Bolton

Bolton
Bolton
	Bolton
	Bolton Bolton'un İngiltere'deki konumu
Ülke	Birleşik Krallık
Kurucu Ülke	İngiltere
Bölge	Kuzey Batı İngiltere
Kontluk	Greater Manchester
Nüfus (2011)
• Toplam	128,139
Zaman dilimi	UTC±00.00 (BAS)
• Yaz (YSU)	UTC+01.00 (BAYS)
Alan kodu	01204

Bolton, Birleşik Krallık'ın Kuzey Batı İngiltere Bölgesi'nde kenttir. Bolton kenti yerel idare olarak törensel Greater Manchester Metropoliten Kontluğu'na ve 1986'dan itibaren tek-seviyeli Bolton Metropoliten Borough yerel idaresine bağlıdır ve Bolton Metropoliten Borough'de en büyük yerleşke ve yerel idare merkez kentidir

Coğrafi konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir köy konumunda iken kentin ismi "Bolton le Moors" idi. Buradaki "Moors" sözcüğü kentin çevresinin ve yakınlarının ağaçsız ve tarıma elverişsiz yüksekçe tepelerle dolu bir kırsal arazi oluşuna atıftadır. Günümüzde bile kentin yakınında bu ıssız ve tarım yapılamayan "Batı Penine Kırları" ve İngiltere'de yüksek görülen 456 m rakıma yükselen "Rivington Sivrisi" bulunması, Bolton kentinin genellikle düz arazilerde kurulu olan diğer İngiltere şehirlerinden ayrıcalığını sağlar. Bolton, Irwell Nehri ile birleşen Croal Nehri vadisinin iki tarafına kurulmuştur. Kentin jeolojik yapımı kum taşları ile kuzeyinde kömür tabakaları taşıyan sedimantasyon kayalarından oluşur.

Bolton kenti karayolu ile Londra'dan 338 km, Liverpool'dan 51 km ve Manchester'den 21 km uzaklıktadır. Bolton'un yakınlarında bulunan yerleşim birimleri şu tabloda verilebilir:

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bolton kenti civarlarında Bronz döneminden itibaren insan yerleşkesi bulunmuştur. Antik Romalılar döneminde kentin bulunduğu mevkiden Romalılar için askeri stratejik merkezler olan Manchester ile Rıbchester'i bağlayan yol geçirilmiştir ama antik Romalılar bu yol üzerindeki kalelerini Bolton'da değil biraz daha uzakta "Blackrod" mevkininde kurmuşlardır. Bolton'da ilk yerleşkenin Anglo-Saksonlar tarafından kurulan küçük bir köy olduğu bilinmektedir.

Bolton ismi Anglo-Sakson İngilizcesindeki "bothel" ve "tun" sözcüklerinden gelir ve "özel bir yapı bulunan yerleşke" anlamına gelmektedir. Norman istilasından sonra Bolton'un bulunduğu araziler 1067'de Norman Roger de Poitou'a verilmiş; 1100'de Roger de Meresheys'a geçmiş ve sonunda ta İngiltere İç Savaşı'na kadar "Pilkington" ailesi eline geçmiştir. Yerleşkenin adı ilk defa belgelerde 1185'te Boelton, 1212'de Bothelton, 1251'de İngiltere Kralı III. Henry tarafından verilen imtiyaz beratında Bowelton ve sonraki beratlarda 1257'de Botelton, 1288'de Boulton ve 1307'de Bolton olarak verilmiş ve bundan sonra kent Bolton olarak anılmıştır.

Bolton yerleşkesi yavaş yavaş büyüyüp Lancashire Kontuluğu'nda bir kasaba haline gelmiştir. İngiliz İç Savaşı sırasında kasabanın etrafındaki kırsal alanlar çok Kralcı olmakla beraber Bolton kasabası Parlamentocu olmuştur. Bu nedenle 1644'te Kralcılar ordusu komutanı Prens Rupert komutasında 3.000 kişilik bir süvari birliği tarafından ele geçirilmiş ve 1.600 Boltonlu asılmış ve 700'ü esir olarak kasabadan götürülmüştür. Bu olaya "Bolton Katliamı" adı verilmektedir.

