artık 67.4 × 70 mm idi) aynı blokla çok saygın 21.5 PS (15.8 kW; 21.2 Hp) beygir gücü veriyordu. En yüksek hızı ise 105 km/sa (65 mph) ‘nın üzerindeydi.^[8]

500 D (1960–1965)[değiştir | kaynağı değiştir]

1960 yılında orijinal Nuova'nın yerini alan D, Nuova'ya çok benzer ancak iki temel farkı vardır. Farklardan birisi motor boyutudur (D, standart olarak 17 bhp veren 499 cc ‘ye çıkarılmış motorludur - bu motor 1973'te L'nin sonuna kadar kullanılır) ve diğer fark ise tavandır: Nuova ile aynı tavanlı "Dönüştürülebilir" olarak da mevcut olmasına rağmen, standart D tavan Nuova'daki çatıya kadar geri katlanmaz. D ayrıca "intihar kapısı lıdır".

Torino Motors tarafından yerel olarak birleştirildiği Yeni Zelanda'da 500 D bu arabayı tanımlamak için hala kullanılan ismi "Fiat Bambina" (İtalyanca "bebek") olarak satıldı.^[9]

500 Giardiniera (1960–1968)[değiştir | kaynağı değiştir]

Fiat 500'ün 500 Giardiniera (bazı pazarlarda 500 K) steyşın vagon versiyonu en uzun süredir çalışan modeldir. Düz bir yükleme yüzeyi oluşturmak için motor bagaj tabanının altına yerleştirilir. Bu modeldeki tavan da aynı dönemin diğer modellerinde olduğu gibi sürücü ve ön yolcunun üzerinde durmadan arkaya kadar uzanır. Giardiniera'da ayrıca "intihar kapıları" vardı ve bu kapı tipini 1970'lerde kullanmaya devam eden tek modeldi. 1966'da üretim, Giardiniera'nın Fiat yan kuruluşu Autobianchi tarafından 1968'den 1977'ye kadar markaları altında yapıldığy Desio 'ya devredildi.^[1] Toplam 327,000 Giardiniera üretildi ve 1968'den itibaren yalnızca Autobianchi Giardiniera olarak satıldı.^[1][10]

500 Furgoncino[değiştir | kaynağı değiştir]

"Giardiniera" nın panel van varyantı (steyşın vagon) "Furgoncino" olarak sunuldu.^[11]

500 F or Berlina (1965–1973)[değiştir | kaynağı değiştir]

F, 500 üretimin iki dönemi, D ve L'yi kapsar. Bu nedenle, en sık yanlış tanımlanan modeldir. 1965 ve 1969 yılları arasında F, D ile aynı amblemi taşıyordu ancak iki model kapı menteşelerinin konumlandırılmasıyla ayırt edilebilir. D'de "intihar kapıları" vardır: Haziran 1965'te üretilen F sonunda önden menteşeli kapılara sahipti.^[2] 1969 ve 1972 arasında F daha ucuz "temel model" alternatifi olarak "Lusso" modeliyle birlikte satıldı. F ve L mekanik olarak çok benzer olsa da temel farkları tampon (L'de ekstra bir krom itme çubuğuna sahiptir) ve iç kısımdır (F'nin iç kısmı orijinal 1957 tasarım ile neredeyse aynıyken L çok daha modern görünüm sergiler).

500 L veya Lusso (1967—71)[değiştir | kaynağı değiştir]

Eylül 1968'de Fiat, standart 500 F'nin daha zengin bir şekilde süslenmiş ve daha iyi döşenmiş bir versiyonu olan 500 L veya Lusso (tipo 110 F/L) ‘yu satışa sundu.^[12][13] 500 L, yeni [[Fiat 126 tanıtıldığı 1972 yılına kadar satışta kaldı.^[12]

