Afganistan başbakanı

Afganistan Başbakanı
Peştuca: د افغانستان د افغانستان د اسلامي امارت لومړی وزیر
Də Afġānistān Islāmī Imārat lomři ozīr
Darice: رئیس الوزرای امارت اسلامی افغانستان
Raʾīs al-ozrāi Imārat-i Islāmī-yi Afghānistān
Afganistan Başbakanı; Peştuca: د افغانستان د افغانستان د اسلامي امارت لومړی وزیر; Də Afġānistān Islāmī Imārat lomři ozīr; Darice: رئیس الوزرای امارت اسلامی افغانستان; Raʾīs al-ozrāi Imārat-i Islāmī-yi Afghānistān;
	Afganistan Arması
	Görevdeki; Muhammed Hasan Ahund; 7 Eylül 2021 tarihinden beri
	Afganistan Hükûmeti
Tür	Hükûmet başkanı
Üyelik	Kabine
Rapor verilen	Liderlik
Resmî ikamet	Kâbil
Atayan	Kral (1927-1973); Cumhurbaşkanı (1978-1996); Yüce Lider (1996-2001; 2021-günümüz)
Görev süresi	Sabit bir görev süresi yok
Oluşum	25 Ekim 1927 (96 yıl önce); (Afganistan Krallığı); 1 Mayıs 1978 (45 yıl önce); (Afganistan Demokratik Cumhuriyeti); 7 Eylül 2021 (2 yıl önce); (Afganistan İslam Emirliği);
İlk sahibi	Şir Ahmed
Kaldırılma	17 Temmuz 1973 (50 yıl önce); (Afganistan Krallığı); 13 Kasım 2001 (22 yıl önce); (Afganistan İslam Cumhuriyeti);
Maaş	Aylık 198.250 Afgani
Websitesi	Başbakan Özel Kalem Müdürlüğü

Afganistan başbakanı, resmi adıyla Afganistan İslam Emirliği başbakanı,^{[note 1]} Afganistan'ın hükûmet başkanıdır.^[4]

Bu makam 1927 yılında Afganistan kralı tarafından atanan bir memur olarak oluşturulmuştur. Afganistan Krallığı'nın 1973'te sona ermesine kadar çoğunlukla danışman olarak görev yapmıştır. 1980'li yıllar boyunca bu pozisyon hükûmet başkanlığı olmuştur. Taliban rejimini deviren ABD istilasının ardından bu görev kaldırılmış ve 2004'ten 2021'e kadar süren bir başkanlık hükûmeti kurulmuştur. ABD'nin çekilmesinden ve Taliban yönetiminin yeniden kurulmasından sonra bu makam yeniden canlandırıldı.

Başbakan ve hükûmet, yüce liderin talimatına tabidir.^[5] 7 Eylül 2021'de Afganistan'ın fiili kontrolünü elinde bulunduran Taliban yetkilileri, İslam alimi Hasan Ahund'u kısa süre önce yeniden kurulan Afganistan İslam Emirliği'nin yeni geçici hükûmetinde başbakan vekili olarak ilan etti.^[6]

Makamın tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Krallık[değiştir | kaynağı değiştir]

Bakanlar Kurulunun başkanı başbakan değil, kraldı. Sadece onun yokluğunda başbakan, kralın vekiliydi.

1963 yılına kadar Kral Muhammed Zahir Şah, akrabalarını başbakan olarak atadı. Kral Zahir Şah da başbakanı görevden alma veya devretme yetkisine sahipti. 1963'ten itibaren bu, Afgan hükûmetinin başkanının başbakan olduğu ve hükûmetin bakanlarından oluştuğu ifade edilerek değiştirildi. Kral Zahir Şah ilk kez hükûmette önemli bir rol oynamadı ve onu seçilmiş bir otoriteye bıraktı. Ancak görev süreleri boyunca başka bir meslekle uğraşamayacakları da belirtilmiştir.