15. yüzyılda Katoliklerin zulmünden kaçan kuzey Fransa ve şimdiki Belçika'lı Protestan Huguenotlar yerleştikten sonra Bolton hem yünlü hem pamuklu için ev yapısı tekstilde İngiltere'de önemli bir merkez olmuştur. Sanayi Devrimi ile Bolton'da yeni fabrikalaşmış tekstil sanayii hemen geliştirmiştir. Bu üretim de kente çok büyük sayıda göçmen işçi çekmiş ve Bolton 19. yüzyılda çok hızla şehirleşmiş ve büyümüştür. Tekstil sanayi için önemli olan ip eğirme ve kumaş dokuma için makineler Bolton civarında geliştirilmiş ve hemen kentin fabrikalarında uygulanmaya konulmuştur. Özellikle fabrikalar 19. yüzyıl başlarından itibaren kömür ve istimle işletilmeye başlayınca Bolton kenti fabrika bacaları ve kömür dumanı kirliliği ve fakir fukara sanayi işçileriyle dolu ile özellikle tanınan tipik bir Kuzeybatı İngiltere sanayi kenti olmuştur. Tekstil sanayiinin en gelişmiş dönemi olan 1929'da Bolton'da 216 pamuklu fabrikası ve 26 tane beyazlaştırma ve boyama fabrikası bulunmaktaydı.

Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra tekstil sanayii önce yavaş yavaş sonra çok hızla çökmeye başlamıştır. Bunu önlemek için II. Dünya Savaşı'ndan sonra kente büyük sayıda Asyalı göçmen işçi çekilmiştir. Ama bu büyük bünyesel değişikliği önlemeyi başaramamış ve 1980'li yıllarda Bolton'da pamuk sanayii nerede ise sıfıra inmiştir.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilim İlerlemesi için Britanya Kurumu (British Association for the Advancement of Science) tarafından Birleşik Krallık'ta yapılan bir ankete göre dostça davranma bakımından ülkede Bolton'da yaşayanlar başta gelmektedirler.^[1]

Bolton'da birkaç tane tiyatro faaliyet göstermektedir. Bunların başında "Octogon Tiyatrosu" sunduğu profesyonel tiyatro oyunları ve etkinliklerle Bolton ve civarından devamlı seyirci çekmektedir. Ayrıca "Bolton Little Theatre" ve "Phoenix Theatre" Kumpanyası Bolton'un kültürel hayatına katkıda bulunmaktadır. Bolton Şehir Sarayı binasına bağlı olan bir kültür kompleksi bulunmakta ve burada Albert Halls adlı bir tiyatro ve konferans salonu bulunmaktadır. Şehir'de bulunan "Le Manş Crescent" adlı sokakta yerel merkezi kütüphane, müze, güzel sanatlar galerisi, akvaryum, yerel adliye binası ve Bolton Şehir Sarayı bulunmaktadır. Bu sokakta yeni bir Kültür Merkezi kurulmaktadır.

"Bolton Müzesi" ve "Güzel Sanatlar Galerisi" hem yerel hem de uluslararası güzel sanatlar eserlerini koleksiyonu sergilemek ve gezici sergileri sunmak için kullanılmaktadır.^[2] Bolton Merkezi Kütüphanesi 1850'de çıkarılan Halk Kütüphaneleri Kanunu'ndan sonra İngiltere'de kurulan halka kitap kiralayan kütüphanelerden ilklerindendir. Bolton Senfoni Orkestrası şehirde bulunan Albert Hall ve Victoria Hall salonlarında yıl içinde düzgün bir şekilde klasik müzik konserleri vermektedir.^[3]

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Bolton'da en önemli profesyonel spor kulübü İngiltere Futbol Ligi'nde oynayan Bolton Wanderers'dır. Bu futbol kulübü 1874'te kurulmuştur ve o tarihten 1997'ye kadar Bolton kenti içinde bulunan "Burnden Park" stadı merkez stadı olmuştur. 1997'de kulüp için kent sınırları dışında ama yine Bolton'un şehirsel alanı içinde bulunan "Horwich" kasabasında bulunan yeni yapılan "Roebok Stadı"'na geçmiştir. Bolton Wanderers FC 69 sezon İngiltere Liginin en yüksek grubunda futbol oynamakla İngiliz futbol takımları arasında bu kadar uzun zaman en üst kümede kalma rekorunu kırmıştır; ama buna karşılık bu 69 sezonda tek bir defa bile lig şampiyonu olmamıştır. Ama 1950'li yıllara kadar FA Kupası'nı 4 defa kazanmıştır.