Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. Lütfen çeviriyi geliştirmek için yardım edin. (Ekim 2021)

Marie-Anne Charlotte de Corday d'Armont
Doğum	27 Temmuz 1768 Normandiya Fransa
Ölüm	17 Temmuz 1793 (24 yaşında) Paris Fransa
Meslek	Devrimci
Tanınma nedeni	Jean-Paul Marat suikastı
İmza

Charlotte Corday olarak bilinen Marie-Anne Charlotte de Corday d'Armont (27 Temmuz 1768 - 17 Temmuz 1793), Fransız suikastçı. 1793'te, Devrimi radikalleştirmek ve terörü yaymak ile suçladığı Jacobin lideri Jean-Paul Marat'ın suikastı nedeniyle giyotin ile idam edildi.^[1] Marat, Corday'ın sempati duyduğu Girondinlerin siyasi tasfiyesinde önemli bir rol oynamıştı. Marat tıbbi banyosunda bıçaklandıktan sonra Marat'ın cesedini gösteren Jacques-Louis David'in Marat'ın Ölümü tablosunda tasvir edildi. 1847'de yazar Alphonse de Lamartine, Corday'a ölümünden sonra l'ange de l'assassinat (Suikast Meleği) takma adını verdi.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Normandiya'da, Écorches (Orne) komünündeki bir köy olan Saint-Saturnin-des-Ligneries'de doğan Charlotte Corday, Aristokrat bir ailenin üyesiydi. Dram yazarı Pierre Corneille'in beşinci nesil soyundan geliyordu.^[2]

Corday genç bir kızken, ablası ve annesi Charlotte Marie Jacqueline Gaultier de Mesnival öldü. Babası Jacques François de Corday, (1737-1798), ölümü Cordayı çok sarstı. Corday bunun üzerine küçük kız kardeşini Caen'deki Abbaye aux Dames manastırına gönderdi. Corday genç yaşta Plutarch, Rousseau ve Voltaire'nin eserlerini okudu. 1791'den sonra kuzeni Madam Le Coustellier de Bretteville-Gouville ile birlikte Caen'de yaşadı. İkisi yakın dosttu. Corday aynı zamanda kuzeninin malikanesinin tek varisiydi.

Corday'ın fiziksel görünümü pasaportunda "beş feet ve bir inç boy saç ve kaş kumral, gözler gri, alın yüksek, ağız orta boy, çene çukur ve oval bir yüz" olarak tanımlanıyor.^[3]

Politik etki[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransız Devrimi daha da radikalleştikten ve teröre yöneldikten sonra Charlotte Corday, Girondinlere sempati duymaya başladı. Corday konuşmalarına hayran kaldı ve Caen'de yaşarken tanıştığı birçok Girondist gruba katıldi. Girondinlerin politik ilkelerine saygı gösterdi ve düşüncelerine uyum sağlamaya çalıştı. Onları nihayetinde Fransa'yı kurtaracak bir hareket olarak gördü.^[4] Girondinler, devrime daha ılımlı bir yaklaşımı temsil ediyorlardı ve Corday gibi, devrimin izlediği yön konusunda şüpheliydiler. Devrime daha radikal bir yaklaşımı savunan Montagnard'lara karşı çıktılar. Montagradlara göre devrimin işgalden ve iç savaştan sağ çıkmasının tek yolunun, ona karşı olanları ortadan kaldırmaktır.^[5]

Corday'ın suikast eylemi, o sırada kadının toplumdaki ve kamudaki rolünün yeniden sorgulanmasına yol açtı. Kadınların ikinci sınıf ya da daha alt tabaka olduğu fikri sorgulandı. Corday, Marat'ın fikirlerine karşı olanlar tarafından bir kahraman olarak kabul edildi. Eyleminin kadın siyasi kulüplerinin yasaklanmasını ve Girondin Madame Roland gibi kadın aktivistlerin infazını kışkırttığı yönünde iddialar da vardır.^[6]

Girondin fikirlerinin Corday üzerindeki etkisi, duruşmasındaki sözlerinde açıkça görülüyor: "Marat'ın Fransa'yı saptırdığını biliyordum. Yüz bin kişiyi kurtarmak için bir adamı öldürdüm. " Devrim ilerledikçe, Girondinler, Marat ve Robespierre gibi Montagnard'ların radikal, şiddet içeren önerilerine giderek daha fazla karşı çıktılar. Corday'ın yüz bin hayat kurtardığı düşüncesi, 1792 Eylül Katliamları'ndan bu yana devrimi yavaşlatmaya ve şiddetlenen terörü ortadan kaldırmaya yönelikti.

