Büyük Karnaval

Ace in the Hole The Big Carnival (İng.)
Film afişi
Yönetmen	Billy Wilder
Yapımcı	Billy Wilder
Senarist	Billy Wilder Walter Newman Lesser Samuels
Oyuncular	Kirk Douglas Jan Sterling Robert Arthur Porter Hall
Müzik	Hugo Friedhofer
Görüntü yönetmeni	Charles B. Lang Jr.
Kurgu	Arthur P. Schmidt
Stüdyo	Paramount Pictures Corporation
Dağıtıcı	Paramount Pictures Corporation
Yapım yılı	ABD, 1951
Süre	111 dakika
Dil	İngilizce

Büyük Karnaval^[1][2] (Özgün adı Ace in the Hole) 1951 yapımı Amerikan drama filmi. Senaryo yazarı Billy Wilder’ın ilk eserlerindendir. Kendisi ilk kez bir projede hem senaryo yazarı, hem prodüktör, hem de yönetmen olarak görev almıştır.

Filmin adı[değiştir | kaynağı değiştir]

Billy Wilder'ın, çekildiği dönem için alışılmadık ve şaşırtıcı bir medya eleştirisi içeren filmi Ace in the Hole İngilizce'de "Son Koz" anlamına gelmektedir. 1951'de çekilen bu ABD filminin ilk gösterimi Londra'da yapılmıştı. Çekimler sırasındaki geçici adı (working title) The Human Interest Story (Tr. İnsana Dair Bir Hikâye)^[3] olan filmin piyasaya "Ace in the Hole" adıyla çıkması kararlaştırılmıştı. Ancak görsel basın mensupları ile haberciler arasındaki olaylara bakış, haber yorumlama farklılıklarının eleştirildiği, medyanın el attığı bir olayın insancıl boyutlarının dışına taşarak adeta bir 'karnavala' dönüşmesinin anlatıldığı^[1] bu eserin adı, filmin yasal sahibi Paramount Film'in yöneticisi Y. Frank Freeman tarafından, Wilder’a haber verilmeksizin The Big Carnival (Tr. Büyük Karnaval) olarak değiştirmiştir. Filmin ilk gösterimlerinde bu isim kullanılırken 2007 yılında piyasaya sürülen DVD versiyonunda tekrar "Ace in the Hole" ismine dönülmüştür. Filmin Türkçe ismi kararlaştırılırken Freeman'ın verdiği ismin dikkate alındığı anlaşılmaktadır.

Filmin Öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Chuck Tatum, New York'tan New Mexico’ya gelmek zorunda kalmış; bencil, şansı ters gitmiş, son derece inatçı bir muhabir gazetecidir. Önceden çalıştığı iş yerlerinden yalan haber, aşırı alkol tüketimi gibi sebeplerden dolayı atılmıştır. Bir yıldır son derece önemsiz Albuquerque Sun-Bulletin gazetesinde yazmasına rağmen durumundan memnun değildir.

Yerel haberlerden olan çıngıraklı yılan avı gibi aslında çok önemsiz bir haber için istemeye istemeye haber yapmaya giderken, Leo Minosa’nın durumundan haber olur. Yerel bir dükkân sahibi olan Minosa, Kızılderililerden kalma tarihî eserleri ararken göçük altında kalmıştır. Tatum, bu olaydan çok iyi bir haber çıkarabileceğini anlar. Bilinçli olarak kurtarma ekibini etkileyerek daha uzun süren bir kurtarma şeklini seçmesini sağlar, bu olaydan yerel şerifin de çıkarının olacağını şerife anlatarak onu da planına dahil eder. Uzun süren kurtarma operasyonu sırasında ise Tatum ülke çapında yayın yapan tüm gazetelere haber geçecek ve ününü yeniden kazanacaktır.

Göçük altında kalan adamın karısı Lorraine ise Tatum’un planına zoraki dahil olur. Zaten son derece kötü durumda olan dükkânlarının işleri göçük olayını duyup, görmek için oraya gelenlerle artar. Kurtarma operasyonunu izleyenler hediyelik eşya satan, lokantası ve oteli bulunan işyerinin işlerini artırmıştır. Tatum’un yanındaki foto muhabiri Herbie Cook ise mesleğine dair taşıdığı idealizmi yitirmeye başlar, kendisini hemen Look veya Life gibi dergilerin çalışanı olarak hayal eder.

Yavaş yavaş binlerce insan kurtarma operasyonuna şahit olmak için gelerek göçük alanını bir karnaval meydanına dönüştürmüştür. Dönme dolaplar ve çeşitli eğlenceler kurulmuş, kurtarmayı canlı olarak yayınlayan birçok televizyon kanalından yüzlerce haberci göçük altında hala sağ olan Minosa ile ilgili haberleri sadece onun yanına inme izni olan Tatum’dan almaktadır. Ancak olaylar Tatum’un beklediği gibi gelişmez. Günler geçip gitmektedir. Tatum artık Leo Minosa’nın ölmek üzere olduğunu anlar, kurtarma operasyonunu tekrar hızlı olacak yönteme çevirmeye çalışır ancak artık çok geçtir. Minosa ölür ve Tatum vicdan azabıyla baş başa kalır.