1964 Anayasası ayrıca başbakana kralın ölümü durumunda Seçim Kurulunu çağırma yetkisi verdi. Başbakan, Volesi Jirga'ya yalnızca hükûmetin genel politikası hakkında ve bireysel olarak öngörülen görevleri için yanıt verdi.^[7]

Demokratik Cumhuriyet[değiştir | kaynağı değiştir]

Nisan 1978'de Muhammed Davud Han, Sevr Devrimi'ni başlatan bir darbe sırasında öldürüldü. Afganistan Demokratik Halk Partisi (ADHP) o yıl başbakanlık makamını yeniden canlandırdı ve 1980'ler boyunca makam yerinde kaldı.

Cumhurbaşkanı, başbakanın atanmasından sorumluydu ve başbakan da Bakanlar Kurulunu atardı. Kurulun belirtilen amacı, iç ve dış politikaları oluşturmak ve uygulamak, ekonomik kalkınma planlarını ve devlet bütçelerini oluşturmak ve kamu düzenini sağlamaktı.

1987 Anayasası'na göre, hükûmeti kurmak için cumhurbaşkanının başbakanı ataması gerekiyordu. Başbakanın hükûmeti feshetme yetkisi vardı. Demokratik Cumhuriyet döneminde birkaç Afganistan cumhurbaşkanı da başbakan olarak görev yaptı. Sovyetlerin Afganistan'ı istilasıyla, başbakan artık hükûmetten sorumlu değildi. ADHP'nin genel sekreteri veya HAD'ın direktörü daha fazla yetkiye sahipti.

Ayrıca, 1990 Anayasası, önceki belgelerde belirtilmeyen bir şekilde, yalnızca Afgan doğumlu vatandaşların görevde bulunmaya uygun olduğunu belirledi.

İslam Devleti[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhammed Necibullah'ın hükûmetinin çöküşünden sonra bir geçiş devleti kuruldu. Böylece başbakanlık makamı bir kez daha Afganistan tarihinde önemli bir rol oynadı.

Bu dönemde cumhurbaşkanı ve başbakan arasında sürekli bir sürtüşme vardı. Devlet çökmüştü ve 1992'den 1996'ya kadar etkin bir merkezi hükûmet yoktu. Böylece, pozisyon fiili olarak törensel haline geldi ve hükûmetten geriye kalanlarda çok az güç kaldı.

İslam Emirliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan İslam Emirliği'nin Taliban güçleri 1996'da kontrolü ele geçirdiğinde unvan kaldırıldı. Taliban'ın lider yardımcısı, yönetimi boyunca genellikle başbakan olarak biliniyordu. Muhammed Rabbani'nin 2001'de ölmesiyle,^[8] Taliban ofisi canlandırmama kararı aldı.

2001'de Taliban yönetiminin sonuna kadar isyan halinde kalan Taliban'ın devirdiği hükûmetin Eylül 1997'ye kadar hükûmette bir başbakanı vardı, ancak pozisyon kaldırıldı.

7 Eylül 2021'de Taliban başbakanlık pozisyonunu geri getirdi.

Hükûmet başkanlarının listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

(İtalik olarak yazılan tarihler görevin fiilen devam ettiğini göstermektedir)

