kif Paşa

Akif Paşa
Akif Paşa
Doğum	1787; Yozgat
Ölüm	12 Mart, 1845; İskenderiye)
Meslek	Devlet adamı, şair, münşi
Önemli eser	Münşeât-ı el-Hâc Akif Efendi ve Divançe; Tabsıra; Eser-i Akif Paşa; Muhârrerât-ı Hususiye-i Akif Paşa;
Akrabalar	Ayıntâbîzâde Kadı Mehmed Efendi (baba)

Akif Paşa, (Osmanlıca: عاکف پاشا | d. 25 Aralık 1787, Yozgat – ö. 12 Mart 1845, İskenderiye) devlet adamı, şair ve yazardır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Babasi Ayıntâbîzâde Kadı Mehmed Efendi olup 1787'de Yozgat’ta doğdu. Tahsilini özel hocaların yanında tamamladı. Sonra Bozok’ta (Yozgat) ayan Cebbarzade Süleyman Bey’in divan kâtipliğini yaptı. Onun 1813/14de ölümü üzerine İstanbul’a geldi.^[1]

Amcası Reis-ül küttab Mustafa Mazhar Efendi’nin yardımıyla Dîvân-ı Hümâyun Kalemi’ne girdi. Kısa sürede padişahın gözüne girdi, sivrilerek amedçi (1825), beylikçi (1827), reis-ül küttab (1832) oldu. Reisülküttaplığın adı değiştirilip Hariciye Nezâreti’ne çevrilince "efendi" unvanı ve vezirlik rütbesi ile ilk hariciye nâzıri (Dışişleri Bakanı) olarak atandı; Ama daha sonra Ceride-i Havadis gazetesini çıkaracak (1840) olan İngiliz uyruklu W. Churchill’in, avlanırken bir çocuğu yaralaması ve hapsedilmesi, İngiliz elçisinin diğer elçilikleri de kışkırtması sonucu politik bir olay niteliğine büründü ve 1836da Hariciye Nazırı kif Paşa hastalığı ileri sürülerek azledildi.^[1]

Azledilmesini o sıralar Umûr-ı Mülkiye Nazırı olan Pertev Paşa’nın düşmanlığına yoran kif Paşa bu olaydan sonra bütün gücünü rakibi ve takımıyla uğraşmak için harcadı. Nitekim Pertev Paşa görevden alınarak Edirne’ye sürüldü. Onun yerine "paşa" unvanı ile Umur-ı Mülkiye Nazırlığına getirildi (1837). Nezaretin adını Dahiliye Nezareti olarak değiştirtti . Bu görevde uzun süre kalamadı. Altı ay sonra yine hastalığı öne sürülerek azledildi.^[1]

1839’da Kocaeli mutasarrıflığına atandı. Halktan şikayetlerin İstanbul'a ulaşması üzerine "paşa" rütbesi kaldırılarak Edirne’ye sürüldü (1840). Oraya gönderilen bir kurulca hakkında soruşturma açıldı, yargılandı ve iki yıl sürgünle cezalandırıldı. Cezası bitince Yozgat ya da Bolu’ da oturmasına izin verilince Bolu’yu seçti. Padişah’a başvurarak bağışlanmasını dilemesi üzerine İstanbul’da oturmasına izin çıktı. Hac niyetiyle gittiği (1844) Hicaz dönüşü İskenderiye’de hastalanarak öldü. İskenderiye'de Danyal peygamberin türbesi yakınında gömüldü.^[1]

