Almanya'nın Lüksemburg'u işgali, (Almanca: Fall Gelb), Almanya'nın Aşağı Ülkeleri -Belçika, Lüksemburg ve Hollanda- ve İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransa Muharebesinin bir parçasıydı. Savaş 10 Mayıs 1940'ta başladı ve sadece bir gün sürdü. Sadece hafif bir direnişle karşı karşıya kalan Alman birlikleri, hızla Lüksemburg'u işgal etti. Lüksemburg hükûmeti ve Büyük Düşes Charlotte ülkeden kaçmayı başardı ve Londra'da bir sürgündeki hükûmet kuruldu.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Eylül 1939'da Almanya, Polonya'yı işgal ederek II. Dünya Savaşı'nı başlattı.^[1] Bu, Lüksemburg Büyük Dukalığı hükûmetini hassas bir duruma soktu. Bir yandan, Lüksemburg halkı İngiltere ve Fransa'ya sempati duydu; Öte yandan, ülkenin 1867'deki Londra Antlaşması'ndan bu yana tarafsızlık politikası nedeniyle hükûmet, komşularına karşı dikkatli bir savaşçı olmayan tutum benimsedi. Anlaşmanın kısıtlamalarına uygun olarak, Lüksemburg'un elinde tuttuğu tek askeri kuvvet, Yüzbaşı Maurice Stein komutasındaki Büyük Dukalığı Jandarma tarafından güçlendirilen Yüzbaşı Aloyse Jacoby komutasındaki küçük Gönüllü Kolordusu idi. Birlikte Binbaşı Emile Speller komutasındaki Corps des Gendarmes et Volontaires'i kurdular.^[2]

1 Eylül günü öğle saatlerinde Lüksemburg Radyosu, ülkenin açık bir şekilde tarafsız kalması için yayına son vereceğini duyurdu. İstisnalar, öğle vakti ve akşamları hükûmet duyuruları için ayrılmış günlük 20 dakikalık bir mesajdı. Ayın geri kalanında hükûmet, yayınlarının tam metnini ülkedeki yabancı heyetlere sağladı. O günün ilerleyen saatlerinde, Birleşik Devletler Maslahatgüzar George Platt Waller'in görüşüne göre, Lüksemburg dalgaboyunda yayın yaparak Lüksemburg Radyosu kılığına giren birkaç Alman istasyonu, "fena halde tarafsız duyurular" yaptı. 21 Eylül akşamı Büyük Dukalığı hükûmeti, savaşın çözülmesini bekleyen tüm yayınları askıya aldı.^[3]

14 Eylül'de gönüllü birliği 125 kişilik bir yardımcı birimin eklenmesiyle desteklendi.^[4] Alman askeri manevraları ve nehir trafiği, nüfusu giderek gerginleştirdi, bu nedenle 1940 baharında Almanya ve Fransa sınırları boyunca tahkimatlar inşa edildi.^[5] Baş yapımcısının adını taşıyan sözde Schuster Hattı, 41 set beton blok ve demir kapıdan oluşuyordu; Almanya sınırında 18 köprü, Almanya sınırında 18 barikat ve Fransa sınırında beş barikat.^[6] Corps des Gendarmes et Volontaires'in öncü bir birimi olmadığından, inşaat sivil mühendislerin sorumluluğuna bırakılırken, hattın kuruluşuna büyük ilgi gösteren Fransızlardan teknik tavsiye istendi.^[7] Başkentte gönüllülerin Saint-Esprit Kışlası yakınında Yüzbaşı Stein'ın resmi bürosunda merkezi bir radyo alıcısı bulunan, her biri jandarmaların görev yaptığı Alman sınırı boyunca dokuz radyo karakolu kuruldu.^[8] 4 Ocak 1940'ta Kabine Büyük Düşes Charlotte yönetiminde toplandı ve bir Alman işgali durumunda atılması gereken adımları özetledi.^[9] Charlotte, mümkünse, ülkenin egemenliğini savunmak için bir saldırı olması durumunda kendisinin ve hükûmetin yurtdışına kaçacağına karar verdi. Birinci Dünya Savaşı sırasında, ablası ve o zamanki Büyük Düşes Marie-Adélaïde, monarşinin itibarını zedeleyerek Almanya'nın ülkeyi işgali sırasında kalmayı seçmişti; Charlotte bu tür sorunlardan kaçınmak istedi. Hükûmet, ülkenin altın rezervlerinin bir kısmını Belçika'ya taşıdı ve Alman saldırısı nedeniyle kaçmak zorunda kalması durumunda Brüksel ve Paris birliklerinde devlet fonu biriktirmeye başladı. Paris elçiliğine, bir işgal sırasında anakaradan gelen iletişimin kesilmesi durumunda Fransız hükûmetinden resmi bir askeri yardım talebini ayrıntılarıyla anlatan kapalı bir zarf da verildi.^[10]