İsim		Doğum-Ölüm	Görev başlangıcı	Görev sonu	Görevde geçirilen süre	Siyasi parti
Afganistan Krallığı (1926-1973)
	Şir Ahmed	y. 1885–?	25 Ekim 1927	Ocak 1929	1 yıl, 68 gün	Bağımsız
	Şir Ahmed	y. 1885–?	Başbakan. Görevden alındı.
	Şir Giyan	1929'da öldü	Ocak 1929	1 Kasım 1929	304 gün	Bağımsız
	Şir Giyan	1929'da öldü	Başbakan. Görevden alındı.
	Muhammed Haşim Han	1884-1953	1 Kasım 1929	9 Mayıs 1946	16 yıl, 189 gün	Bağımsız
	Muhammed Haşim Han	1884-1953	Başbakan. Barakzay Hanedanı üyesi.
	Emanet Levana	Bilinmiyor	y. 1944	y. 1946	y. 2 yıl	Bilinmiyor
	Emanet Levana	Bilinmiyor	Kral Salemay yönetiminde başbakan. 1944-47 aşiret ayaklanmaları sırasında Doğu ilinde.
	Şah Mahmud Han	1890-1959	9 Mayıs 1946	7 Eylül 1953^[9]	7 yıl, 121 gün	Bağımsız
	Şah Mahmud Han	1890-1959	Başbakan. Barakzay Hanedanı üyesi.
	Muhammed Davud Han	1909-1978	7 Eylül 1953	10 Mart 1963	9 yıl, 184 gün	Bağımsız
	Muhammed Davud Han	1909-1978	Başbakan. Barakzay Hanedanı üyesi.
	Muhammed Yusuf	1917-1998	10 Mart 1963	2 Kasım 1965	2 yıl, 237 gün	Bağımsız
	Muhammed Yusuf	1917-1998	Başbakan.
	Muhammed Haşim Maivandval	1919-1973	2 Kasım 1965	11 Ekim 1967	1 yıl, 343 gün	Bağımsız (1966'ya kadar)
			2 Kasım 1965	11 Ekim 1967	1 yıl, 343 gün	İlerici Demokrat Parti
			Başbakan.
	Abdullah Yekta	1914-2003	11 Ekim 1967	1 Kasım 1967	21 gün	Bağımsız
	Abdullah Yekta	1914-2003	Vekaleten başbakan.
	Muhammad Nur Ahmed Etemadi	1921-1979	1 Kasım 1967	9 Haziran 1971	3 yıl, 220 gün	Bağımsız
	Muhammad Nur Ahmed Etemadi	1921-1979	Başbakan.
	Abdul Zahir	1910-1982	9 Haziran 1971	12 Kasım 1972	1 yıl, 156 gün	Bağımsız
	Abdul Zahir	1910-1982	Başbakan.
	Muhammed Musa Şefik	1932-1979	12 Kasım 1972	17 Temmuz 1973	247 gün	Bağımsız
	Muhammed Musa Şefik	1932-1979	Başbakan. 1973 Darbesi ile devrildi.^[10]
Makam kaldırıldı (17 Temmuz 1973-27 Nisan 1978)
Afganistan Demokratik Cumhuriyeti (1978-1992)
	Nur Muhammad Tereki	1917-1979	1 Mayıs 1978	27 Mart 1979	330 gün	Demokratik Halk Partisi (Halk hizbi)
	Nur Muhammad Tereki	1917-1979	Bakanlar Kurulu başkanı.
	Hafızullah Emin	1929-1979	27 Mart 1979	27 Aralık 1979	275 gün	Demokratik Halk Partisi (Halk hizbi)
	Hafızullah Emin	1929-1979	Bakanlar Kurulu başkanı. Sovyet özel kuvvetleri tarafından Fırtına-333 Operasyonu sırasında öldürüldü.^[11]
	Babrak Karmal	1929-1996	27 Aralık 1979	11 Haziran 1981	1 yıl, 166 gün	Demokratik Halk Partisi (Perçem hizbi)
	Babrak Karmal	1929-1996	Bakanlar Kurulu başkanı.
	Sultan Ali Keştmand	1935-	11 Haziran 1981	26 Mayıs 1988	6 yıl, 350 gün	Demokratik Halk Partisi (Perçem hizbi)
	Sultan Ali Keştmand	1935-	Bakanlar Kurulu başkanı. İlk dönemi.
	Muhammed Hasan Şark	1925-	26 Mayıs 1988	21 Şubat 1989	271 gün	Bağımsız
	Muhammed Hasan Şark	1925-	Bakanlar Kurulu başkanı. Ulusal Uzlaşma sürecinin bir parçası olarak atandı.
	Sultan Ali Keştmand	1935-	21 Şubat 1989	8 Mayıs 1990	1 yıl, 76 gün	Demokratik Halk Partisi (Perçem hizbi)
	Sultan Ali Keştmand	1935-	Bakanlar Kurulu başkanı. İkinci dönemi.
	Fazıl Hak Halikyar	1934-2004	8 Mayıs 1990	15 Nisan 1992	1 yıl, 343 gün	Demokratik Halk Partisi (Perçem hizbi). (Haziran 1990'a kadar)
