Yeni Rabat Kilisesi

Yeni Rabat Kilisesi
	Yeni Rabat Kilisesi olarak da bilinen Ahaldaba Kilisesi; Nikolay Marr, 1902.
Temel bilgiler
Konum	Yeni Rabat, Bulanık, Ardanuç
Koordinatlar	41°04′28″K 42°09′58″D / 41.07444°K 42.16611°D
İnanç	Gürcü Ortodoks Kilisesi
Durum	Terk edilmiş
Özellikler
Kubbe sayısı	1

Yeni Rabat Kilisesi veya Ahaldaba Kilisesi (Gürcüce: ახალდაბას ეკლესია; okunuşu: “ah’aldabas ek'lesia”), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bugün Bulanık köyünün Çamlık mahallesinde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Kaynakların çoğunda “Yeni Rabat Kilisesi” olarak geçmesine rağmen eski bir kaynakta Ahaldaba olarak anılmıştır.^[1]^[2]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Longothevi Manastırı olarak da bilinen Ahaldaba Manastırı'nın ana kilisesi olan Ahaldaba Kilisesi veya Yeni Rabat Kilisesi, Gürcü Krallığı döneminde, 10-11. yüzyıllarda inşa edilmiştir.^[3] Kilisenin inşa edildiği yerleşmenin adının Yeni Rabat olarak değiştirilmiş olması dolayısıyla yapının tarihsel adı konusunda iki farklı görüş ortaya çıkmıştır. Bazı araştırmacılar, yerleşmenin Yeni Rabat adını taşıması dolayısıyla kiliseyi Yeni Rabat Kilisesi olarak adlandırmıştır. Bu kilise aynı zamanda Şatberdi Kilisesi'yle de karıştırılmıştır. Başka bir görüşe göre ise, bu kilise eski bir kaynakta Ahaldaba olarak geçen kilisedir. Bu ikinci görüş, Kartli-Kaheti-Mesheti bölgelerindeki mülklerin vergiden muaf tutulduğunu dair kiliseye verilmiş 1392 tarihli berata dayanır. Bu beratta iki kez Ahaldaba köyünden söz edilmiştir. Bunlardan biri Ardanuç’taki Ahaldaba, diğeri de büyük bir olasılıkla Şavşat’taki Ahaldaba'dır.^[4]

Ahaldaba Kilisesi'nin güney cephesi; 2012.

Bugün Bulanık köyünün Çamlık (eski adı Rabat) mahallesinde bulunan kilise, buradaki Longothevi Kalesi’nin rabatından (kale çevresindeki yerleşme) dolayı Yeni Rabat olarak adlandırılmıştır. Manastırın ana kilisesi olan Ahaldaba Kilisesi, Kraliçe Tamar döneminde kraliçenin baş veziri Anton Glonistavisdze’nin Klarceti’de yenilemiş olduğu manastır olduğu tahmin edilmektedir. Nitekim kilisenin yakınlarındaki bir yerin adının Antoneti olması bunu teyit etmektedir.^[2]

Mimari özelliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Rabat Kilisesi veya Ahaldaba Kilisesi, serbest haç planlı bir yapıdır. Kubbeyle örtülü kısım kilisenin asıl bölümünü oluşturur ve bu ana mekâna yanlarında dört adet haç kolu bulunur. Kilisenin iki girişi bulunmaktadır. Yapının cephelerinin ağırlıklı unsurları arkatlardan oluşur. Özellikle güney cephesi süslemeleriyle dikkat çeker. Ahaldaba Kilisesi’nin güney tarafına bitişik bir yapının varlığı tespit edilmiş, ancak bu yapıdan geriye bir şey kalmamıştır. Bölgedeki Orta Çağ mimarisine özgü, özellikle içteki planı dışa yansıtan üçgen nişler kullanılmıştır. Üçgen nişler Tao-Klarceti mimarisinde çok ender olarak kubbe kasnağında kullanıldığı bilinmektedir. Nişlerin sayılarının pencere açıklarından fazla olması, bu kilisede rastlanan bir özelliktir. Kilisenin her iki cephesinde kabartma bitki motifi bezeli kesme taşlar yer alır. Kilisede biri Gürcüce diğeri Ermenice olmak üzere iki ayrı taşta birer yazıt bulunmaktadır.^[1]^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ""Yeni Rabat Kilisesi - Artvin"". 28 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.
^ ^a ^b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 205, ISBN 9789941478178.
^ ""Enirabat (Akhaldaba)" - Historical Monuments of the South Caucasus". 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022.
^ ^a ^b "2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 81, ISBN 9789941912399". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Rabat Kilisesi, 2012.
Yeni Rabat Kilisesi'nin güney cephesindeki pencere açıklıkları; 2012.
Yeni Rabat Kilisesi, içeriden görünüşü, 2012.

[Yeni_Rabat_Kilisesi_-_Artvin-1] ""Yeni Rabat Kilisesi - Artvin"". 28 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.

[Kültürel_Anıtlar_Kataloğu_2018-2] Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 205, ISBN 9789941478178.

[3] ""Enirabat (Akhaldaba)" - Historical Monuments of the South Caucasus". 15 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022.

[dspace.nplg.gov.ge-4] "2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 81, ISBN 9789941912399". 6 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

Yeni Rabat Kilisesi nedir?, Yeni Rabat Kilisesi anlamı nedir?, Yeni Rabat Kilisesi ne demektir?