1940 baharındaki birkaç yanlış alarmdan sonra, Almanya ile Fransa arasında askeri bir çatışma olasılığı arttı. Almanya, Lüksemburg çelik endüstrisi için metalürjik kok ihracatını durdurdu. Oskar Reile komutasındaki Abwehr ajanları turist kılığına girerek ülkeye sızdı.^[11] Bu, Lüksemburg Şehrinde gizli bir üst düzey Fransız istihbarat subayı olan Yüzbaşı Fernand Archen tarafından şarap tüccarı kılığında gözlemlendi. Bulgularını 7 Mayıs'ta Longwy'deki amirlerine bildirdi ve ajanların Sauer, Moselle ve Our nehirleri üzerindeki önemli köprüleri ele geçirmek için kullanıldığını anladı.^[12] Lüksemburg yetkilileri de dikkat çekti ve Yüzbaşı Stein, Almanların faaliyetlerini durdurmak için çalıştı.^[13] 3 Mart'ta, Fransız Üçüncü Ordusu'nun bir Alman saldırısı durumunda Lüksemburg'u işgal etmesi emredildi.^[14]

Başlangıç[değiştir | kaynağı değiştir]

Schuster Hattı'ın çelik kapılarının 10 Mayıs 1940'ta 03: 15'te, Alman birliklerinin Our, Sauer ve Moselle sınır nehirlerinin doğu tarafındaki hareketlerine ilişkin raporların ardından kapatılması emri verildi. Saat 03:30'da Lüksemburg yetkilileri, gözaltına alınan Fransız pilotları ve Alman firarlarını serbest bıraktı.^[9] Kraliyet Ailesi, Colmar-Berg'deki konutundan Lüksemburg Şehrindeki Büyük Dukalığı sarayı tahliye edildi.^[15] Yaklaşık 30 dakika sonra, şafak vakti, Alman uçakları Lüksemburg Şehri üzerinden Belçika'ya doğru uçarken görüldü.^[9]

İstila[değiştir | kaynağı değiştir]

Alman işgali 04:35'te 1., 2. ve 10. Panzer Tümenlerinin sırasıyla Wallendorf-Pont, Vianden ve Echternach sınırlarını geçmesiyle başladı.^[16] Schuster Hattının tank tuzaklarını geçmek için ahşap rampalar kullanıldı.^[11] Mübadele edildi, ancak Almanlar, Lüksemburg Gönüllü Birliğinin çoğunluğu kışlalarında kaldığı için, yıkılan bazı köprüler ve bazı kara mayınları dışında önemli bir direnişle karşılaşmadı. Sınır sadece muhafız görevi için gönüllü olan askerler ve jandarmalar tarafından savunuluyordu.^[2] Bir avuç Alman askeri, Wormeldange'deki köprünün güvenliğini sağladı ve oradaki iki gümrük memurunu yakaladı, memurlar onlara durmalarını talep etmiş, ancak ateş açmaktan kaçınmışlardır.^[12] Echternach'taki Sauer üzerindeki kısmen yıkılan köprü, Großdeutschland alayının mühendisleri tarafından hızla onarıldı ve 10. Panzer Tümeni'nin geçişine izin verildi. Uçaklar yukarıdan uçarak Belçika ve Fransa'ya yöneldi, ancak bazıları durduruldu ve ülke içindeki birlikleri yere indirdi.