			8 Mayıs 1990	15 Nisan 1992	1 yıl, 343 gün	Vatan Partisi
			Bakanlar Kurulu başkanı. İstifa etti.
Afganistan İslam Devleti (1992-2002)
	Abdüssabur Ferid Kohistani	1952-2007	6 Temmuz 1992	15 Ağustos 1992	40 gün	Hizb-i İslami Gulbeddin
	Abdüssabur Ferid Kohistani	1952-2007	Başbakan.
Boş (15 Ağustos 1992-17 Haziran 1993)
	Gulbeddin Hikmetyar	1947-	17 Haziran 1993	28 Haziran 1994	1 yıl, 11 gün	Hizb-i İslami Gulbeddin
	Gulbeddin Hikmetyar	1947-	Başbakan. Birinci dönemi.
	Arsala Rahmani Daulat	1937-2012	28 Haziran 1994	1995	0-1 years	İttihad-i Islami
	Arsala Rahmani Daulat	1937-2012	Vekaleten başbakan.
	Ahmed Şah Ahmedzai	1944-2021	1995	26 Haziran 1996	0-1 years	İttihad-i Islami
	Ahmed Şah Ahmedzai	1944-2021	Vekaleten başbakan.
	Gulbeddin Hikmetyar	1947-	26 Haziran 1996	11 Ağustos 1997	1 yıl, 46 gün	Hizb-i İslami Gulbeddin
	Gulbeddin Hikmetyar	1947-	Başbakan. İkinci dönemi. 27 Eylül 1996'da Kabil'in Düşüşü sırasında indirildi.^[12] 1996-2001 İç Savaşı sırasında isyancı tarafta başbakanlık iddiasında bulunmaya devam etti. Afgan topraklarının sadece %10'unu kontrol etmesine rağmen İslam Devleti uluslararası alanda tanınan hükûmet olarak kaldı.
	Abdurrahim Gafurzai	1947-1997	11 Ağustos 1997	21 Ağustos 1997	10 gün	Bağımsız
	Abdurrahim Gafurzai	1947-1997	Başbakan. 1996-2001 İç Savaşı sırasında isyancı tarafta başbakanlık iddiasında bulundu. Bir uçak kazasında öldürüldü.
Afganistan İslam Emirliği (1996-2001)
	Molla Muhammed Rabbani	1955-2001	27 Eylül 1996	13 Nisan 2001	4 yıl, 198 gün	Taliban
	Molla Muhammed Rabbani	1955-2001	Yüksek Konsey başkan yardımcısı. Başbakan. Taliban lider yardımcısı. Görevdeyken öldü.^[13] 1996 ve 2001 yılları arasında İslam Emirliği, Afgan topraklarının yaklaşık %90'ını kontrol etmesine rağmen hiçbir zaman yaygın bir uluslararası tanınırlık elde edemedi.
	Mevlevi Abdul Kabir	1958-	16 Nisan 2001	13 Kasım 2001	211 gün	Taliban
	Mevlevi Abdul Kabir	1958-	Yüksek Kurul Başkan Vekili. Vekaleten Başbakan. Kabil'in Düşüşü sırasında görevden alındı.^[14]
Makam kaldırıldı (13 Kasım 2001-7 Eylül 2021)
Afganistan İslam Emirliği (2021-günümüz)
	Molla Hasan Ahund	1945 1958 arası-^[15]	7 Eylül 2021	Görevde	2 yıl, 233 gün	Taliban
	Molla Hasan Ahund	1945 1958 arası-^[15]	Vekaleten başbakan. İslam Emirliği, tüm Afgan topraklarını kontrol etmesine rağmen şu anda uluslararası alanda tanınmamaktadır.^[16]^[17] Hasan Ahund 17 Mayıs - 17 Temmuz 2023 tarihleri arasında Kandahar'da bir hastalık nedeniyle tedavi gördü ve bu süre zarfında başbakanlık görevini yardımcısı Abdul Kabir yürüttü.^[1]^[2]
	Mevlevi Abdul Kabir	1958-	17 Mayıs 2023	17 Temmuz 2023	61 gün	Taliban
	Mevlevi Abdul Kabir	1958-	Hasan Ahund bir hastalıktan iyileşirken "geçici" olarak başbakan vekili oldu.^[1]^[2]^[18]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Peştuca: د افغانستان د افغانستان د اسلامي امارت لومړی وزیر, romanize: Də Afġānistān Islāmī Imārat lomři ozīr; Darice: رئیس الوزرای امارت اسلامی افغانستان, romanize: Raʾīs al-ozrāi Imārat-i Islāmī-yi Afghānistān