Marat suikastı[değiştir | kaynağı değiştir]

Jean-Paul Marat, Terör Saltanatını yürüten Jakobenlerin bir üyesiydi gazeteci olarak, çıkarttığı L'Ami du peuple ("Halkın Dostu") gazetesi aracılığıyla güç ve nüfuz sahibi oldu.^[7]

Corday'ın Marat'ı öldürme kararı, sadece Marat'ı sorumlu tuttuğu Eylül Katliamları'ndaki vahşet değil, aynı zamanda topyekün bir iç savaş çıkmasından korkuyordu. Marat'ın Cumhuriyeti tehdit ettiğine ve ölümünün ülke çapında şiddete son vereceğine inanıyordu. Ayrıca XVI. Louis'in idam edilmemesi gerektiğine inanıyordu.

9 Temmuz 1793'te Corday, Plutarhos'un Paralel Yaşamlarının bir kopyasını yanına alarak kuzeninden ayrıldı ve Paris'e gitti. Burada Hôtel de Providence'da bir oda aldı.^[8] 6 inç (15 cm) bir mutfak bıçağı satın aldı. Sonraki birkaç gün boyunca Marat'a suikast yapmanın nedenlerini açıklamak için Addresse aux Français amis des lois et de la paix ("Fransız Hukuk ve Barış dostları ) bürosuna mektuplar yazdı.^[9]

Corday başlangıçta Ulusal Konvansiyon önünde Marat'a suikast düzenlemeyi planladı. Bu şekilde onlara örnek olmayı amaçlıyordu ancak Paris'e vardığında Marat'ın artık toplantılara katılmadığını öğrendi, çünkü sağlığı bir cilt bozukluğu (muhtemelen dermatit herpetiformis) nedeniyle kötüleşiyordu. Daha sonra planını değiştirmek zorunda kaldı. Caen'de planlanan bir Girondist ayaklanma hakkında bilgi sahibi olduğunu iddia ederek 13 Temmuz öğleden önce Marat'ın evine gitti; Marat'ın nişanlısı Simonne'nin kız kardeşi Catherine Evrard tarafından geri çevrildi.^[10]

O akşam dönüşünde Marat onu kabul etti. O zaman, cilt durumundan dolayı işlerinin çoğunu bir küvetten yürütüyordu. Corday Marat'a bir liste verdi Marat listeye göz atarken Corday bıçağı çıkardı ve göğsüne sapladı. Marat Aidez-moi, ma chère amie! ("Yardım et, sevgili dostum!") diye seslendi ve sonra öldü.^[11]

Jacques-Louis David'in Marat'ın Ölümü tablosu tarafından tasvir edilen an budur. Marat'ın banyosunda ölü ikonik pozunun farklı bir açısı Paul-Jacques-Aimé Baudry'nin 1860 tablosu Charlotte Corday'da görülmektedir.

Marat'ın çığlığı sonrası Simonne Evrard odaya koştu. Ona, Corday'ı ele geçiren Marat'ın gazetesinin bir distribütörü yetisti. İki komşu, askeri cerrah ve diş hekimi, Marat'ı hayata döndürmeye çalıştı ancak başarısız oldu. Cumhuriyet yetkilileri Corday'ı sorgulamak için göz altına aldı.^[12]

Mahkeme[değiştir | kaynağı değiştir]

Corday, Devrim Mahkemesi Başkanı ve başsavcı da dahil olmak üzere üst düzey devrimci yargı yetkilileri tarafından üç ayrı çapraz sorguya tabi tutuldu. Cumhuriyetçi olduğunu ve Devrim'den önce bile böyle olduğunu, eski Roma'nın değerlerini ideal bir model olarak gösterdiğini vurguladı.^[13]

Sorgulamanın odak noktası, daha geniş bir Girondist komplonun parçası olup olmadığını tespit etmekti. Corday, "Planı tek başına tasarlayıp uyguladığı konusunda ısrar etti. Marat'tan sadece Paris'te saygı duyulan bir "canavar" olarak bahsetti. Marat'a ölümcül bıçaklamasını önceden pratik yapmadığını şanslı bir darbe ile onu öldürdüğünü söyledi.^[14]

Charlotte Corday, eski bir tanıdık olan Gustave le Doulcet'ten onu savunmasını istedi, ancak kendisine yazdığı mektubu zamanında almadı, bu nedenle duruşma sırasında ona yardım etmek için Claude François Chauveau-Lagarde atandı.^[15][16]

Jean-Jacques Hauer idam edilmeden önce Corday'ın bir portresini yaptı.

