Ekranoplan, ilk olarak Rusların Hazar Denizi'nde hızlı nakliyat yapabilmek amacıyla geliştirilen ve üretilen, deniz seviyesindeki muazzam kararsız bölgede (Muazzam kararsız bölge: dünya üzerindeki en kararsız bölge hava su arasıdır.^[1] Eğer araç biraz yükselse hava akımından etkilenerek kendisine zarar verir, tam tersine alçalırsa denize çarpıp parçalanmasına yol açar.) yüksek hızlara ulaşabilen bir kargo aracıdır. Yüzeye yakın olan kanatları sayesinde fazladan bir kaldırma kuvveti oluşturur. Aracın deniz ile arasındaki mesafenin azalarak sürtünme kayıplarının en aza inmesi hedeflenmiştir. Ancak en büyük problem büyük dalgalar ve belirsiz hava koşulları olmuştur bu nedenle deniz seviyesinden en fazla 3 metre yükseklikte gidebilecek şekilde tasarlanmıştır. Aynı zamanda 5 metrelik dalga koşuluna kadar kalkış, istikrarlı “uçuş seyri” ve güvenli “iniş” yapabilmektedir.

Bu uçaklar Sovyet Birliği tarafından geliştirilmiş olup yüksek hızlı askeri taşımacılık için Hazar Denizi ve Karadeniz kıyılarında görevlendirilmesi amaçlanmıştı. Ayrıca çok ilginç bir husus, bu uçak 73,8 metre uzunluğu ile şimdiye kadar yapılmış en büyük yapılardan biridir.^[2]

Teoride, çok hızlı bir şekilde (650 Km/h) tank, erzak ve mürettebat ile seyir yapabilme özelliğine sahiptir. Bu araç denizdeki kararsız bölgede 650 km/h hıza ulaşabilen gemi-hoverkraft-uçak melezi bir araçtır. Bilinenlere göre bu araç 1000'den fazla tank mürettebat ve erzak taşımaktadır.^{[kaynak belirtilmeli][3]}

Zemin etkili araç[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir zemin etkili araç (GEV) olarak da bilinen kanatları ve yüzey arasındaki aerodinamik etkileşimden yararlanarak, dünyanın yüzeyine yakın seviyede uçuş yapan zemin etkili uçak-gemi arası bir araçtır. GEV ayrıca bir kanadın-zemin-etkisinde bir (WIG) araçtır, flarecraft, deniz skimmer, ekranoplan, SkimMachine ya da bir kanadın-yüzey etkili gemi (WISE) olarak bilinir.^[4]

Mekaniği[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir GEV bazen arasında bir geçiş olarak karakterize hoverkraft ve bir uçak değildir fakat bunların arasında bir araçtır. İki aracın da karakteri bu araçta mevcuttur. Bir hoverkraft statik basınçlı hava yastığı (Tabandan aşağı doğru hava üfleyen fan) üzerine desteklenmektedir. Uçak ise hava ittirmesiyle kendisini hızlandıran bir araçtır. Ekranoplan ise su ile hava arasındaki en kararsız bölgede bu iki aracın yaptığı şeyi mükemmel bir uyum ile yapmaktadır. Kanat uçlarındaki suya değen kayık tipli bir havuz ile suya tutunmaktadır.

Ek yardımcı motorlar tarafından kanatları altında üfleme motorları olan bir hoverkraft benzeri bir etkiyi veya kalkışı yardım etmek amaçlı kullanılmıştır. Rus Lun ve Dingo gibi bazı GEV tasarımlarında, "güç destekli ram" kullanıldı. Bir GEV bu zemin etkisi olmadan etkili bir şekilde kullanmasının önüne geleneksel bir uçaktan farklıdır ve onun çalışma yüksekliği buna göre sınırlıdır böylece kanat açıklığı da farklılık göstermektedir. Bazı GEV'ler, aslında, zemin etkisinden çıkabiliyor.

Son yıllarda farklı GEV türleri çoğunlukla sivil ve askeri kullanım için geliştirilmiştir. Bununla beraber, bu genel olarak kullanılan zanaat içinde değildir^[5]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

1920'lerin ortalarına gelindiğinde, "zemin etkisi" olgusunu pilotlar bir açılış işlemi sırasında piste yaklaştığında uçaklar daha verimli hale gelmesi söz konusu olabileceğini iyi biliniyordu. 1934 yılında ABD Ulusal Havacılık Danışma Komitesi kadar konu üzerinde bu noktaya bir araştırma özeti İngilizce tercümesi; "Teknik Memorandumu 771, Uçaklar ve Kalkış ve İniş üzerine Yer Etkisi" yayınladı. Fransız yazar Maurice Le Sueur, bu olguya dayanarak bir öneri eklemişti: "Burada mucitlerin hayal gücü geniş bir alan sunmaktadır. Yer etkisi uçuş için gerekli olan gücü büyük oranlarda azaltır. Yani burada -her zaman yer etkisi bölgesinde kalabilecek bir hava aracı tasarlanmak koşuluyla- aynı anda hem hızlı hem de ekonomik bir uçuş söz konusudur. İlk bakışta böyle bir araç tehlikelidir, çünkü yer etkisinin gözlemlenebileceği irtifada yüzey pürüzlüdür (üstünde çeşitli engeller vardır) ve araca manevra kabiliyeti özgürlüğü sağlamaz. Fakat büyük boyutlu bir hava aracında ve su üstünde bu düşünce denenebilir… " deneysel araçları az sayıda inşa eden İskandinavya ve Finlandiya'dan hemen önce, İkinci Dünya Savaşı meydana gelmiştir. 1960'ların, teknoloji nedeniyle bağımsız katkıları büyük ölçüde, gelişmeye başlamıştır Rostislav Alexeyev, Sovyetler Birliği ve Alman Alexander Lippisch, Amerika Birleşik Devletleri ile çalıştı. Lippisch bir uçak mühendisi olarak çalıştı, oysa Alexeyev bir gemi tasarımcısı olarak kendisini arka planda tuttu. Alexeyev ve Lippisch etkisi bugün görülen GEV araçlarda hala çok belirgindir.

Sovyet lideri Nikita Kruscev’in yakın arkadaşı aerodinamik uzmanı Rostislav Alekseyev’in geliştirdiği ve Ekranoplan olarak isimlendirdiği yeni bir tür hava taşıtıdır. Ekranoplan sürekli olarak denizin 15-20 metre kadar üzerinde uçuyor, hızlı hareket edebiliyor ve daha az yakıt tüketiyordu. Ayrıca, tam olarak havada olmadığı için hem hava radarları hem de tam olarak su üzerinde olmadığı için denizaltı radarları tarafından da tespit edilemiyordu. Değişik modelde Ekranoplanlar, Sovyet donanması tarafından uzun yıllar asker (aynı anda 400-500 kişi) ve mühimmat (bir seferde yüzlerce ton) taşımak için kullanıldı. Soğuk savaşın bitimi ile maliyetleri ve bakımsızlıkları sonucu proje askıya alındı. Ekranoplanların en büyük handikabı, dalgalı denizlerde uçuşunun riskli olmasıdır.

Uzmanlar karayollarındaki yük ve yolcu trafiğini denizlere aktaracak hem de bunu uçak süratiyle yapacak olan Ekranoplanların ulaşımda bir devrim yaratacağını ifade ediyor. “yarı uçak yarı gemi” olarak geliştirilen gizli bir askeri projenin kod adı “Proje 903″tür.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Ekranoplan TUNGUS
• 
  TUNGUS
• 
  TUNGUS

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]