^ Başbakan Yardımcısı Abdul Kabir, Hasan Ahund'un hastalığı nedeniyle 17 Mayıs 2023 tarihinden 17 Temmuz 2023 tarihine kadar başbakan vekilliği görevini yürütmüştür.^[1]^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Mohammad Farshad Daryosh (17 Mayıs 2023). "Mawlawi Kabir Appointed Acting PM As Mullah Hassan Akhund is Ill: Mujahid". TOLOnews. 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023.
^ ^a ^b ^c Adeeb, Fatema (9 Eylül 2023). "Prime Minister's Absence From Meetings Raises Questions". TOLOnews. 10 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023.
^ Hakimi, Amina (5 Aralık 2021). "Senior Officials' Salaries Reduced: MoF". TOLOnews. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022.
^ Kirby, Jen (13 Eylül 2021). "What the Taliban's new government reveals about how they will rule". Vox. 17 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022.
^ Dawi, Akmal (28 Mart 2023). "Unseen Taliban Leader Wields Godlike Powers in Afghanistan". Voice of America. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.
^ "Taliban announce new government for Afghanistan". BBC News. 7 Eylül 2021. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2021.
^ Bu makale, kamu malı olan bu kaynaktan alınan metni içermektedir. Richard S. Newell (1997). Peter R. Blood (ed.). Afghanistan: A country study 13 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Federal Research Division. The Constitutional Period, 1964-73.
^ Dugger (20 Nisan 2001). "Muhammad Rabbani, Advocate of Some Moderation in Taliban". The New York Times. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2012.
^ "AFGHAN LEADER QUITS; Uncle of the King Resigns as Prime Minister". The New York Times. 8 Eylül 1953. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
^ "Afghan King Overthrown; A Republic Is Proclaimed". The New York Times. 18 Temmuz 1973. 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.
^ "How Soviet troops stormed Kabul palace". BBC. 27 Aralık 2009. 31 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.
^ "Afghan Fundamentalists Sweep Into Kabul". The New York Times. 27 Eylül 1996. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
^ Celia W. Dugger (20 Şubat 2001). "Muhammad Rabbani, Advocate Of Some Moderation in Taliban". The New York Times. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
^ David S. Rohde with Dexter Filkins (13 Kasım 2001). "Taliban Troops Abandon Capital Without a Fight". The New York Times. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.
^ "Security Council 1988 Committee Amends 105 Entries on Its Sanctions List | Meetings Coverage and Press Releases". www.un.org. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021.
^ Trofimov, Yaroslav (13 Eylül 2021). "As Taliban Seek International Acceptance, Countries Seek to Engage—but Stop Short of Recognition". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.
^ Dawi, Akmal (20 Aralık 2022). "Frustrated with the Taliban, US Officials Meet Anti-Taliban Figures". Voice of America. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022. The NRF has executed hit-and-run attacks against the Taliban in some parts of Afghanistan but has not been able to hold territory.
^ "Afghan Taliban appoint Mawlawi Abdul Kabir as new premier". The Express Tribune (İngilizce). 17 Mayıs 2023. 17 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan İslam Emirliği Başbakanı Özel Kalem Ofisi

