Bezeklik Mağaraları

Bezeklik Mağaraları
Bezeklik Mağaraları
	Bezeklik Mağaraları
Koordinatlar	42°57′21″K 89°32′22″D / 42.95583°K 89.53944°D

Bezeklik Bin Buda Mağaraları (Çince: 柏孜克里千佛洞; pinyin: Bózīkèlǐ Qiānfódòng, Uygurca: بېزەكلىك بۇددا غارلىرى), Çin'in Turfan ve Piçan (Loulan) kentleri arasında yer alan ve 5. yüzyıldan 14. yüzyıla tarihlenen Budist grottolardan oluşan bir komplekstir. Mağaralar kuzeydoğu Taklamakan Çölü'nde, Karahoca antik kalıntılarının da bulunduğu Yanan Dağlar'ın Mutou Vadisi'nde yer alır. Batı Mutou Vadisi'ndeki kayalıklarda yer alan mağaraların ayakta kalanlarının çoğu 10. ila 13. yüzyıllar arasında Batı Uygur Krallığı'ndan kalmadır.^[1]^[2]

Duvar resimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bölgede 77 adet oyularak oluşturulmuş mağara bulunmaktadır. Çoğu mağara, genellikle dört dikdörtgen bölüme ayrılmış kemerli tavanlara sahiptir ve bu ayrılmış alanların her biri Buda'yı tasvir eden duvar resimlerini barındırır. Bunun sonucunda her tavan yüzlerce Buda duvar resmi ile kaplıdır. Bazı duvar resimleri, Türkler, Hintler ve Avrupalılar da dahil olmak üzere diğer figürlerle çevrili büyük bir Buda tasvir ederler.

Duvar resimlerinin bazıları sanatsal açıdan basit olmakla birlikte, bazıları dini sanatın başyapıtları olarak sınfılandırılmaktadır.^[3] Bezeklik Bin Buda Mağaralarını en iyi temsil eden duvar resimleri, “Praṇidhi Sahnesi” olarak adlandırılan ve Sakyamuni’nin geçmiş hayatını tasvir eden büyük boy resimlerdir.^[4]

Profesör James A. Millward, orijinal Uygurların fiziksel olarak Mongoloid olduklarını ve Tarım Havzası'nın Hint-Avrupalı yerlileri Toharlar ile karışarak modern Uygurları oluşturduklarını, Mağara 9'da yer alan Uygur resimlerini kanıt göstererek savunmuştur.^[5] Budist Uygurların ürettiği bu resimler Çin ve İran sanatından büyük oranda etkilenmiş ve Soğdlar gibi beyaz Budist halkaları da tasvir etmişlerdir.^[6]^[7]^[8]

Karahoca Krallığı ve Turfan'nın Budist Uygurları, Müslüman Çağatay Hanlığı hükümdarı Khizr Hoca'nın (r. 1389-1399) dini bir savaş sonucunda bölgeyi ele geçirmesi sonucunda İslam inancına geçtiler.^[9] İslam'a geçtikten sonra, Turfan'daki eski Budist Uygurların torunları, atalarının inşa ettiği eserleri unutarak yanlış bir şekilde Budist anıtların Kalmuklar (Cungarlar) tarafından inşa edildiğine inanmaya başladılar.^[10]

Bezeklik'teki duvar resimleri tarih boyunca büyük zararlar görmüştür. Tapınakların çoğuna, figür tasvirinin İslam'da yasak olmasından ötürü yerel Müslüman nüfus tarafından hasar verilmiş, tüm heykeller yıkılmış, bazı resimler kazınmış ve diğerleri çamurla kaplanmıştır.^[11] Tasvirlerin gözleri ve ağızları, figürlerin geceleri canlanabileceği konusundaki yerel inanç nedeniyle oyulmuştur.^[12]

On dokuzuncu yüzyılın sonlarında ve yirminci yüzyılın başlarında, Avrupalı ve Japon kaşifler kuma gömülmüş sağlam duvar resimleri buldu ve bu resimlerin birçoğu çıkartılarak dünyanın pek çok yerine dağıtıldı. En iyi korunmuş duvar resimlerinden bazıları Alman kâşif Albert von Le Coq tarafından bulundu ve Almanya'ya taşındı. Praṇidhi sahnesini gösterenler gibi büyük parçalar kalıcı olarak Berlin'deki Etnoloji Müzesi'ndeki duvarlara sabitlendi. İkinci Dünya Savaşı sırasında, Müttefik Devletler tarafından gerçekleştirilmiş Berlin Bombalaması sonucunda müzenin yıkılması ile bu resimler yok edildi.^[13]

Günümüzde St. Petersburg'daki Ermitaj Müzesi, Japonya'daki Tokyo Ulusal Müzesi, Londra'daki British Museum ve Kore ile Hindistan'ın ulusal müzeleri gibi dünyadaki çeşitli müzelerde resimlerin bazıları sergilenmektedir.