Caz Çağı

1921'de Carter ve King Jazzing Orkestrası (Houston, Teksas'ta çekilen resim)

Caz Çağı, 1920'lerde ve 1930'larda caz müziğinin ve dans tarzlarının ülke çapında hızla popülerlik elde ettiği dönemdir. Caz Çağı'nın kültürel yansımaları öncelikle cazın doğduğu yer olan Amerika Birleşik Devletleri'nde hissedildi. New Orleans’ta Afrika ve Avrupalı müziğin bir karışımı olarak ortaya çıkan caz, bu dönemde daha geniş kültürel değişimlerde önemli rol oynadı ve pop kültürüne olan etkisi uzun süre devam etti. Caz Çağı'na genellikle Kükreyen Yirmiler ile bağlantılı olarak atıf yapılır. Amerikalı yazar F. Scott Fitzgerald, ilk olarak 1922'deki kısa öykü koleksiyonu Caz Çağı Öyküleri'nin adında bu terimi ilk defa kullanarak terimle genel olarak ilişkilendirilmektedir.

Arka planı[değiştir | kaynağı değiştir]

Caz müziği[değiştir | kaynağı değiştir]

Caz müziği, New Orleans'ta Dixieland Cazı'nınn "alt tarzı"ndan doğdu.^[1] Caz, Afrika ve Avrupa etkisinin karışımıdır. Afrika etkisindeki caz; ritmini, "blues" kalitesini ve kendi ifade tarzlarında çalma veya söyleme geleneklerini elde etti. Avrupa etkisindeki caz, uyumunu ve enstrümanlarını (saksafon, trompet, piyano, vb.) aldı. Her iki etki de cazın büyük bir parçası haline gelen doğaçlama kullanmıştır.^[2] Birçok farklı kültür ve inanışın iç içe geçtiği bir liman kenti olmasıyla New Orleans, böyle bir olay için büyük bir fırsat sağlamıştır.^[3] New Orleans'ta iken caz; kreol, ragtime ve en önemlisi blues müziğinden etkilendi.^[4] Cazın iki önemli yönü sving ve doğaçlamadır. Ünlü caz trompetçisi Louis Armstrong'un caz üzerindeki en etkili etkisi, bir parçanın ön planına doğaçlama yapan bir solisti getirmesidir. Caz müziğinin doğuşu, Afroamerikalılarla ilişkilendirilmektedir^[5] fakat genişlemiş ve zaman içinde orta sınıf beyaz Amerikalılar için toplumsal olarak kabul edilebilir hale gelmesi için değiştirilmiştir. Cazı eleştirenler, caz müziğini eğitimsiz veya yeteneksiz insanların müziği olarak gördüler.^[6] Amerika'da caz müziğinin yaygınlaşması için beyaz sanatçılar bir araç olarak kullanıldı. Caz hareketi orta sınıf beyaz nüfus tarafından ele geçirilmiş olsa da Afrika kökenli Amerikalı gelenekleri ile ideal orta sınıf toplumun ideallerinin iç içe geçmesini kolaylaştırdı.^[7] New York ve Chicago gibi şehirler, özellikle Afroamerikalı sanatçılar ile caz için kültürel merkez oldu.

Prohibition[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika'daki yasaklama, 1920'den 1933'e kadar alkollü içeceklerin üretimi, ithalatı, taşınması ve satışı konusunda ülke çapında bir anayasa yasağıydı.