Edebi Kişiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Edebi yeniliğimizin öncülerinden biri olarak kabul edilen kif Paşa’nın yaşamı ve iç dünyası bilinmedikçe sanatı konusunda kesin yargılara varmak güçtür. Aslında o önce devlet adamıdır. Edebiyatı uğraş olarak benimsememiş, özellikle düzyazıyı politik uğraşında bir araç olarak kullanmıştır.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Münşeât-ı Elhac kif Efendi ve Divançe (İstanbul 1843-Bulak 1845),
Tabsıra (İstanbul Hicri 1300)
Eser-i kif Paşa (mektuplar) Torunu Akif Bey tarafından yaşamı üzerine bir önsöz yazılarak bastırıldı. (İstanbul 1873),
Muharrerât-ı Husûsiye-i Akif Paşa (İstanbul, 1883),
Arapçadan çevirdiği Risalet’ül-Firaye ve’l-Siyasiye adlı yapıtı basılmadı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d Uçman, Abdullah (1999) "Akif Paşa" Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi Cilt:1 sayfa:180, İstanbul: Yapi Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, ISBN 975-08-0071-0

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçman, Abdullah (1999) "Akif Paşa" Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi Cilt:1 sayfa:180, İstanbul: Yapi Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, ISBN 975-08-0071-0
Tanpınar, Ahmed Hamdi, (1982, son.bas. 2012) On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyat Tarihi, İstanbul:Dergah Yayınları, ISBN 9789759952792 Sayfa. 93-100;
İnal, İbnulemin Mahmud (Osmanlıca Ilk bas. 1853, son bas. 1988), Son Asır Türk Şairleri Cilt 1, İstanbul: Dergah Yayınları
Kaplan, Mehmed (1969, Son bas.2007.) Siir Tahlilleri1 915-1986 , Cilt 1, İstanbul: Dergah Yayınları (2007),

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Uçman, Abdullah (1998) "kif Paşa", Turkiye Diyanet Vakfi İslâm Ansiklopedisi. c.2 say. 261-262 Online: [1]

[yasamyapit-1] Uçman, Abdullah (1999) "Akif Paşa" Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi Cilt:1 sayfa:180, İstanbul: Yapi Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, ISBN 975-08-0071-0

[1]

g t d Divan edebiyatı
Şairler	Ahdî dile Sultan Ahmedî Ahmed Fakih Ahmed Paşa Ahmed-i Dâî kif Paşa Ali Şîr Nevaî şık Paşa şıkpaşazâde Azmîzâde Hâletî Babür Bağdatlı Rûhî Bâkî Enderûnlu Fâzıl Enderunlu Vâsıf Esrâr Dede Evliya Çelebi Fuzûlî Gülşehrî Gelibolulu Mustafa lî Hamdullah Hamdi Hayâlî Hoca Dehhânî Hoca Sâdeddin Efendi Hoca Sinan Paşa İbrahim Peçevî Kadı Burhâneddin Kul Mesud Latîfî Lâmiî Çelebi Kara Fazlî Kâtip Çelebi Keçecizâde İzzet Molla Koca Mehmed Ragıp Paşa Koçi Bey Leskofçalı Galib Leylâ Saz Mercimek Ahmed Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Mihrî Hatun Mütercim sım Nâbî Nâilî Naîmâ Necâtî Nedîm Nergisî Nesîmî Neşâtî Nef'î Pîrî Reis Sehî Seydi Ali Reis Sultan Veled Süleyman Çelebi Sünbülzâde Vehbî Şeyh Galip Şeyhî Şeyyad Hamza Veysî Yenişehirli Avni Yirmisekiz Mehmed Çelebi Zâtî Zekeriyâzâde Yahyâ Efendi
Türler	Gazel Kaside Kırk hadis Kısas-ı enbiyâ Kıyafetnâme Maktel Menâkıbnâme Mesnevi Mevlid Münşeat Sâkînâme Seyahatnâme Siyâsetnâme Siyer Surnâme Şehrengiz Tevârîhnâme Tezkire
Söz sanatları	Hüsn-i talîl İstiare Leff ü neşr Tecâhül-i ârif Tekrir Telmih Tenasüp Tevriye

Akif Paşa nedir?, Akif Paşa anlamı nedir?, Akif Paşa ne demektir?