Dil politikası, disiplinlerarası akademik bir alandır. Joshua A. Fishman ve Ofelia Garcia gibi bazı akademisyenler bunu toplumdilbilimin bir parçası olarak görmektedirler. Öte yandan Bernard Spolsky, Robert B. Kaplan ve Joseph Lo Bianco gibi başka akademisyenler dil politikasının uygulamalı dilbilimin bir kolu olduğunu savunmaktadırlar.

Bir alan olarak, dil politikası eskiden dil planlaması olarak bilinmekteydi ve dil ideolojisi, dil diriltme, dil eğitimi gibi başka alanlarla da ilişkilidir.

Tanımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dil politikasının tanımı çeşitli biçimlerde yapılmıştır. Kaplan ve Baldauf (1997) şöyle tanımlamıştır: "Bir dil politikası, toplumlarda, grupta veya sistemde planlanan dil değişikliğini başarmayı amaçlayan bir fikir, yasa, yönetmelik, kural ve uygulama organıdır" (s. XI). Lo Bianco bu alanı “belirli tarihi ve yerel koşulları dil sorunu olarak kabul edenleri etkileyen ve siyasi dinamiklerin hangi dil sorunlarına politika muamelesi gösterileceğini belirleyen yerleşik bir etkinlik” olarak tanımlamaktadır (s. 152). McCarty (2011) dil politikasını "karmaşık bir sosyokültürel süreç [ve] iktidar ilişkilerinin aracılık ettiği insan etkileşimi, müzakere ve üretim biçimleri. Bu süreçlerdeki 'politika' dil düzenleme güçlerinde bulunur; yani meşru ve gayri meşru dil biçimleri ve kullanımları hakkında örnek oluşturan kararlarını ifade etme ve böylece dil durumlarını ve kullanımlarını yönetme yolları"(s. 8) olarak tanımlamıştır.

Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

Dil politikası geniştir, ancak üç bileşene ayrılabilir. Spolsky (2004), "Yararlı bir ilk adım, bir konuşucu topluluğunun dil politikasının üç bileşeni arasında ayrım yapmaktır: (1) Dil uygulamaları - dil dağarcığını oluşturan çeşitler arasında seçim yapma alışkanlığı; 2) dil inançları veya dil ideolojisi - dil ve dil kullanımına ilişkin inançlar; (3) herhangi bir dil müdahalesi, planlaması veya yönetimiyle bu uygulamayı değiştirmeye veya etkilemeye yönelik her türlü özel çaba" (s. 5) olduğunu ileri sürmüştür.

Dil politikasının geleneksel kapsamı dil düzenlemesi ile ilgilidir. Bu, hükûmetin dillerin nasıl kullanılacağını belirlemek, ulusal öncelikleri karşılamak için gereken dil becerilerini geliştirmek veya bireylerin veya grupların dilleri kullanma ve sürdürme haklarını belirlemek için resmi olarak mevzuat, mahkeme kararları veya politika yoluyla yaptıklarını ifade eder.

Uygulama[değiştir | kaynağı değiştir]

Dil politikasının uygulanması bir ülkeden diğerine değişir. Bu durum, dil politikasının genellikle koşullu tarihsel nedenlere dayandığı gerçeğiyle açıklanabilir.^[1] Benzer şekilde, ülkeler de belirli bir dil politikasını uyguladıkları açıklık düzeyine göre farklılık gösterir. Fransız Toubon yasası, açık dil politikasına iyi bir örnektir. Aynı şey Quebec'teki Fransız Dili Bildirgesi için de söylenebilir.^[2]

Tollefson gibi araştırmacılar, dil politikasının eşitsizlik yaratabileceğini savunmaktadırlar. Yani dil politikası, sosyal yapıya ve ekonomik kaynaklara erişimi olanları dilin belirleyebilmesi için dilin sosyal yapı içerisinde yerini saptamak için bir düzenektir. Dil politikası egemen grupların dil kullanımında hakimiyet kurdukları bir mekanizmadır." (s. 16).

Birçok ülkede, belirli bir dilin veya bir dizi dilin kullanılmasını tercih etmek veya caydırmak için tasarlanmış bir dil politikası vardır. Her ne kadar uluslar geçmişte dil politikalarını diğerlerinin pahasına bir resmi dili teşvik etmek için kullanmış olsalar da artık birçok ülkede yaşayabilirliği risk altında olan bölgesel ve etnik dilleri korumak ve geliştirmek için tasarlanmış politikalar vardır. Gerçekten de kendi yetki alanlarındaki dilsel azınlıkların varlığı çoğu zaman iç bütünlük için potansiyel bir tehdit olarak kabul edilirken, Devletler aynı zamanda yurttaşların merkezi hükûmetin güvenini kazanmanın bir yolu olarak azınlıklara dil hakları sağlamanın uzun vadede kendi çıkarlarına daha fazla katkıda bulunabileceğini de anlarlar.^[3]

Günümüz dünyasında kültürel ve dilsel çeşitliliğin korunması birçok bilimci, sanatçı, yazar, politikacı, dilsel toplulukların liderleri ve dilsel insan hakları savunucuları için büyük bir kaygı kaynağıdır. Bugün dünyada konuşulan yaklaşık 7000 dilin yarısından çoğunun 21. yüzyılda yok olma tehlikesi altında olduğu öngörülmektedir. Ana dilde konuşan nüfusun büyüklüğü, dilin resmi iletişimde kullanımı ile coğrafi yayılımı ve konuşmacılarının sosyo-ekonomik ağırlığı da içinde olmak üzere belirli bir insan dilinin varlığını ve kullanımını etkilemektedir. Ulusal dil politikaları, bu etkenlerin bazılarının etkilerini hafifletebilir veya şiddetlendirebilir.