1920'lerde yasalar büyük oranda göz ardı edildi ve vergi gelirleri kaybedildi. Çok iyi organize olmuş suç çeteleri, pek çok şehir için bira ve içki tedarikini kontrol altına aldı ve milleti sarsan bir suç dalgası açığa çıktı. 1920'lerin sonunda yeni bir muhalefet ülke çapında seferber oldu. Wets, yasağa neden olarak yasaklara saldırdı; yerel gelirleri düşürdü ve kırsal Protestan dini değerlerini kentli Amerika'ya dayattı.^[8] Yasak, 5 Aralık 1933'te On sekizinci Değişikliği iptal eden Yirmi Birinci Değişikliğin onaylanmasıyla sona erdi. Bazı eyaletler eyalet çapında yasaklamaya devam etti.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri'nde Prohibition, 1920'den 1933'e kadar yasaklar alkollü içeceklerin satışını yasakladı ve bu da "Caz Çağı"nın canlı mekanları haline gelen yasadışı gizli içki satılan yerlerin ortaya çıkmasıyla sonuçlandı. Buralarda mevcut dans şarkıları, yenilik şarkıları ve gösteri ezgileri gibi popüler müzik çalındı. Caz, ahlaksızlık olarak ün kazandı ve eski nesillerin pek çok üyesi caz müziğini, eski kültürel değerlere tehdit ve Kükreyen Yirmilerin yeni çökmekte olan değerlerini teşvik olarak gördü. Princeton Üniversitesi'nden Profesör Henry van Dyke şunları yazdı: "... bu, hiçbir biçimde müzik değil. Bu sadece işitme sinirlerinin bir tahribi, fiziksel tutku dizilerinin şehvetli bir şekilde dalgalanması." Medya da cazı kötülemeye başladı. The New York Times, cazda kusur bulmak için hikâyeler ve başlıklar kullandı: Gazeteye göre Sibirya köylüleri, ayıları korkutmak için caz müziğini kullanmaktaydılar fakat köylüler gerçekte tencere ve tava kullanmaktaydı; gazete başka bir hikâyede ünlü bir kondüktörün ölümcül kalp krizine cazın neden olduğunu iddia etti.^[9]

1919'dan itibaren, New Orleans'lı müzisyenlerden Kid Ory'nin Orijinal Kreol Caz Orkestrası, San Francisco ve Los Angeles'ta çaldı ve 1922'de New Orleans'ın ilk siyahi caz grubu oldular.^[10]^[11] O yıl ayrıca 1920'lerin blues şarkıcılarının en ünlüsü olan Bessie Smith'in ilk kaydı yayımlandı.^[12] Bu arada Chicago, King Oliver'ın Bill Johnson'a katıldığı ve "Hot Caz"ı geliştiren ana merkezdi. Bix Beiderbecke, 1924'te Wolverines'i kurdu.

Aynı yıl, Louis Armstrong, Fletcher Henderson dans grubuna^[13] baş solist olarak katıldı ve 1925'te gruptan ayrıldı. Orijinal New Orleans stili, tema varyasyonu ve eş zamanlı kolektif doğaçlama ile çok sesliydi. Armstrong memleketinin tarzında ustaydı ve Henderson'un grubuna katıldığı zaman yeni bir caz evresinde zaten bir öncüydü. Armstrong'un soloları tema-doğaçlama kavramının çok ötesine geçti ve ezgilerden ziyade akorlara dayanıyordu. Schuller'in açıklamasına göre, Armstrong'un grup arkadaşları (genç Coleman Hawkins dahil) tarafından yapılan sololar, "sarsıntılı ritimler ve gri vasat ses kalitesi"yle "sert, durgun" geliyordu. Aşağıdaki örnek, Armstrong'un solo doğaçlamaları (aşağıda) (1924'te kaydedilmiş) ile karşılaştırıldığında George W. Meyer ve Arthur Johnston (üstte) tarafından "Mandy, Make Up Your Mind"ın düz melodisinin kısa bir özetini göstermektedir.

Armstrong'un soloları, cazın 20. yüzyılın gerçek bir dili haline getirilmesinde önemli bir faktördür. Henderson'ın grubundan ayrıldıktan sonra Armstrong virtüözik Hot Five grubunu kurdu. Kid Ory (trombon), Johnny Dodds (klarnet), Johnny St. Cyr (banjo) ve piyanoda eşi Lil'den oluşan grubunda Armstrong, scat singing'i popüler hâle getirdi.

