Atacama Çölü

Atacama Çölü
Atacama Çölü
Diğer ad(lar)	Desierto de Atacama
Coğrafya
Ülke(ler)	Şili, Peru
Konum	Güney Amerika
Koordinatlar	24°30′G 69°15′B / 24.500°G 69.250°B
Özellikler
Biyom	Kurak çöl
Biyocoğrafik bölge	Neotropikal
Yüzölçümü	104.000 km2 (40.000 sq mi)
Wikimedia Commons
	[Vikiveri'de düzenle]

Atacama Çölü, Şili'nin kuzeyinde bulunan dünyanın en kurak sıcak çölüdür. Batısında Büyük Okyanus bulunur. Kuzeyde Peru, doğuda ise Bolivya ve Arjantin sınırlarını oluşturur.

Atacama; And Dağları'nın yağmur gölgesinde kalır ve doğu rüzgârları kuru olup çok az yağış getirir.

Yakınındaki Büyük Okyanus sahillerinde oluşan bir soğuk su akıntısı olan Humboldt Akıntısı nedeniyle de burada çok az yağmur bulutu oluşur. Bu durum, bölgeyi kuzeyi ve güneyinden farklı kılarak daha az yağmur almasına sebebiyet verir. Soğuk Büyük Okyanus suyu ayrıca bu çölün serin olmasına, özellikle de sahile yakın kesimlerinde sıklıkla sis oluşmasına neden olur. El Niño'nun etkisiyle 6-10 yıl gibi aralıklarla kuvvetli yağış aldığı dönemlerin ardından çölde kısa bir süre için canlanmalar olur.

Atacama Çölü yaklaşık olarak 15 milyon yaşındadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Atacama Çölü su bakımından fakir bir bölge olsa da, tarihin erken zamanlarından beri burada yerleşimler olmuştur. Atacameño, Aymara, Chinchorro, Diaguita gibi kavimler buralarda yaşamışlardır. Dünyadaki en eski mumya kültürü Chinchorrolara aittir. Bunların 7000 yıldan daha eski bebek mumyaları mevcuttur.

Daha sonraları bölge, İnka Krallığının egemenliğine girmiştir. 1526 yılında Diego de Almagro çöldeki Copiapó şehri yakınlarına gelen ilk İspanyoldur. İnkaların yıkılmasından sonra bölge İspanyol egemenliğine geçmiştir. Güney Amerika devletlerinin bağımsızlık çabalarının sonucunda, Atacama'da Bolivya'ya bırakılmıştır ve bölge bir süre bu ülkenin sınırları içinde kalmıştır.

1832 yılında Copiapó yakınlarında gümüş bulununca, Şili onyıllar boyunca Dünya'nın en büyük gümüş üreticisi olmuştur.

Çöldeki geniş nitrat rezervlerinin ele geçirilmesi için, İngilizler'in teşviki ile Şili Peru ve Bolivya ile 1879-1884 yılları arasında bir savaşa girişmiştir. Bu savaşın neticesinde Şili, topraklarını kuzeyde oldukça genişletir. O günden sonra Atacama Bölgesi Şili'nin kuzey eyaleti olmuştur. Bundan sonra denize ulaşımı engellenen Bolivya ile Şili, bugün bile hâlen bu konuda gerginlik yaşamaktadır.

Bilimsel çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekstrem derecedeki iklimi yüzünden, birçok rasathane bu bölgenin dağlarında kurulmuştur. Antofagasta şehrinin 120 km güneyinde Avrupa rasathanesi Very Large Telescope'u (Çok büyük teleskop) yerleştirmiştir. Bu bölgedeki diğer teleskoplar Large Millimeter Array ve Atacama Pathfinder Experiment'dir.

İlginç olan bir uygulama da Atrapanieblas isimli ağ sayesinde çöl sisinin neminden su elde edilmesidir.

Ayrıca Şili'nin birçok pilot projesi burada yürütülür.^{[kaynak belirtilmeli]}