Yapım notları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Filmin konusu gerçek hayatta yaşanmış olan iki olaydan esinlenmiştir. Olaylardan ilki W.Floyd Collins ile ilgilidir. 1925 yılında Kentucky’de Sand Cave mağarasında mahsur kalan Collins’i duyunca Louisville gazetesi Courier-Journal, muhabirleri William Burke Miller’i olay yerine gönderir. Miller’ın yaptığı haber, yaşanan trajediyi ulusal bir olaya çevirerek ona Pulitzer Ödülü kazandırır. İkinci olay Nisan 1949’da yaşanmıştır. Kaliforniyalı 3 yaşındaki Kathy Fiscus, terk edilmiş bir kuyuya düşmüş, kurtarma operasyonu uzun sürmüş, olay yerini ve çalışmaları görmek için binlerce kişi olay yerine akın etmiştir. İki olayda da kurbanlar yardım ekipleri kendilerine yetişemeden ölecektir.
• Filmin çekildiği yer zamanında savaş filmleri dışında kullanılan en büyük set olmuştur. Yapay dağ, mağaralar, çökmüş bir göçük alanı, karnaval alanı ve park yerleri yeniden inşa edilmiştir. Topluluk sahnelerinde binden fazla figüran ve 400 araç kullanılmıştır. Film tamamlandıktan sonra Paramount şirketi film setini ücretli olarak ziyaretçilere açmıştır.
• Senaryoda Tatum, yerel şerifle gizli bir işbirliği yapmaktadır. Göçük altından çıkartılan vatandaşa en büyük yardımı sağlayan şerif halk tarafından tanınacak ve sevilecek, böylelikle bir sonraki seçimlerde rahatlıkla seçilecektir. Film ekranında bile olsa yolsuzluk yapan bir yerel görevlinin gösterilmesi tepkilere ve baskılara sebep olsa da filmin senaryosu değişmemiştir.
• Karnaval alanında yerel bir grup tarafından seslendirilen "We're Coming, Leo" şarkısı, Jay Livingston ve Ray Evans tarafından yazılmıştır.

Oyuncular[değiştir | kaynağı değiştir]

Yasal Sorunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin yapımından sonra Wilder hakkında intihal iddiasıyla senaryo yazarı Victor Desny tarafından dava açılmıştır. Desny’nin iddiasına göre kendisi Wilder’ın sekreterine 1949 yılında, Floyd Collins olayına dayanan bir film çekmek istediğini bildirmiştir. Wilder’in avukatları ise bu iddiaya, sözel bir bilgilendirmenin resmi bir senaryo teslimi sayılamayacğını, olayın tarihi bir olay olduğu için yayın hakkının olamayacağı yönünde yanıt vermişlerdir. Uzun süren yargı süreci sonunda Wilder’ın avukatları Desny’ye $14,350 ödeme yapmak suretiyle anlaşarak davanın düşmesini sağlamışlardır.

Filme Yapılan Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Film gösterime girdikten sonra birçok eleştirmen filmden memnun kalmamıştır. New York Times gazetesinden Bosley Crowther, filmin çok başarılı olduğunu teslim ederken, senaryonun gerçeklik payının ve inandırıcılığının az olduğunu belirterek, meslekte ahlaksızlık açısından elbette Tatum benzer kişiler bulunduğunu ancak bir gazetecinin bu ölçekte bir olayı tek başına idare edebilecek kadar habere hakim olamayacağını belirtmiştir.

Son yıllarda film, eleştirmenler arasında yeniden olumlu değerlendirilmeye başlanmıştır. Chicago Sun-Times gazetesinden Robert Ebert, filmin yapımından bu yana 56 yıl geçmiş olmasına rağmen hala çok etkileyici bulduğunu, Wilder dahil senaryo ekibini ve Kirk Douglas’ın enerjik performansını ve saldırgan üslubunu beğendiğini belirtmiştir.

Time Out Londra gazetesi ise filmde insan doğasının en kötü halinin sergilendiğini ve bu başarılı yorumdan dolayı filmin 1950’li yıllardaki en başarılı Amerikan filmlerinden birisi olduğunu yazmıştır.

Kazanılan Ödüller ve Ödül Adaylıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Senaryo dalında Oscar Ödülü adaylığı
• En İyi Kadın Oyuncu dalında National Board of Review Ödülü (Jan Sterling)
• En İyi Yönetmen dalında Venedik Film Festivalinde Birincilik Ödülü

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kirk Douglas
• Billy Wilder

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• IMDb'de Büyük Karnaval