Jelly Roll Morton, New Orleans Rhythm Kings ile erken bir karma yarış işbirliği şeklinde kayıtlar yaptı ve 1926'da Red Hot Peppers'ı kurdu. Jean Goldkette orkestrası ve Paul Whiteman'ın orkestrası gibi beyaz orkestraların çaldığı jazzy dans müziği için daha büyük bir pazar vardı. 1924'te Whiteman, George Gershwin'den bir caz konserinde çalınmak üzere konçerto benzeri bir eser yazmasını istemesi üzerine Gershwin, Rhapsody in Blue'yu yazdı. 1920'lerin ortasına gelindiğinde, Whiteman ABD'deki en popüler grup lideri oldu.^[14] Diğer etkili büyük topluluklar arasında Fletcher Henderson'ın grubu, Duke Ellington'un New York'taki grubu ve Chicago'daki Earl Hines'in grubu yer aldı. Tüm bunlar büyük grup tarzı sving cazının gelişimini önemli ölçüde etkiledi.^[15] 1930'a gelindiğinde, New Orleans tarzı topluluk artık bir kalıntıydı ve caz dünyaya ait olmuştu.^[16]

Ella Fitzgerald, Louis Armstrong, Duke Ellington ile Count Basie, dönemin ünlü siyah sanatçılarından birkaçıdır.^[17] Birçok müzisyen, aile üyelerinin sıklıkla müziği yorumlama ve çalmayı öğrendiği müzisyen ailelerde büyüdü. Pops Foster gibi bazı müzisyenler ev yapımı aletlerle öğrendi.^[18] Kentsel radyo istasyonları, Afroamerikan cazibesinin New York ve Chicago gibi kentsel alanlarda yoğunlaşması nedeniyle, banliyö istasyonlarına oranla daha sık Afroamerikan caz müziği çaldı. Genç nüfus, siyah kaynaklı dansları popüler hale getirdi.^[19]

Radyo[değiştir | kaynağı değiştir]

1932'de geniş çaplı radyo yayınlarının ortaya çıkmasıyla caz, hızla yayılmaya başladı. Radyo, "ses fabrikası" olarak tanımlandı. Radyo, milyonlarca insanın -özellikle de pahalı ve uzak büyük şehir kulüplerine hiç katılmayan insanların- müziği özgürce duymasını sağladı. Bu yayınlar New York, Chicago, Kansas City ve Los Angeles gibi önde gelen merkezlerdeki kulüplerde ortaya çıktı. Radyoda iki tür canlı müzik vardı: konser müziği ve büyük grup dans müziği. Konser müziği, genellikle gönüllüler olmak üzere amatörlerin konser müziğiydi.^[20]

