Barış Gönüllüleri

Barış Gönüllüleri, ABD Hükûmeti ve aynı isimli devlet kuruluşu tarafından yürütülen bir Amerikan gönüllü programıdır. Barış Gönüllüleri için üç amaç belirlenmiştir: Teknik yardım sağlamak, Amerika Birleşik Devletleri dışındaki halkların Amerikan kültürünü anlamasını sağlamak ve Amerikalıların diğer ülkelerin kültürlerini anlamasına yardımcı olmak. 1961 yılından bugüne (2010), 200.000'den fazla Amerikalı Barış Gönüllülerine katılarak 139 ülkede çalışmışlardır.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı sona erdikten sonra ABD Kongresinde, "gelişmekte olan ülkeler"de gönüllü örgütler kurulmasına yönelik, çeşitli teklifler hazırlandı. Örneğin, 1952'de Senatör Brien McMahon, "demokrasi misyonerleri" olarak çalışacak bir genç Amerikalılar "ordu"su önerdi. Özel fonlardan desteklenen çeşitli kuruluşlar da 1950'lerde denizaşırı gönüllüler göndermeye başladılar.

Kuruluş[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Mart 1961'de Kennedy, Barış Gönüllüleri'ni resmi olarak başlatan 10924 no.lu kararnameyi imzaladı. Kararname 22 Eylül 1961'de Kongre'den geçen Peace Corps Act (87-293 no.lu "Barış Gönüllüleri Yasası") ile onaylandı. Üçüncü Dünya ülkelerindeki devrimci ruh yükselişinden kaygı duyan Kennedy, Barış Gönüllüleri'ni özellikle Afrika ve Asya'nın sömürgecilik sonrası yeni kurulan ülkelerindeki "çirkin Amerikalı" ve "Yankee emperyalizmi" stereotiplerine karşı bir savunma olarak gördü.^[1]^[2]

İlk dönem karşılaşılan tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Nijerya olayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Örgüt faaaliyete geçtiği ilk yıllarda bazı anlaşmazlıklar yaşadı. 13 Ekim 1961, Nijerya'daki Margery Jane Michelmore adlı bir gönüllü ABD'deki bir arkadaşına gönderdiği bir kartpostalda Nijerya'daki durumu "iğrenç ve kesinlikle ilkel yaşam koşulları" olarak tanımlamıştı.^[3]^[4] bu kartpostal ülkeden dışarı çıkamadı.^[4] Ibadan Üniversitesi Öğrenci Birliği gönüllünün sınırdışı edilmesini istedi ve gönüllüleri "Amerika'nın uluslararası ajanları" olmakla, projeyi de "yeni sömürgecilik (neocolonialism) düzenini besleyen bir yapı olmakla suçladı."^[5] Olay uluslararası basına sıçradı ve ABD yönetimindeki pek çok insanın programı sorgulamasına yol açtı.^[6] Sonunda tepkiler yatıştırıldı.

Özerklik kazanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 1971'de, programa soğuk bakan Başkan Richard Nixon, Barış Gönüllüleri'ni ACTION adlı devlet kuruluşuna bağladı. Programa sıcak bakan ve hemşire olarak programa katılan annesinin orada "yaşamının en muhteşem deneyimlerinden birini yaşadığını" söyleyen^[7] Başkan Jimmy Carter ise 1979'da programın yönetimini tümüyle özerk hale getirdi. Bu bağımsız statü daha sonra 1981'de örgütü bağımsız bir federal kurum haline getiren yasayla güvenceye alındı.

Yakın dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Barış Gönüllülerinin halen (kavuniçi) ve geçmişte (mor) çalıştıkları ülkeler.

1982'de Başkan Reagan döneminde, ABD'deki siyasi ve toplumsal koşulların değişimine koşut olarak, ilk kez önemli sayıda tutucu ve Cumhuriyetçi gönüllü örgüte katıldı. 1980 başlarındaki bütçe kısıntıları gönüllülerin sayısını en düşük seviye olan 5.380'e düşürdü. 1985'te bütçe arttırıldı ve gönüllü sayısı artarak 1992'de tekrar 10.0000'e ulaştı.

