Desdemona (/ˌdɛzdəˈmoʊnə/ ) William Shakespeare’in Othello (c. 1601-1604). isimli oyununda yer alan bir hayali karakter. Desdemona, çok güzel bir Venedikli genç kızdır ve Venedik senatörü babasını hayal kuraklığına uğratarak Othello ile evlenir. Othello, bir Mağribi’dir ve Desdemona’dan yaş olarak büyüktür. Kocası Venedik Cumhuriyeti'nin hizmetinde Kıbrıs'a gönderildiğinde Desdemona da ona eşlik eder. Orada, kocası, Iago tarafından Desdemona’nın onu aldattığına inandırılır ve son perdede, eşi tarafından öldürülür.

Rol, yüzyıllar boyunca önemli aktrisleri kendine çekmiştir ve İngiltere’de tiyatro sahnesinde görünen ilk aktris Margaret Hughes tarafından profesyonel olarak canlandırılma ayrıcalığına sahip olan ilk roldür. (Bundan önce kadın karakterler genç erkekler tarafından canlandırılıyordu.)

Performans geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Aralık 1660'ta Thomas Killigrew'un yeni King's Company'si Vere Street tiyatrosunda Othello'yu sahneledi ve Margaret Hughes Desdemona'yı canlandırdı.(muhtemelen ilk kez profesyonel bir aktris İngiltere'de halka açık bir sahneye çıktı.) 6 Şubat 1669'da Samuel Pepys tarafından görülen Othello performansında da Desdemona'yı canlandırdı. Pepys, 11 Ekim 1660'ta Kokpit'te Othello'nun bir performansı için hazır bulundu ve günlüğüne şunları kaydetti: "yanımda oturan güzel bir bayan, Desdemona'nın boğulduğunu görmek için seslendi."^[1]

On sekizinci yüzyılda, oyun bazen kahramanın trajik asaletini yükseltmek için kesildi. Örneğin Bell'in oyunculuk versiyonu, Desdemona'nın ölümünden önce Emilia ile yaptığı konuşma da dahil olmak üzere birkaç anı atladı - Bells'in versiyonunda ölüm boğularak değil bıçaklanarak gerçekleştiriliyordu.^[1]

On dokuzuncu yüzyılda, oyunun oyuncularının hayatlarındaki perde arkası olaylar ile Othello şok edici ve sansasyonel bir ün kazandı. Örneğin Charles Kean, 1825'te acı bir boşanma yaşadı ve 1833'te oyunun bir performansının ardından çöktü ve kısa bir süre sonra öldü. Edwin Forrest, zina nedeniyle boşanma davası açmış, ancak kendisi suçlu bulunarak nafaka ödemesine hükmedilmişti. Rolde yer alan Amerikalı siyahi aktör Ira Aldridge, beyaz bir kadınla evlendi. Bu tür olaylar oyunun sarsıcı ve sansasyonel itibarını geliştirdi ve Tommaso Salvini'nin vahşi ve şehvetli performansı onu sadece güçlendirdi. Onun yorumunda, Desdemona'nın ölümü özellikle şiddetli bir olaydı. Dramanın itibarını daha da artıran Sarah Siddons, Anna Mowatt ve Ellen Terry'nin hepsi de kadınsı masumiyetin melodramatik rolünü oynayan ve tepeye kadar çıkan performanslarıydı.^[1]

1839'da Samuel Phelps ve William Charles Macready, Haymarket Tiyatrosu'nda Othello ve Iago rollerinde Desdemona rolünde Helen Faucit ile dönüşümlü olarak yer aldılar. 1881'de Ellen Terry, Londra'daki Lyceum Tiyatrosu'nda Edwin Booth ve Henry Irving ile Othello ve Iago rollerinde dönüşümlü olarak rol aldı. Yapım büyük bir sanatsal ve finansal başarıydı.^[1]

Yirminci yüzyılda Peggy Ashcroft, 1930'da Londra'daki Savoy Tiyatrosu'nda Paul Robeson'ın karşısındaki karakteri oynadı ve Uta Hagen, 1943'te New York'taki Shubert Tiyatrosu'nda Margaret Webster'ın yapımında Robeson'un karşısındaki rolü oynadı^[1]

Sinema[değiştir | kaynağı değiştir]

1951 film versiyonunda, Suzanne Cloutier , Orson Welles'in karşısında Desdemona'yı canlandırdı. Film, 1952 Cannes Film Festivali'nde Büyük Altın Palmiye ödülünü kazandı.

Bir 1966 İngiliz film versiyonunda, Maggie Smith , Laurence Olivier'in karşısındaki bu karakteri oynadı. Film, bir Shakespeare film uyarlamasına verilen en fazla Akademi Ödülü adaylığı rekorunu elinde tutuyor. Maggie Smith ve başrol oyuncuları Olivier, Frank Finlay (Iago) ve Joyce Redman (Emilia) oyunculuk dallarında Oscar’a aday gösterildi.

1995 film versiyonunda, Irène Jacob , Laurence Fishburne'un karşısındaki Desdemona karakterini oynadı.

1999 Edinburgh Film Festivali sırasında, Othello'yu oynayan Adil Hussain, Desdemona'yı oynayan Kristen Jain'e aşık oldu. Senaryoya göre onu "öldürmek" yerine, seyirciyi şok edici bir biçimde ona sıkıca sarıldı, böylece perdeleri hemen indirilmeye zorladı. Sonunda sekiz yıl sonra, 2007'de evlendiler.^[2] O'da (2001) Julia Stiles, çağdaş bir lisede geçen Othello'nun bir versiyonunda Desdemona'ya dayanan bir karakter oynadı. Keeley Hawes'in Desdemona "Dessie" Brabant rolünde yer aldığı, 2001 yapımı bir İngiliz televizyon filmi de, John Othello (Eamonn Walker ) ve Ben Jago'yu (Christopher Eccleston ) yüksek rütbeli Metropolitan Polis memurları olarak resmederek aksiyonu güncelledi. 2006 yılında Othello'nun Bollywood versiyonu olan Omkara, Dolly Mishra (Desdemona) Kareena Kapoor tarafından canlandırıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]