Bir sonraki müzik türü büyük grup dans müziği olarak bilinir. Bu tür, profesyoneller tarafından çalınır ve gece kulüpleri, dans salonları ve balo salonlarından seçilmiştir. Müzikolog Charles Hamm, o zamanki üç tür caz müziğini şöyle anlatmaktadır: siyah seyirciler için siyah müzik, beyaz izleyiciler için siyah müzik ve beyaz izleyiciler için beyaz müzik.^[21] Çoğu istasyon beyaz Amerikan caz şarkıcılarının müziklerini çalmayı tercih ettiği için Louis Armstrong gibi caz sanatçıları aslında çok az çalındı. Diğer caz vokalistler arasında Bessie Smith ve Florence Mills bulunmaktadır. Chicago ve New York gibi kentsel alanlarda Afroamerikan caz, radyoda banliyölere göre daha sık çalınıyordu. New York'taki James Reese Europe ve Fletcher Henderson gibi büyük gruplu cazlar, büyük radyo dinleyicileri elde etti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Dixieland (AKA Early Jazz)". www.jazzinamerica.org. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
^ "Where did jazz come from?". www.jazzinamerica.org. 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.
^ Biocca, Frank (1990). "Media and Perceptual Shifts: Early Radio and the Clash of Musical Cultures". The Journal of Popular Culture. 24 (2). s. 1. doi:10.1111/j.0022-3840.1990.2402_1.x.
^ McCANN, PAUL. 2008. "Performing Primitivism: Disarming the Social Threat of Jazz in Narrative Fiction of the Early Sixties." Journal of Popular Culture 41, no. 4: 658–675. America: History & Life, p. 3.
^ Berger, Morroe (1 Ocak 1947). "Jazz: Resistance to the Diffusion of a Culture-Pattern". The Journal of Negro History. 32 (4). ss. 461-494. doi:10.2307/2714928. JSTOR 2714928.
^ Barlow, William (1 Ocak 1995). "Black Music on Radio During the Jazz Age". African American Review. 29 (2). ss. 325-328. doi:10.2307/3042311. JSTOR 3042311. 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
^ Margaret Sands Orchowski (2015). The Law that Changed the Face of America: The Immigration and Nationality Act of 1965. Rowman & Littlefield. s. 32. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.
^ Ward, Geoffrey C.; Burns, Ken (8 Ekim 2002). Jazz: A History of America's Music (1. bas.). New York: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-679-76539-4.
^ Cooke 1999, s. 54
^ "Kid Ory". The Red Hot Archive. 25 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2007.
^ "Bessie Smith". The Red Hot Archive. 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2007.
^ "Fletcher Henderson: 'Architect of Swing'". NPR. 19 Aralık 2007. 21 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.
^ Mario Dunkel, "W. C. Handy, Abbe Niles, and (Auto)biographical Positioning in the Whiteman Era," Popular Music and Society 38.2 (2015): 122–139.
^ Cooke 1999, ss. 82–83, 100–103
^ Schuller (1968: 88)
^ Cunningham, Lawrence, John J. Reich, and Lois Fichner-Rathus. Culture & Values: A Survey of the Humanities. 8th ed. Boston, MA: Wadsworth/Cengage Learning, 2014. Print.
^ Chevan, David. "Musical Literacy and Jazz Musicians in the 1910s and 1920s." Current Musicology; Spring 2001/2002; 71–73. Print.
^ "The Jazz Age". Boundless.com. 21 Temmuz 2015. 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015.
^ De Roche, Linda (2015). The Jazz Age: A Historical Exploration of Literature: A Historical Exploration of Literature. ABC-CLIO. s. 18. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2018.
^ Savran, David. "The Search for America's Soul: Theatre in the Jazz Age." Theatre Journal 58.3 (2006), 459-476. Print.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Allen, Frederick Lewis (1931). Only Yesterday: An Informal History of the Nineteen-Twenties. online edition 6 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Barlow, William. "Black music on radio during the jazz age." African American Review 29.2 (1995): 325-328.
Best, Gary Dean. The Dollar Decade: Mammon and the Machine in 1920s America. Praeger Publishers, 2003.
Berger, Morroe. "Jazz: Resistance to the Diffusion of a Culture-Pattern". The Journal of Negro History 32 (Ekim 1947): 461-494
Chevan, David. "Musical Literacy and Jazz Musicians in the 1910s and 1920s." Current Musicology
Dinerstein, Joel. "Music, memory, and cultural identity in the jazz age." American Quarterly 55.2 (2003): 303-313.
Doerksen, Clifford J. American Babel: Rogue Radio Broadcasters of the Jazz Age (2005) [L: http://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=13658 6 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. online review]
Dumenil, Lynn. The Modern Temper: American Culture and Society in the 1920s. Hill and Wang, 1995.
Fass, Paula. The Damned and the Beautiful: American Youth in the 1920s. Oxford University Press, 1977.
David E. Kyvig; Daily Life in the United States, 1920–1939: Decades Promise and Pain. Greenwood Press, (2002). online edition 15 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Leuchtenburg, William. The Perils of Prosperity, 1914–1932 University of Chicago Press, 1955.
Lynd, Robert S., and Helen Merrell Lynd. Middletown: A Study in Modern American Culture. Harcourt, Brace and World, 1929. Famous sociological study of Muncie, Indiana, in the 1920s.
Mowry; George E. (ed.). The Twenties: Fords, Flappers, & Fanatics. Prentice-Hall, 1963; readings.
Parrish, Michael E. Anxious Decades: America in Prosperity and Depression, 1920–1941. W. W. Norton, 1992.
Peretti, Burton W. "The Great Travelers." The Creation of Jazz: Music, Race, and Culture in Urban America.
Savran, David. "The Search for America's Soul: Theatre in the Jazz Age". Theatre Journal.
Snelson, Tim. "‘They’ll Be Dancing in the Aisles!’: Youth audiences, cinema exhibition and the mid-1930s swing boom." Historical Journal of Film, Radio and Television 37.3 (2017): 455-474.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika'daki Caz Çağı 15 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kükreyen Yirmiler 28 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., History.com