Belki de 500 L'nin en belirgin yeni özelliği, ön tamponu ve arka tamponun köşelerini koruyan boru şeklindeki korumalardı. Sonuçta araba 3.025 mm (119 in) boyuyla 500 F' den yaklaşık 6 cm (2,4 in) daha uzundu.^[12] Modele özgü diğer dış öğeler, ön kısımda yeni bir Fiat amblemi, yeniden tasarlanmış jant kapakları, tavan yağmur raylarını kaplayan krom plastik çıtalar ve ön ve arka camın etrafındaki parlak süslemeydi. Gösterge panelinin içi, çıplak boyalı metal yerine tamamen siyah parlama önleyici plastik malzemeyle kaplandı ve diğer tüm 500 modellerde kullanılan yuvarlak olanın yerini alan yeni bir trapezoid alet bölmesi (ingilizce:trapezoid instrument binnacle) takıldı. Direksiyon simidi metal kollu siyah plastikti. Koltuklarda kullanılanla aynı kıvrımlı desende deri döşemeli kapı kartları, yeniden tasarlanmış ve yeri değiştirilmiş kapı kolları ve yeni kapı cepleri taşıyordu. Zeminin geri kalanı gibi kauçuk paspaslar yerine halı kaplı orta tünelde tabla şeklinde daha fazla depolama alanı sağlandı. Mekanik açıdan bakıldığında bias katlı lastikler yerine radyal lastikleri dışında 500 L akranı 500 F ile aynıydı.^[12]

• Fiat 500 L
• 
• 
• 

500 R veya Rinnovata (1971-1976)[değiştir | kaynağı değiştir]

Fiat 500'ün son enkarnasyonu R modeliydi. [[Fiat 126 'nın 594 cc'lik motoruna sahipti ancak güç oranı L ile aynı, ancak daha düşük rpm'de (4,400 yerine 4,000 dev/dak) ve biraz daha fazla torkla; tam senkromeç dişli kutusu hala eksikti. Taban sacı ya 'L'den ya da daha sonra gelen yeni 126'dandı. Aynı zamanda daha rahattı ancak daha önce olduğundan daha basit bir şekilde düzeltilmiş ve donatılmıştı- yakıt göstergesi çıkarıldı ve sadece düşük yakıt göstergesi kaldı. 500 R, [[Fiat 126 'nın lansmanından önce Fiat için bir ara boşluktu ve yeni 126 piyasaya sürüldüğünde eski Fiat 500 R'nin satışları düştü. Fiat 500'ü emekli etmeden önce [[Fiat 126 ile birlikte iki yıl daha satıldı.

Türevler[değiştir | kaynağı değiştir]

Abarth 695 SS (1964–1971)[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha sonra Carlo Abarth olarak bilinen Karl Abarth tarafından oluşturulan tüm performans odaklı modeller arasında belki de 695 "esse esse", akrep markalı firmanın Fiat ile olan işbirliğinin en iyi temsilidir. Yaklaşık 1,000 adet Fiat Abarth 695 SS üretildi ve sadece 150'sinin kaldığına inanılır.

Abarth 695 SS versiyonunu 1964'teki önceki sunumdan sonra 1966'da tanıttı.^[14] Arkadan motor, arkadan çekişli düzen Fiat 500 projesinin temelini oluşturdu. 500'ün üretim versiyonu ile karşılaştırıldığında estetik olarak 695, logo, rozet, radyatör, ızgara ve arabanın her iki tarafında arması dışında hemen hemen aynıydı. 695 SS genişletilmiş kemerler ve ekstra yön kararlılığı ve soğutma için motor kapağını kaldırma ihtiyacı olan tek versiyondu.

Tüm Abarth'lar gibi farklılıklar en yüksek hızın yaklaşık 140 km/sa (87 mph) ‘e çıkmasına yardımcı olan mekanik yükseltmeleri vardır. Silindir başına 2 OHV subaplı sıralı- iki motor, egzoz borusu, kafa ve subap yayları artırıldı ve özel tasarımlı pistonlar ve eksantrik mili takıldı. 689.5 cc toplam motor hacmına eşit kare silindir delik çap ve strok oranı 76 mm × 76 mm (2,99 in × 2,99 in) idi ve 5,200 dev/dak'da 38 PS (37 bhp; 28 kW) ve 4,000 dev/dak'da 57 N·m (42 lbf·ft) tork verecek şekilde orijinal tek Solex 34PBIC karbüratör 9,8:1 sıkıştırma oranı ile artırıldı.^[15]

• 1966-1971 Fiat Abarth 695 SS
• 
• 
• 
• 
• 
• 

Fiat 500 Jolly Ghia[değiştir | kaynağı değiştir]

Carrozzeria Ghia 500'ün sınırlı sürümden Fiat 600 Jolly^[16][17] ‘den esinlenerek - Citroën Méhari, BMC Mini Moke ve [[Volkswagen 181|Volkswagen Type 181 tarzına benzer hasır koltuklar ve çıkarılabilir kumaş kanopi tavanı olan özel olarak "Jolly" varyantını üretti.

• 
  Ghia tarafından Fiat 500 Jolly, ABD pazarı

Otomobil veya otomotiv ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]