Marat'ın öldürülmesinden dört gün sonra 17 Temmuz 1793'te, Corday, Place de Grève'de giyotin ile idam edildi. İdam edilirken halkın bir temsilcisine suikast düzenleyen bir haini temsil eden kırmızı bir kıyafet giydi.^[17] Cesedi Madeleine Mezarlığı'na gömüldü. ^{[kaynak belirtilmeli]}

Corday'ın eylemi, bir kadının neye muktedir olabileceği gösterdi. Örneğin André Chénier, Corday onuruna bir şiir yazdı. Bu, devrim sırasında Corday'ın sahip olduğu "cesareti" vurguladı. ^{[kaynak belirtilmeli]}

Kültürel referanslar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Amerikalı oyun yazarı Sarah Pogson Smith, 1807 yılında Cordayı konu alan bir dram yazdı.
• Percy Bysshe Shelley, ölümünden sonra Margaret Nicholson (1810) adlı kitabında Corday dan bahsetti.^[18]
• Alphonse de Lamartine, Histoire des Girondins serisinin (1847) bir kitabını Corday'a adadı ve kendisine şu anda ünlü olan bu takma adı verdi: " l'ange de l'assassinat " (suikast meleği).^[19]
• Fransız oyun yazarı François Ponsard, Mart 1850'de Théâtre-Français'de prömiyeri olan Charlotte Corday adlı bir oyun yazdı.^[20]
• Harper's Weekly, 29 Nisan 1865 tarihli baskılarında Abraham Lincoln suikastını analiz eden bir dizi makalede, Corday dan "tarihin hoşgörü ve hatta alkışla bahsettiği bir suikastçı" olarak bahsetti.
• 1894'te Kyrle Bellew, Marat rolünü üstlenerek Charlotte Corday adlı dört perdelik bir oyun kaleme aldı ortağı Cora Urquhart Brown-Potter Charlotte Cordayı canlandırdı.^[21]
• 1903'te Sunnybrook Çiftliği'nden adlı bir oyunda Rebecca Young Charlotte Corday'ı hapishanede canlandırır, arkadaşları ise mafya rolünü oynar.^[22]
• 1919 Alman sessiz filmi Charlotte Cordayı Lya Mara canlandırdı.
• Drieu La Rochelle, 1939'da Charlotte Corday adlı üç perdelik bir oyun yazdı. II. Dünya Savaşı sırasında Güney Fransa'da bu oyun sergilendi. Corday, Marat'ı ortadan kaldırmanın devrimi kurtaracağını ve zulmü engelleyeceğini savunan ateşli bir cumhuriyetçi olarak tasvir ediliyor.^[23]
• Peter Weiss'ın 1963 Maratonu / Sade'sinde Marat suikastı, Marquis de Sade tarafından yazılan ve Charenton'daki mahkumlar tarafından halk için gerçekleştirilecek bir oyun olarak sunuluyor.
• İtalyan besteci Lorenzo Ferrero, 1989 yılında Fransız Devrimi'nin 200. yıldönümü için Charlotte Corday adlı üç perdelik bir opera besteledi.
• Corday, Katherine Neville'in 1988 tarihli The Eight adlı romanında yer aldı. Romanda Marat, Corday tarafından değil, Mireille adında eski bir rahibe tarafından öldürüldü. Corday suçu kabul eder ve suç için idam edilir, böylece Mireille gizemli ve güçlü Montglane Satranç Servisi arayışına devam edebilir.
• Aktör Herbert Lom'un 1993 romanı Dr Guillotine de Corday'ı Terör Saltanatı etrafında geçen bir hikâyede baş kahraman olarak tasvir ediyor.^[24]
• İngiliz şarkıcı-söz yazarı Al Stewart, Tori Amos'un Famous Last Words (1993) adlı albümünde Corday hakkında yazdığı bir şarkı bulunuyor.
• C
• Çizgi roman serisi L'Ordre Du Chaos, Charlotte Corday ve Marat'a (2014) adanmış bir kitap içeriyor.
• Corday, Lauren Gunderson'un 2017 yılındaki oyunu The Revolutionists de Terör Saltanatı sırasında dört Fransız kadın hakkında arasında merkezi bir karakter olarak yer alır.^[25]
• Corday, mobil video oyunu Fate / Grand Order'da oyuncular tarafından çağrılacak "Assassin" sınıfının oynanabilir bir karakter olarak görünür.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Julian Story'nin Corday resmi (1889)
• 
  Marat Suikastı ( (Jean-Joseph Weerts) (1880)
• 
  Guillaume-Joseph Roques (1793) tarafından çizilen Marat'ın Ölümü; Roques ve David'in resimlerinde sol altta bir bıçak yerde görünüyor.
• 
  Marat'ın Ölümü Jacques-Louis David, Belçika Kraliyet Güzel Sanatlar Müzeleri
• 
  François-Séraphin Delpech tarafından çizilen Corday Portresi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]