Alexander Parkes (29 Aralık 1813 - 29 Haziran 1890), Birmingham, İngiltere'den bir metalurji mühendisi ve mucittir. İlk insan yapımı plastik olan Parkesine'i üretmiştir.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Pirinç kilit üreticisinin oğlu olan Parkes, elektrokaplama işleminin patentini alan George ve Henry Elkington için çalışmaya başlamadan önce Birmingham'ın pirinç kurucuları Messenger and Sons'un yanında çıraklık yapmıştır.^[1] Parkes, döküm bölümünün sorumluluğuna getirilmiştir. Kısa süre sonra dikkati galvanik kaplamaya odaklanmaya başlamıştır. Parkes, hassas sanat eserlerinin elektrokaplama işlemine ilişkin ilk patentini (No. 8905) 1841'de almıştır. Çiçekler gibi ince ve kırılgan nesnelerin elektrokaplanması için geliştirilmiş yöntemine 1843'te bir patent verilmiştir. İşlem, daha önce karbon bisülfitinde ve ardından gümüş nitratta bulunan bir fosfor çözeltisine daldırılmış bir nesnenin elektrokaplanmasını içermektedir. Bu yönteme göre gümüş kaplama bir örümcek ağı, 1844'te Elkington eserlerini ziyaret ettiğinde Prens Albert'e sunulmuştur.

Parkes, çoğunlukla elektrokaplama ve plastiklerin geliştirilmesi ile ilgili süreçler ve ürünler üzerinde en az 66 patente sahiptir.

• 1846'da Thomas Hancock tarafından "çağın en değerli ve olağanüstü keşiflerinden biri" olarak adlandırılan kauçuğun vulkanize edilmesi için soğuk kürleme işleminin patentini almıştır.^[2]
• Metallere ve alaşımlara küçük miktarlarda fosfor eklenmesine öncülük etmiştir ve fosfor-bronzu geliştirmiştir. (1848 tarihli 12325 patenti, kardeşi Henry Parkes ile birlikte almıştır.)^[3]
• 1850'de, kurşunun ekonomik olarak gümüşten arındırılması için Parkes sürecini geliştirmiştir ve patentini almıştır. Ayrıca 1851 ve 1852'deki süreçteki iyileştirmelerin patentini de almıştır.^[4]
• 1856'da, çeşitli çözücülerle muamele edilmiş nitroselüloz bazlı bir selüloit olan ilk termoplastik Parkesine'in patentini almıştır.^[5] 1862 Londra Uluslararası Sergisinde sergilenen bu malzeme, plastiklerin modern estetik ve faydalı kullanımlarının çoğunu öngörmüştür.
• 1866'da Londra Hackney Wick'te düşük maliyetli toplu üretim için The Parkesine Company'yi kurmuştur. Ancak, Parkesine'in üretilmesi pahalı, çatlamaya meyilli ve son derece yanıcı olduğu için ticari olarak başarılı olmamıştır. İş 1868'de kapanmıştır.
• Parkes'ın malzemesi daha sonra, ABD'de selüloit geliştiricisi John Wesley Hyatt'a karşı bir patent ihlali davası açan (sonuçta başarısız olan) ortağı Daniel Spill tarafından Xylonite olacak biçimde geliştirilmiştir. Ancak 1870'te yargıç, orijinal deneyleri nedeniyle Parkes'ın gerçek mucit olduğuna karar vermiştir.

Kişisel ve aile detayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Alexander Parkes, James Mears Parkes ve eşi Kerenhappuch Childs'ın dördüncü oğlu olarak Birmingham, Suffolk Caddesi'nde doğmuştur. Sir Josiah Mason tarafından ayrık yüzüğün (veya anahtarlığın) mucidi olarak tanımlanan ve çelik kalemin icadıyla büyük ölçüde itibar kazanan Samuel Harrison, büyük amcasıdır.^[6] Parkes iki kez evlenmiştir. İlk evliliğindeki eşi Jane Henshall Moore (1817–50) ile dört oğlu ve iki kızı (kriket oyuncusu Howard Parkes bir torunudur) olmuştur. İkinci evliliğindeki eşi Mary Ann Roderick (1835-1919) ile dört oğlu ve yedi kızı olmuştur. İkinci evliliğinden hayatta kalan büyük oğlu, bir zamanlar Sertifikalı ve Kurumsal Muhasebeciler Derneği Başkanı olan genç Alexander Parkes, 1937'de müzenin Parkesine koleksiyonunun çekirdeği olan Parkesine'nin birçok orijinal örneğini Bilim Müzesi'ne sunmuştur.^[7]

Parkes'in ikinci karısının kız kardeşi Fanny Roderick (1837-97) ile evli olan eğitimli bir kimyager olan küçük kardeşi Henry (1824-1909), elli yıldan fazla süren bir işbirliği sırasında deneylerinin çoğunda ona yardım etmiştir.^[8]

Parkes ailesinin, Staffordshire, Penkridge Papazı Rahip Michael Parkes'in soyundan geldiğine ve 16., 17. ve 18. yüzyıllarda metal işleyen Wednesbury ve Wolverhampton kasabalarıyla yakın bağlantıları olduğuna inanılmaktadır.^[9]

Parkes birkaç yerde hatırlanmaktadır:

• Plastik Tarih Kurumu 2002 yılında Londra'nın Dulwich kentindeki evine mavi bir plaket yerleştirmiştir.
• Birmingham Civic Society orijinal Elkington Silver Electroplating Works (eski Bilim Müzesi), Newhall Street, Birmingham üzerine 2004 yılında onun anısına mavi bir plaket dikmiştir.^[10]
• Parkesine Works'ün bulunduğu alanın duvarında da bir levha bulunmaktadır.^[11]

Eylül 2005'te Parkes, ölümünden sonra Amerikan Plastik Akademisi'nin Onur Listesi'ne alınmıştır.^[12] Anıtı 1970'lerde kaldırılmış olmasına rağmen, Londra'daki Batı Norwood Mezarlığı'na gömülmüştür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]