Abdoulaye Wade

Abdoulaye Wade
Abdoulaye Wade
3.Senegal Cumhurbaşkanı
	Görev süresi; 1 Nisan 2000 - 2 Nisan 2012
Yerine geldiği	Abdou Diouf
Kişisel bilgiler
Doğum	29 Mayıs 1926 (97 yaşında); Kébémer, Senegal
Partisi	Senegal Demokratik Partisi
Dini	Sünni İslam

Wade ve Brezilya Disişleri Bakanı Celso Amorim

Brezilya Cumhurbaşkanı Lula da Silva ve Wade - Nisan 2005

Abdoulaye Wade (d. 29 Mayıs 1926)^[1] Senegal’in üçüncü Cumhurbaşkanıdır. 2000-2012 yılları arası görev yapan Wade aynı zamanda Senegal Demokrat Partisi (Senegalese Democratic Party)’nde genel sekreterliği görevini sürdürmektedir. 1974^[2]^[3] yılında kurulan partiye Wade 1978 yılında katıldı ve uzun zaman muhalefet liderliği yaptı. Cumhurbaşkanı olabilmek için 4 kez seçime katılmış ancak 2000 yılında, Abdou Diouf’un önünde seçimi kazanarak devlet başkanı olmuştur.

Politik yaşamından önceki hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Wade 1926 yılında Kébémer’de doğdu. Bazı iddialara göre Wade'in 1924 doğumlu olduğu söylensede^[4] bunlar pek dikkate alınmamakla beraber, resmi olarak 1926 yılında doğmuştur. Wade Fransa, lycée Condorcet'de hukuk eğitimi aldı ve öğretmenlik yaptı. Wade'in hukuk ve ekonomi üzerine iki doktorası var, aynı zamanda Sengeal, Dakar Üniversitesi hukuk ve ekonomi fakultesinin dekanı.^[2] Viviane Wade ile evli olan Wade'in Sindjely adında da bir kızı ve Karim adında bir oğlu var. Karim İslam Konferansı Örgütü'nün ulusal ajans başkanıdır.

Politik Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1974 yılında Mogadişu'da yapılan Afrika Birliği Örgütü toplantısında, Wade zamanın Senegal Cumhurbaşkanı Léopold Sédar Senghor'a yeni bir parti kurmak istediğini sordu ve Senghor buna olumlu yanıt verdi. Bunun üzerine 31 Temmuz 1974 yılında Senegal Demokrat Partisi kurdu.^[5]^[6] Başlangıçta işçi partisi olarak tasarlanan Senegal Demokrat Partisi daha sonraları ise Liberalizm'i benimsedi. Wade ilk 1978'deki Cumhurbaşkanlığı seçiminde Senghor'a karşı %17,38 oy aldı.^[7] Ayrıca 1978 yılında Senegal Millet Meclisi'ne seçildi ve orada 1980 yılına kadar kaldı.^[3] 1980 ve 1983 seçimlerinede katıldı ve hep Senghor'un halefi Diouf'un arkasında kaldı.^[7] 1988 yılındaki seçimlerde ise seçim sonuçlarına karşı ağır protestolarından dolayı hapis cezası aldı fakat şartlı olarak tahliye edildi. Daha sonra Fransa'ya gitti fakat 1990 yılında geri döndü.

Nisan 1991'de Wade ve diğer 4 parti arkadaşı iktidardaki Sosyalist Parti ile ulusal birlik hükûmeti kurdular, Wade ise Devlet Bakanı oldu.^[8]^[9] 1992 Ekiminde Wade ve diğer arkadaşları Sosyalist Partinin devleti tek başlarını yönettiğini öne sürerek meclisten çıktılar. 1993 seçimlerinde ise %32 oy alarak yine %58 oy alan Diouf'un arkasında ikinci oldu.^[7]^[8] 1993 Mayısında Anayasa Mahkemesi başkan yardımcısı Babacar Sèye'in öldürülmesiyle Wade ile birlikte diğer parti arkadaşları polis soruşturmasına dahil edildi. Wade, karısı ve Millet Meclisindeki iki parti arkadaşı cinayete suç ortaklığı yapmakla suçlandı.^[10] 1994 Şubat ayında ise Wade diğerleri ile birlikte devlet güvenliğini tehdit etmek suçundan tutuklandı. Wade ve diğer sanıklar 4 Temmuz 1994'te serbest bırakıldılar.