[5] Peştuca: د افغانستان د افغانستان د اسلامي امارت لومړی وزیر, romanize: Də Afġānistān Islāmī Imārat lomři ozīr; Darice: رئیس الوزرای امارت اسلامی افغانستان, romanize: Raʾīs al-ozrāi Imārat-i Islāmī-yi Afghānistān

[3] Başbakan Yardımcısı Abdul Kabir, Hasan Ahund'un hastalığı nedeniyle 17 Mayıs 2023 tarihinden 17 Temmuz 2023 tarihine kadar başbakan vekilliği görevini yürütmüştür.^[1]^[2]

[Kabir_appointed-1] Mohammad Farshad Daryosh (17 Mayıs 2023). "Mawlawi Kabir Appointed Acting PM As Mullah Hassan Akhund is Ill: Mujahid". TOLOnews. 24 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023.

[Akhund_returns-2] Adeeb, Fatema (9 Eylül 2023). "Prime Minister's Absence From Meetings Raises Questions". TOLOnews. 10 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2023.

[4] Hakimi, Amina (5 Aralık 2021). "Senior Officials' Salaries Reduced: MoF". TOLOnews. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2022.

[6] Kirby, Jen (13 Eylül 2021). "What the Taliban's new government reveals about how they will rule". Vox. 17 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2022.

[VoA_March_2023-7] Dawi, Akmal (28 Mart 2023). "Unseen Taliban Leader Wields Godlike Powers in Afghanistan". Voice of America. 13 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2023.

[BBC_Taliban_Cabinet_2.0rc1-8] "Taliban announce new government for Afghanistan". BBC News. 7 Eylül 2021. 7 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2021.

[cs2-9] Bu makale, kamu malı olan bu kaynaktan alınan metni içermektedir. Richard S. Newell (1997). Peter R. Blood (ed.). Afghanistan: A country study 13 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Federal Research Division. The Constitutional Period, 1964-73.

[nytimes01-10] Dugger (20 Nisan 2001). "Muhammad Rabbani, Advocate of Some Moderation in Taliban". The New York Times. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2012.

[NYT1-11] "AFGHAN LEADER QUITS; Uncle of the King Resigns as Prime Minister". The New York Times. 8 Eylül 1953. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.

[NYT2-12] "Afghan King Overthrown; A Republic Is Proclaimed". The New York Times. 18 Temmuz 1973. 17 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.

[13] "How Soviet troops stormed Kabul palace". BBC. 27 Aralık 2009. 31 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2021.

[NYT3-14] "Afghan Fundamentalists Sweep Into Kabul". The New York Times. 27 Eylül 1996. 1 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.

[NYT4-15] Celia W. Dugger (20 Şubat 2001). "Muhammad Rabbani, Advocate Of Some Moderation in Taliban". The New York Times. 27 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.

[NYT5-16] David S. Rohde with Dexter Filkins (13 Kasım 2001). "Taliban Troops Abandon Capital Without a Fight". The New York Times. 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022.

[:0-17] "Security Council 1988 Committee Amends 105 Entries on Its Sanctions List | Meetings Coverage and Press Releases". www.un.org. 22 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021.

[T-18] Trofimov, Yaroslav (13 Eylül 2021). "As Taliban Seek International Acceptance, Countries Seek to Engage—but Stop Short of Recognition". Wall Street Journal (İngilizce). ISSN 0099-9660. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Eylül 2021.

[19] Dawi, Akmal (20 Aralık 2022). "Frustrated with the Taliban, US Officials Meet Anti-Taliban Figures". Voice of America. 30 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2022. The NRF has executed hit-and-run attacks against the Taliban in some parts of Afghanistan but has not been able to hold territory.

[20] "Afghan Taliban appoint Mawlawi Abdul Kabir as new premier". The Express Tribune (İngilizce). 17 Mayıs 2023. 17 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023.

[a]

[3]

[note 1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[1]

[2]

[18]

g t d Afganistan başbakanları
Krallık	Şir Ahmed Şir Giyan Muhammed Haşim Han Emanet Livana Şah Mahmud Han Muhammed Davud Han Muhammed Yusuf Muhammed Haşim Meyvendal Abdullah Yekta^* Muhammed Nur Ahmed Etemadi Abdüzzahir Muhammed Musa Şefik
Demokratik Cumhuriyet	Nur Muhammed Tereki Hafızullah Emin Babrak Karmal Sultan Ali Kiştmend Muhammed Hasan Şark Sultan Ali Kiştmend Fazılhak Halukyar
İslam Devleti	Abdüssabır Ferid Kuhistani Gulbeddin Hikmetyar Arsala Rahmani Devlet^* Ahmed Şah Ahmedzai^* Gulbeddin Hikmetyar Abdurrahim Hafurzai Seyid Muhammed Ali Cavid^*
İslam Emirliği	Muhammed Rabbani Abdul Kabir^* Makam kaldırıldı, 2001–21 Muhammed Hasan Ahund^* Abdul Kabir^*
* Vekil İtalik yazı 1944-47 kabile ayaklanmaları sırasında Doğu ilindeki isyancı başbakanı göstermektedir.

Afganistan başbakanları listesi nedir?, Afganistan başbakanları listesi anlamı nedir?, Afganistan başbakanları listesi ne demektir?