11 Eylül saldırıları sonrası özellikle Orta Doğu'da yükselen ABD-karşıtı eğilimlere dikkat çeken Başkan George W. Bush, Terörizmle Savaş politikasının parçası olarak beş yıl içinde örgütün hacmini ikiye katlama sözü verdi. 2004 mali yılı için Kongre'den, Başkan'ın talebinden 30 milyon az ancak 2003'tekinden 30 milyon fazla olarak, 325 milyon USD tutarında bir bütçe geçti.

2008'deki ekonomik canlandırma paketinin bir parçası olarak, Başkan Barack Obama Barış Gönüllüleri'ni ikiye katlamayı önerdi.^[8] Ancak 2010'daki bütçe bu amacı gerçekleştirmek için yetersizdi. Kongre 2010'da Başkan'ın istediği 373 milyon tahsisatı 400 milyona çıkardı ve sonraki yıllarda daha da arttırılması önerildi.^[9]

İlgili kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Gizli Belgelerle Barış Gönüllüleri", Müslim Özbalkan, Ant Yayınları, İstanbul, 1970.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Arkadaşlar" Sitesi 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Türkiye'de görev yapmış Barış Gönüllüleri'nin kurdukları web sitesi (İngilizce)
"Barış Gönüllüleri" ile ilgili bir makale^{[ölü/kırık bağlantı]} (Türkçe)
Murat Soysal, Barış Gönüllüleri ve Türkiye'deki Faaliyetleri 28 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S. 56, Bahar 2015, s. 113-146,^[10] Barış Gönüllülerinin Türkiye'deki Faaliyetleri konusunda bir makale 28 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Executive Order 10924: Establishment of the Peace Corps. (1961)". 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.
^ "Organization of American Historians". 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.
^ "Peace Corps Girl Stirs Anger In Nigeria by Alleging 'Squalor'". New York Times. 16 Ekim 1961. s. 10.
^ ^a ^b "The infamous Peace Corps postcard". Peace Corps Writers. 2007. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2007.
^ "Postcard to Friend Reporting 'Primitive Living' Leads to Protest by Students". New York Times. 16 Ekim 1961. s. 10.
^ "Rift on Peace Corps Healing in Nigeria". New York Times. 7 Kasım 1961. s. 7.
^ Yee, Daniel (2005). "Jimmy Carter said his mother's service in the Peace Corps as a nurse when she was 70 years old "was one of the most glorious experiences of her life."". Peace Corps Online. 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2007.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.
^ Soysal, Murat (28 Mart 2015). "BARIŞ GÖNÜLLÜLERİ VE TÜRKİYE'DEKİ FAALİYETLERİ". Atatürk Yolu Dergisi. 14 (56): 113-146. doi:10.1501/Tite_0000000424. ISSN 1303-5290. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.

[1] "Executive Order 10924: Establishment of the Peace Corps. (1961)". 6 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.

[2] "Organization of American Historians". 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.

[squalor-3] "Peace Corps Girl Stirs Anger In Nigeria by Alleging 'Squalor'". New York Times. 16 Ekim 1961. s. 10.

[infamous-4] "The infamous Peace Corps postcard". Peace Corps Writers. 2007. 29 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2007.

[postcard-5] "Postcard to Friend Reporting 'Primitive Living' Leads to Protest by Students". New York Times. 16 Ekim 1961. s. 10.

[healing-6] "Rift on Peace Corps Healing in Nigeria". New York Times. 7 Kasım 1961. s. 7.

[7] Yee, Daniel (2005). "Jimmy Carter said his mother's service in the Peace Corps as a nurse when she was 70 years old "was one of the most glorious experiences of her life."". Peace Corps Online. 8 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2007.

[8] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2010.

[10] Soysal, Murat (28 Mart 2015). "BARIŞ GÖNÜLLÜLERİ VE TÜRKİYE'DEKİ FAALİYETLERİ". Atatürk Yolu Dergisi. 14 (56): 113-146. doi:10.1501/Tite_0000000424. ISSN 1303-5290. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Barış gönüllüleri nedir?, Barış gönüllüleri anlamı nedir?, Barış gönüllüleri ne demektir?