Yüzbaşı Archen, Longwy'deki üstlerini istila konusunda defalarca uyardı, ancak raporları Metz'deki 3. Ordu'ya asla ulaşmadı. Ordunun komutanı General Charles Condé, durum hakkında net değildi ve 05:30'da araştırmaları için hava keşif birimleri gönderdi. Saat 06: 00'da Fransız 3. Hafif Süvari Tümeni'ne müdahale emri verildi.^[14]

Sınır karakollarından Jandarma ve Gönüllü Kolordu karargahına gönderilen telefon ve telsiz mesajları, Lüksemburg hükûmetine ve Büyük Dukalığı sarayına işgal hakkında bilgi verdi.^[3] Dışişleri Bakanı Joseph Bech, Başbakan Pierre Dupong'un huzurunda, Alman büyükelçisi ile heyette ve özel konutunda temasa geçmeye çalıştı, ancak ikisinin de orada olmadığı konusunda bilgilendirildi.^[15] Dupong ve Bech dahil olmak üzere hükûmetin çoğunluğu 06:30'da başkenti konvoyla sınır kasabası Esch'e boşalttı.^[11] Bodson durumu izlemek için Saint-Esprit Kışlası'nda geride kaldı.^[10] Esch'te 125 kişilik bir Alman özel harekât birliği, Fieseler Storch marka model uçak tarafından karaya çıkardı ve ana işgal kuvveti gelene kadar bölgeyi tutma emri aldı. Bir jandarma, Alman askerleriyle yüzleşti ve gitmelerini istedi, ancak esir alındı.^[11] Hükûmet konvoyu, Alman birliklerinin bulunduğu bir kavşakta bir barikatla karşılaştı ve yakalanmamak için kırsalda dolanmak zorunda kaldı.^[15] Fransız Büyükelçisi Jean Tripier hükûmet partisini takip etti ancak Almanlar tarafından durduruldu ve başkente geri dönmek zorunda kaldı. Belçika Büyükelçisi Kervyn de Meerendré de sınırda Alman askerleri tarafından durduruldu ve taksiyle kaçmaya çalışan Lüksemburg Eğitim Bakanı Nicolas Margue gibi^[17] geri dönmeleri emredildi. Bodson daha sonra başkentten kaçtı ve ikincil yolların çoğunu hatırlayarak Alman barikatlarından kaçabildi ve Fransa'ya doğru yol aldı.^[10]

Bakanları ile görüştükten sonra Büyük Düşes Charlotte, sarayı terk etmeye karar verdi. Kocası Prens Felix, annesi Dowager Büyük Düşesi Marie Anne ve Büyük Dukalığı üyeleri eşliğinde Redange sınır köyüne doğru yola çıktı.^[15] Kısa bir duraklamanın ardından 07:45'te sınırı geçtiler.^[18] Bu arada, Büyük Dük Jean ve iki kız kardeşi, yanında bir aide-de-camp, Guillaume Konsbruck, işgalin onaylanması için sınırda bekleyeceklerdi.^[15] Saat 08:00 civarında başbakan ve çevresi, Longlaville'deki Fransız birlikleriyle temas kurmadan önce sınırı geçti. Lüksemburg Şehri ile yapılan son dakika telefon görüşmelerinde, başkentin tamamen kuşatıldığını ortaya çıkardı.

