Doğu Sibirya Ovası

Doğu Sibirya Ovası (Rusça: Восточно-Сибирская низменность - Vostoçno-Sibirskaya nizmennost),^[1] Yana-Kolima Ovası olarak da bilinir,^[2] Rusya'nın Kuzeydoğu Sibirya'sında geniş yer alan bir ovadır.^[3] Ova bölgesi, Büyük Rus Bölgeleri'nden biridir. İdari olarak Saha Cumhuriyeti'nin (Yakutistan) bir parçasıdır.

İklimin sertliği nedeniyle Doğu Sibirya Ovası büyük ölçüde nüfussuzdur. Yerleşik merkezler küçük ve geniş bir alana dağılmıştır. Chokurdakh, Olenegorsk, Nizhneyansk, Russkoye Ustye, Zyryanka, Srednekolımsk, Argakhtakh ve Andryushkino bölgedeki birkaç önemli yerleşim yeridir.^[4]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğu Sibirya Ovası, Sibirya'nın en kuzey doğusunda yer alan geniş bir bölgedir. Kabaca üçgen şeklindedir ve yaklaşık 1.300 kilometre (810 mi) doğudan batıya ve 1.100 kilometre (680 mi) kuzeyden güneye; güneye doğru giderek yükselen ve daralarak kıtanın derinliklerine doğru ilerleyen bir şekil çizer. Güney ucundaki küçük bir bölüm dışında, ova bölgesi neredeyse tamamen Kutup Dairesi'nin kuzeyinde yer alır. Ova, Yana-İndigirka, Kolıma ve Aby ovalarını, geniş alüvyal ovaları, bataklık ve binlerce küçük gölü içerir.^[3] Bu daha küçük ova birimleri, Kyundyulyun, Polousny Sıradağları, Ulakhan-Sis, Kondakov Platosu ve Suor Uyata dahil olmak üzere genel olarak düz kabartmayı kıran kalıntı sırtlarla ve ayrıca Alazeya'dan Kisilyakh-Tas gibi tundradan yükselen izole tepelerle sınırlıdır.^[4]^[5] Yakutya'nın kisiliyahlarının çoğu, Doğu Sibirya Ovası'nın bu yüksek bölgelerinde bulunur.^[6]

Kuzeyde Doğu Sibirya Ovası, Arktik Okyanusu, Laptev Denizi ve Doğu Sibirya Denizi'nin sığ denizleriyle çevrilidir. Doğu Sibirya kıtasal ova bölgesi ile bir süreklilik oluşturan büyük Yeni Sibirya Adaları ve daha küçük Medveziy Adaları'na ev sahipliği yapar.^[2] Batıda, güneyde ve güneybatıda ova, Verhoyansk Sıradağları, Çerski Sıradağları ve eteklerinin yanı sıra Alazeya Platosu ve doğuda Anadır ve Yukagir Platosu'nun sıradağlarının Batı ucu da dahil olmak üzere Doğu Sibirya Dağları ile sınırlıdır.^[3]

Ovalar, çoğunlukla kuzeye doğru yavaşça akan, kıvrımlı nehirler tarafından geçilir. Bu nehirlerin bazıları Yana, İndigirka ve Kolima ve bunların daha küçük kolları olan Alazeya, Sundrun ve Hıroma nehirleridir. Çok büyük olanlar dışında, ovadaki nehirlerin çoğu kışın dibe doğru donar.^[4]

Doğu Sibirya Ovalarında sürekli permafrost yaygındır ve alas termokarst çöküntüleri ve baycarah höyükleri gibi permafrostla ilgili oluşumlar bölge genelinde yaygındır.^[7]

Jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Jeolojik olarak ova, esas olarak deniz kökenli tortulardan oluşur, bunlar, bölgenin Permiyen döneminde günümüz Yana Nehri havzasının çoğunu ve İndigirka'nın yukarı kesimlerini kaplayan eski bir deniz olan Verhoyansk Denizi tarafından işgal edildiği zamana kadar uzanır. Verhoyansk Denizi, Sibirya Kratonu'nun doğu ucunda yer alıyordu. Yüzyıllar geçtikçe, bölgenin çoğu yavaş yavaş modern nehirlerin alüvyon birikintileriyle doldu.^[1]

İklim, flora ve fauna[değiştir | kaynağı değiştir]