Örneğin, Ghil'ad Zuckermann'a göre, "Ana dil başlığı ve dil hakları teşvik edilmelidir. Hükûmet (Avustralya), Aborijin ve Torres Boğazı Adalı dillerini Avustralya'nın resmi dilleri olarak tanımlamalıdır. Whyalla'nın ve başka yerlerin dilsel manzarasını değiştirmeliyiz. İşaretler hem İngilizce hem de bölgenin yerli dilinde olmalıdır. Dil, müzik ve dans da içinde olmak üzere yerli halkın bilgisinin fikri mülkiyetini kabul etmeliyiz.".^[4]

Dil politikalarının kategorilere ayrılmasının birçok yolu vardır. 1999 yılında CIRAL tarafından çevrilen Fransızca internet sitesi L'aménagement linguistique dans le monde için Laval Üniversitesi toplumdilbilimci Jacques Leclerc tarafından hazırlanmıştır.^[5] Dil politikalarının toplanması, çevirisinin yapılması ve sınıflandırılması 1988'de başlamış ve 1994'te Laval Üniversitesi Yayınlarının Recueil des législations linguistiques dans le monde (cilt. I-VI) adlı yayınıyla bitirilmiştir. Yaklaşık 470 dil yasası içeren çalışma ve yayına öncülük eden araştırma, Office québécois de la langue française tarafından mali yönden desteklenmiştir.^[6] Nisan 2008'de internet sitesi, tanınan 194 ülkede 354 eyalette veya özerk bölgede dilsel portre ve dil politikaları sunmuştur.^[6]

Dil düzenleyicileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Tollefson, JW (1991). Planlama dili, planlama eşitsizliği: Toplulukta dil politikası 29 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Londra: Longman.
• Spolsky, B. (2004). Dil politikası 9 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Spolsky, B. (2009). Dil yönetimi 16 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Johnson, DC (2013). Dil politikası 19 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Londra: Palgrave MacMillan.
• Cooper, RL (1989). Dil planlaması ve toplumsal değişim 1 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları.
• Ginsburgh, V., Weber, S. (Eds.). (2016). Ekonomi ve Dil Palgrave El Kitabı 7 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Londra: Palgrave Macmillan.
• Michele Gazzola, Torsten Templin, Bengt-Arne Wickström, (2018), Dil Politikası ve Dilbilimsel Adalet, Springer.
• Shohamy, Elana (2006). Dil Politikası: Gizli Gündemler ve Yeni Yaklaşımlar. Londra: Routledge.
• Hult, FM ve Johnson, DC (Eds.) (2015). Dil Politikası ve Planlamasında Araştırma Yöntemleri: Pratik Bir Rehber. Malden, MA: Wiley-Blackwell 978-1-118-30838-7 .
• Crawford, James (2000). Dil Politikası Web Sitesi. 24 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bastardas-Boada, Albert (2012). 'Küresel' çağda dil ve kimlik politikaları8 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Barselona: Institut d'Estudis Autonòmics.
• Bastardas-Boada, Albert (2013). Disiplinlerarası bir alan olarak dil politikası ve planlaması: Karmaşıklık yaklaşımına doğru , Dil Planlamasında Güncel Konular, Cilt 14, 2013 - Sayı 3-04.
• Bastardas-Boada, Albert (2019). Dil değişiminden dilin yeniden canlandırılmasına ve sürdürülebilirliğine. 29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dilbilimsel ekolojiye karmaşıklık yaklaşımı 29 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Barcelona: Edicions de la Universitat de Barcelona. 978-84-9168-316-2 ISBN   978-84-9168-316-2 .
• Kadochnikov, D. (2016). Diller, Bölgesel Çatışmalar ve Ekonomik Kalkınma: Rusya. In: Ginsburgh, V., Weber, S. (Eds.). Ekonomi ve Dil Palgrave El Kitabı 7 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Londra: Palgrave Macmillan. 2016. s. 538-580.
• Spolsky, Bernard (2012). Cambridge Dil Politikası El Kitabı8 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. . Cambridge Üniversitesi Yayınları .
• Zuckermann, Ghil'ad ve Walsh, Michael 2011. ' 15 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Dur, Diril, Hayatta Kal: İbranice Dirilişten Kaynaklanan Yerli Dillerin ve Kültürlerin Islahı, Bakımı ve Güçlendirilmesi için Uygulanan Dersler ' 15 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Avustralya Dilbilim Dergisi 31.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Avrupa Konseyinin Dil Politikası Bölümü 24 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Infographic:21 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 7Brands Çevirilerinden Dünyanın En Tuhaf Dil Yasaları21 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.