Braille alfabesi

Braille alfabesi veya Körler alfabesi; 1821 yılında Louis Braille tarafından geliştirilmiş görme engelli insanların okuyup yazması için kullanılan bir alfabe yöntemidir. İki kolon taşıyan dikdörtgen düzen üzerine dizilmiş altı kabartılmış noktadan oluşur. Her iki kolonda üçer nokta bulunur. Noktalardan her biri 64 farklı kombinasyondan birini oluşturması için farklı şekillerde dizilir.

Bu harfleri isimlendirmek için noktaların bulunduğu her bir pozisyon, yerlerine göre söylenir;

yukarıdan aşağıya, sol yanda 1'den 3'e kadar (temsilî L harfi)
sağ ve sol yandan birinci (temsilî C harfi)

Braille sistemi aslında Charles Barbier'nin Napolyon'un talebi doğrultusunda, askerlerin gece karanlığında ışık olmaksızın anlaşmalarını sağlamak için geliştirildiği sisteme dayanır. Barbier'nin sistemi çok karışık ve öğrenilmesi zordu zira askeriye tarafından da reddedilmişti. 1821 yılında Charles Barbier, Paris Millî Enstitüsünün körler bölümünü ziyaret etti ve Louis Braille ile tanıştı. Braille, Barbier'nin en büyük eksiğinin, alfabesinin sahip olduğu temsilî harflerin insanın parmağını hareket ettirmedikçe anlaşılamaması olduğunu söyledi. Bu buluşta bir sembolden diğerine hızlıca geçilemiyordu. Kendisinin değişikliği, kör alfabesinde devrim yapan 6'lı nokta sistemiydi.

Braille alfabesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Braille yazım sistemi, karakterleri dünyada ilk kez ikili şema ile gösteren yazı sistemidir. Ana dili Fransızca olan Braille'ın Fransızca'daki aksan harflerini göstermekte kullandığı gibi, Braille yazı sisteminde, Japonca ve Türkçe gibi diğer dillerdeki sesleri göstermek için de yeni semboller oluşturulur. ÖrneğinTürkçe için Ö, Ü, Ğ, Ç, Ş seslerini göstermek için de yeni semboller oluşturulur. Bunun haricinde kullananlarına sadece 64 mümkün seçenek sunan yazım sistemi, matematik ve müzik sembolleri içinde tasarlanan işaretleri kapsayabilir. Ayrıca, öğrenenlere daha hızlı okuma teknikleri de öğretilir.

Harfler ve sayılar[değiştir | kaynağı değiştir]

A, 1
B, 2
C, 3
D, 4
E, 5
F, 6
G, 7
H, 8
I, 9
J, 0
K
L
M
N
O
P
Q
R
S
T
U
V
W
X
Y
Z

Diğer imler[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük harf başlangıcı
Sayı başlangıcı
Nokta (.)
Virgül (,)
İki nokta üst üste (:)
Ünlem imi (!)
Açılış tırnak imi (")
Kapanış tırnak imi (")
Açılış soru imi (¿)
Kapanış soru imi (?)
Parantez (())
Kısa çizgi ( - )

Türk Braille alfabesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk Braille alfabesi, Türkiye Türkçesinin yazımında kullanılan Braille alfabesidir. Bu Braille alfabesi, uluslararası kullanımı takip etmektedir. Ünlüler içinde /ö/, /ü/ sesleri, Fransız/Alman formuna, Ünsüzlerden /ç/, /ğ/, /ş/ ise İngilizce “ch, gh, sh” formlarına yakın bir forma sahiptir. Bunların dışında, /ı/ ünlüsü, “i”nin aşağı kaydırılması ile gösterilir.

Latin alfabesinde olmayan harfler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dillere göre Braille yazım sistemine yapılmış birçok harf eklentisi vardır.

Türkçedeki Ş, Ç, Ğ, Ö, Ü, İ, ı ;

Fransızcadaki Ô, É vb.;

Esperanto'daki Ĉ, Ĝ, Ĥ, Ĵ, Ŝ;

Lehçedeki Ę, Ą, Ń, Ś, Ć, Ź, Ż

gibi harfleri belirtmek için ilgili olduğu harfte küçük değişiklikler yapılır. Örneğin Ŭ harfini göstermek için U sembolünde bulunan birinci nokta ikiye geçer. Bu eklenik harfler her dilde değişiklik gösterebilir.

Latin alfabesi kullanmayan diller[değiştir | kaynağı değiştir]

Braille sistemi Latin harflerini kullanmayan birçok dile de uyarlanmıştır. Rusça, Arapça, Yunanca, Ermenice, İbranice, Japonca ve Çince gibi dillerde harflerin alfabeler içindeki sıralarına değil orijinalde sahip olduğu sese göre eşlendirme yapılır. Örneğin Yunanca harf Γnın Yunan Alfabesi'nde üçüncü sırada yer almasına rağmen C sesini değil G'yi temsil eder.

Braille'den önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 600 yıl önce de Suriyeli seçkin bir Arap profesör olan Zain-Din el Hamidi notlarını tutmak ve kitaplarını yazmak için kendi geliştirdiği bir sistemi kullandı. Doğduktan kısa bir süre sonra görme yetisini kaybeden profesör buna rağmen hukuk ve yabancı diller konusunda kendisini, kendi hazırladığı alfabeye çevirttiği kitapları okuyarak oldukça geliştirdi.