Wade devlet bakanı olarak 1995 yılında tekrar katıldı. Miilet meclisine 1998 yılındaki parlamento seçimlerinde seçilmiş olmasına rağmen, 1998 Temmuz ayında "benim yaptığım işi yapacak yeteri kadar milletvekili" var diyerek istifa etti.

2000 Yılı Seçimleri ve İlk Seçilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

İstifa ettikten sonraki bir yılını Fransa'da geçiren Wade 27 Ekim 1999 yılında geri Senegal'e geri döndü.^[11] 2000 yılı başkanlık seçimlerinde, 27 Şubat 2000 tarihinde yapılan ilk turda %31 oy alarak yine Diouf'un arkasında kaldı fakat bu sefer ilk defa Diouf ilk turda kazanamadı ve dolayısıyla 19 Mart tarihinde ikinci tur seçimleri yapıldı. Wade oyların %58.49^[12]'ini alarak bu turda kazandı. 1 Nisan 2000 tarihinde Wade Cumhurbaşkanı oldu ve Cumhurbaşkanı olmasından kısa bir süre sonra seçimlerde üçüncü olan Moustapha Niasse'yi Başbakan olarak atadı.

2 Nisan 2012 tarihinde cumhurbaşkanlığı görevini Macky Sall'a devretti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ World Leaders 2003: Senegal: Personal Background 6 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopedia of the Nations.
^ ^a ^b Profiles of People in Power: The World's Government Leaders (2003), page 457.
^ ^a ^b Profile of Wade 8 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at PDS web site (Fransızca).
^ Naomi Schwarz, "Senegal's President Seeks Re-Election Amid Worsening Problems" 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., VOA News, October 16, 2006.
^ Dominique Mataillet, "Senghor reconnaît le parti de Wade" 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jeuneafrique.com, 6 August 2006 (Fransızca).
^ Tidiane Dioh, "Sous l'étiquette libérale" 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jeuneafrique.com, 21 October 2002 (Fransızca).
^ ^a ^b ^c Elections in Senegal 31 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., African Elections Database.
^ ^a ^b Richard Vengroff and Lucy Creevey, "Senegal: The Evolution of a Quasi Democracy", in Political Reform in Francophone Africa (1997), ed. Clark and Gardinier, pages 207–208.
^ "Rapport des Missions d'Observations des Elections Presidentielles", 2000 election 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca).
^ Senegal Human Rights Practices, 1993 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., U.S. Department of State.
^ "Senegal: Opposition leader Wade to meet colleagues on election plan", Radio France Internationale (nl.newsbank.com), October 28, 1999.
^ "Senegal's Wade names prime minister" 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Reuters, April 2, 2000.

[birth-1] World Leaders 2003: Senegal: Personal Background 6 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopedia of the Nations.

[Profile-2] Profiles of People in Power: The World's Government Leaders (2003), page 457.

[Off-3] Profile of Wade 8 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at PDS web site (Fransızca).

[4] Naomi Schwarz, "Senegal's President Seeks Re-Election Amid Worsening Problems" 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., VOA News, October 16, 2006.

[Senghor-5] Dominique Mataillet, "Senghor reconnaît le parti de Wade" 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jeuneafrique.com, 6 August 2006 (Fransızca).

[Dioh-6] Tidiane Dioh, "Sous l'étiquette libérale" 23 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jeuneafrique.com, 21 October 2002 (Fransızca).

[Elections-7] Elections in Senegal 31 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., African Elections Database.

[Reform-8] Richard Vengroff and Lucy Creevey, "Senegal: The Evolution of a Quasi Democracy", in Political Reform in Francophone Africa (1997), ed. Clark and Gardinier, pages 207–208.

[Ob-9] "Rapport des Missions d'Observations des Elections Presidentielles", 2000 election 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca).

[10] Senegal Human Rights Practices, 1993 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., U.S. Department of State.

[11] "Senegal: Opposition leader Wade to meet colleagues on election plan", Radio France Internationale (nl.newsbank.com), October 28, 1999.

[12] "Senegal's Wade names prime minister" 15 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Reuters, April 2, 2000.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Abdoulaye Wade nedir?, Abdoulaye Wade anlamı nedir?, Abdoulaye Wade ne demektir?