Ovada hakim olan iklim, uzun, çok soğuk kışlar ile karakterize subarktik ve şiddetlidir Ocak ayında ortalama sıcaklık deniz kıyısında -32 °C (-26 °F) ve iç kesimlerde -36 °C (-33 °F) olarak görülür. Temmuz ayında ortalama sıcaklık deniz kıyısında 0 °C (32 °F) olarak gözlemlenir, ancak iç bölgeler yine de soğuk kalır ve -12 °C (10 °F) sıcaklıklar görülür. Ovaların çoğu tundra ile kaplıdır. Sadece güney ucunda, Kolima Nehri havzasının üst kısmında, karaçam taygasının büyüyebileceği bir bölge vardır.^[8]^[9]

Sundrun Nehri bölgesinde yıllık göç düzenine sahip vahşi ren geyiği sürüleri görülür. Bununla birlikte, Doğu Sibirya Ovası'nın toplam ren geyiği nüfusu, Kanada Kuzey Kutbu bölgesi gibi diğer alanlarla karşılaştırıldığında küçüktür.^[10] Nehirler ve göllerde, Arctic char (golets), Sibirya vendacesi, <i>chir</i>, muksun, nelma ve omul gibi balıklar bol miktarda bulunur.^[8] Yaz aylarında sulak alanlar, Sibirya turnası, Brent kazı, Bewick kuğusu ve gözlüklü pufta kuşu gibi büyük göçmen kuş popülasyonlarına ev sahipliği yapar.^[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Sea basins and land of the East Siberian Lowland". 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
^ ^a ^b Oleg Leonidovič Kryžanovskij, A Checklist of the Ground-beetles of Russia and Adjacent Lands. p. 16
^ ^a ^b ^c Yana-Indigirka and Kolyma lowlands (physical map, scale 1: 2 500 000) 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // National Atlas of Russia . - M .: Roskartografiya, 2004. - T. 1. - S. 260—261. - 496 p. - 5-85120-217-3
^ ^a ^b ^c Google Earth
^ Topographic map - Chokurdakh
^ "Murzin Yuri Andreyevich, Kigilyakhi of Yakutia". 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
^ "Permafrost dynamics in the 20th and 21st centuries along the East Siberian transect". 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
^ ^a ^b Indigirka 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. / Great Russian Encyclopedia in 35 vols. / Ch. ed. Yu.S. Osipov . - M, 2004—2017
^ Kolyma // Great Soviet Encyclopedia : in 30 vols. / Ch. ed. A.M. Prokhorov . - 3rd ed. - M .: Soviet Encyclopedia, 1969-1978.
^ Ivan Sivtsev, The Sundrun population of wild reindeer, The Ninth North American Caribou Workshop, Kuujjuaq, Québec, Canada.
^ "Wetlands in Russia - Vol.4" (PDF). 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya'daki Sulak Alanlar - Cilt 4 11 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[SN-1] "Sea basins and land of the East Siberian Lowland". 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.

[OLK-2] Oleg Leonidovič Kryžanovskij, A Checklist of the Ground-beetles of Russia and Adjacent Lands. p. 16

[YIK-3] Yana-Indigirka and Kolyma lowlands (physical map, scale 1: 2 500 000) 26 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. // National Atlas of Russia . - M .: Roskartografiya, 2004. - T. 1. - S. 260—261. - 496 p. - 5-85120-217-3

[GЕ-4] Google Earth

[Tmap-5] Topographic map - Chokurdakh

[narod-6] "Murzin Yuri Andreyevich, Kigilyakhi of Yakutia". 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.

[7] "Permafrost dynamics in the 20th and 21st centuries along the East Siberian transect". 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.

[ЭСБЕ-8] Indigirka 29 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. / Great Russian Encyclopedia in 35 vols. / Ch. ed. Yu.S. Osipov . - M, 2004—2017

[9] Kolyma // Great Soviet Encyclopedia : in 30 vols. / Ch. ed. A.M. Prokhorov . - 3rd ed. - M .: Soviet Encyclopedia, 1969-1978.

[10] Ivan Sivtsev, The Sundrun population of wild reindeer, The Ninth North American Caribou Workshop, Kuujjuaq, Québec, Canada.

[11] "Wetlands in Russia - Vol.4" (PDF). 11 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Doğu Sibirya Ovası nedir?, Doğu Sibirya Ovası anlamı nedir?, Doğu Sibirya Ovası ne demektir?