Charlotte'un grubu, Longwy'deki hükûmet konvoyuyla bağlantı kurmayı başardı.^[19] Bu arada Jean'in grubunun arabası bir kafede dururken bir Alman uçağı tarafından saldırıya uğradı.^[10] Esch yakınlarında, grup bir Alman barikatı nedeniyle gecikti ve şoförleri doğrudan askerlerin arasından geçince kaçtılar. Grup sonunda Charlotte ve Sainte-Menehould'daki Büyük Dukalığı hükûmetine katıldı.^[19]

Saat 08:00'de, General Petiet komutasındaki Fransız 3. Hafif Süvari Tümeni, Albay Jouffault komutasındaki 1. Spahi Tugayı ve 5. Zırhlı Tabur'un 2. bölüğü tarafından desteklenen, Alman kuvvetleri üzerinde bir araştırma yapmak için güney sınırını geçti; bu birimler daha sonra Maginot Hattı'nın gerisine çekildi. Beş Spahis öldürüldü.^[20]

Büyük Dukalığı Jandarması, Alman birliklerine direndi, ancak pek işe yaramadı; başkent öğleden önce işgal edildi. Güneydeki Jandarma komuta zinciri, mülteci akını ve Alman ve Fransız birliklerinin gelişiyle kargaşa içine girdi. Çoğu jandarma mültecilere sınırdan geçerken refakat ederken, bazıları görevlerini bırakıp Fransa'ya kaçtı.^[21] Lüksemburg'daki toplam kayıp olarak, altı jandarma ve bir asker yaralandı, 22 asker (altı subay ve 16 astsubay) ve 54 jandarma yakalandı.^[22]

10 Mayıs 1940 akşamı, güney tarafı hariç ülkenin çoğu Alman kuvvetleri tarafından işgal edildi. İlerleme sonucunda 90.000'den fazla sivil Esch-sur-Alzette]] kantonundan kaçtı. 47.000'i Fransa'ya, 45.000'i Lüksemburg'un orta ve kuzey kesimlerine boşaltıldı.

Sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

11 Mayıs'ta Büyük Dukalığı hükûmeti Paris'e ulaştı ve kendisini Lüksemburg elçiliğine yerleştirdi. Alman hava saldırısından korkan ve küçük tesisleri uygunsuz bulan hükûmet, daha da güneye, önce Fontainebleau'ya, ardından Poitiers'e taşındı.^[10] Daha sonra savaş süresince Kanada'ya yerleşmeden önce Portekiz ve Birleşik Krallık'a taşındı. Londra'da sürgün edilen Charlotte, ulusal birliğin önemli bir sembolü haline geldi. En büyük oğlu ve varisi Jean, 1942'de İngiliz Ordusu için gönüllü oldu. Geride kalan tek resmi temsilci, Devlet İşleri Bakanlığı başkanı Albert Wehrer ve 41 milletvekili idi.

Mayıs ayının sonunda, Wehrer ve birkaç üst düzey görevli, Büyük Dukalığı ailesi ve diğer bakanların yerine Lüksemburg'u yönetmek üzere geçici bir "İdari Komisyon" kurdu. Wehrer, Devlet İşleri Bakanlığını elinde tuttu ve Dış İlişkiler ve Adalet sorumluluğunu üstlendi; Jean Metzdorf, İçişleri, Ulaşım ve Bayındırlık İşleri Bakanlıklarını elinde tuttu; Joseph Carmes Finans, İşgücü ve Halk Sağlığını yönetti; Louis Simmer Eğitimden sorumluydu ve Mathias Pütz Tarım, Bağcılık, Ticaret ve Endüstriyi yönetti.^[23]

İşgalden sonraki günlerde Lüksemburglu subaylar başkentte özgürce yürüdüler, ancak normal askerler çoğunlukla kışlalarında tutuldular.^[24] Albay Speller kısa bir süre için Gestapo tarafından hapsedildi, ancak daha sonra yakın gözetim altında serbest bırakıldı.^[25]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]