[1] "Dixieland (AKA Early Jazz)". www.jazzinamerica.org. 23 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.

[2] "Arşivlenmiş kopya". 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.

[3] "Where did jazz come from?". www.jazzinamerica.org. 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2015.

[:0-4] Biocca, Frank (1990). "Media and Perceptual Shifts: Early Radio and the Clash of Musical Cultures". The Journal of Popular Culture. 24 (2). s. 1. doi:10.1111/j.0022-3840.1990.2402_1.x.

[McCann,_PAUL_2008._p._3-5] McCANN, PAUL. 2008. "Performing Primitivism: Disarming the Social Threat of Jazz in Narrative Fiction of the Early Sixties." Journal of Popular Culture 41, no. 4: 658–675. America: History & Life, p. 3.

[autogenerated1-6] Berger, Morroe (1 Ocak 1947). "Jazz: Resistance to the Diffusion of a Culture-Pattern". The Journal of Negro History. 32 (4). ss. 461-494. doi:10.2307/2714928. JSTOR 2714928.

[BarlowWilliam-7] Barlow, William (1 Ocak 1995). "Black Music on Radio During the Jazz Age". African American Review. 29 (2). ss. 325-328. doi:10.2307/3042311. JSTOR 3042311. 1 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.

[8] Margaret Sands Orchowski (2015). The Law that Changed the Face of America: The Immigration and Nationality Act of 1965. Rowman & Littlefield. s. 32. 13 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2018.

[ward-9] Ward, Geoffrey C.; Burns, Ken (8 Ekim 2002). Jazz: A History of America's Music (1. bas.). New York: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-679-76539-4.

[10] Cooke 1999, s. 54

[ory-11] "Kid Ory". The Red Hot Archive. 25 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2007.

[12] "Bessie Smith". The Red Hot Archive. 21 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2007.

[13] "Fletcher Henderson: 'Architect of Swing'". NPR. 19 Aralık 2007. 21 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2017.

[14] Mario Dunkel, "W. C. Handy, Abbe Niles, and (Auto)biographical Positioning in the Whiteman Era," Popular Music and Society 38.2 (2015): 122–139.

[15] Cooke 1999, ss. 82–83, 100–103

[16] Schuller (1968: 88)

[17] Cunningham, Lawrence, John J. Reich, and Lois Fichner-Rathus. Culture & Values: A Survey of the Humanities. 8th ed. Boston, MA: Wadsworth/Cengage Learning, 2014. Print.

[18] Chevan, David. "Musical Literacy and Jazz Musicians in the 1910s and 1920s." Current Musicology; Spring 2001/2002; 71–73. Print.

[19] "The Jazz Age". Boundless.com. 21 Temmuz 2015. 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2015.

[20] De Roche, Linda (2015). The Jazz Age: A Historical Exploration of Literature: A Historical Exploration of Literature. ABC-CLIO. s. 18. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2018.

[21] Savran, David. "The Search for America's Soul: Theatre in the Jazz Age." Theatre Journal 58.3 (2006), 459-476. Print.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

Caz Çağı nedir?, Caz Çağı anlamı nedir?, Caz Çağı ne demektir?