İyot siyanür

İyot siyanür
Ball and stick model of cyanogen iodide	Spacefill model of cyanogen iodide
Adlandırmalar
	Tercih edilen IUPAC adı Carbononitridic iodide
	Diğer adlar Iodine cyanide
Tanımlayıcılar
CAS numarası	506-78-5 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChemSpider	10046 ;
ECHA InfoCard	100.007.322
EC Numarası	208-053-3;
PubChem CID	10478;
RTECS numarası	NN1750000;
UNII	81ESV254UF ;
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID50870573 ;
	InChI InChI=1S/CIN/c2-1-3 Key: WPBXOELOQKLBDF-UHFFFAOYSA-N ;
	SMILES IC#N;
Özellikler
Molekül formülü	ICN
Molekül kütlesi	152.9219 g mol−1
Görünüm	beyaz kristaller
Yoğunluk	1.84 g mL−1
Erime noktası	1.467 °C (2.673 °F; 1.740 K)
Çözünürlük (su içinde)	Reacts
Buhar basıncı	0.001 bar (298.4K)
Termokimya
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	160.5–169.1 kJ mol−1
Tehlikeler
NFPA 704; (yangın karosu)	3 0 0
Benzeyen bileşikler
Benzeyen alkannitriller	Hydrogen cyanide; Thiocyanic acid; Cyanogen bromide; Cyanogen chloride; Cyanogen fluoride; Acetonitriles; Aminoacetonitrile; Glycolonitrile; Cyanogen;
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Siyanojen iyodür veya iyot siyanür (ICN), iyot ve siyanür grubundan oluşan bir psödohalojendir. Nispeten uçucu ve oldukça toksik bir inorganik bileşiktir. Hidrojen siyanür oluşturmak üzere suyla yavaşça reaksiyona giren beyaz kristaller halinde ortaya çıkar.^[5]^[6]^[7]

Sentezi[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyanojen iyodür, I₂ ve siyanürün birleştirilmesiyle elde edilir, en yaygın olarak sodyum siyanürün buz soğukluğunda su içerisinde birleştirilmesiyle hazırlanır. Ürün eter ile ekstre edilir.^[5]^[7]^[7]

I₂ + NaCN → NaI + ICN

Uygulamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyanojen iyodür, tahnitçilikte koruyucu olarak kullanılmıştır.^[8]^[9] Genel olarak, siyanojen iyodür, tüm alt yaşam formlarını yok etmek için kullanılır.^[9]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyanojen iyodür ilk olarak 1824 yılında Fransız kimyager Georges-Simon Serullas (1774-1832) tarafından sentezlendi.^[10]

Siyanojen iyodür, 1930'lardan önce ticari olarak satılan iyottaki safsızlıklardan biri olarak kabul edildi.

Tehlikeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyanojen iyodür solunması veya yutulması hâlinde toksiktir ve cilt yoluyla emildiğinde veya yutulduğunda ölümcül olabilir. Siyanojen iyodür kasılmalara, felce ve solunum yetmezliğinden ölüme neden olabilir. Güçlü bir tahriş edicidir ve temas hâlinde göz ve cilt yanmalarına neden olabilir. Eğer siyanojen iyodür tamamen ayrışmaya uğrayacak kadar ısıtılırsa toksik azot oksit, siyanür ve iyodür dumanı açığa çıkarabilir. Siyanojen iyodür asitler, bazlar, amonyak, alkoller ve ısıtmayla temas ettiğinde ayrışır. ICN, hidrojen siyanür vermek için su veya karbon dioksit ile yavaş yavaş reaksiyona girer.^[9]^[11]^[12]^[13]

ABD Acil Durum Planlama ve Topluluk Bilme Hakkı Yasası'nın (42 USC 11002, Emergency Planning and Community Right-to-Know Act) 302. Maddesinde tanımlandığı üzere ABD'de son derece tehlikeli bir madde olarak sınıflandırılmıştır ve üreten, depolayan veya önemli miktarlarda kullanan tesisler katı raporlama şartlarına tâbidir.^[14]

Piridin içindeki çözeltiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Piridin içindeki siyanojen iyodür çözeltileri elektrik akımını iletir. Piridin içindeki ICN'nin seyreltik çözeltileri ilk başta renksizdir, ancak durduktan sonra sırasıyla sarı, turuncu, kırmızı-kahverengi ve koyu kırmızı-kahverengi olur. Bu etki, iletkenlikteki bir değişimden kaynaklanır ve bu da bir elektrolit oluşumundan kaynaklanır. ICN'nin elektrik iletkenliği iyot-piridin çözeltileriyle karşılaştırıldığında, ICN'de elektrolit oluşumu çok daha yavaş ilerler. Sonuçlar, siyanitlerin, piridin içerisinde iyodürlerden çok daha zayıf tuzlar olduğunu doğrulamaktadır, ancak siyanojen iyodür çözeltileri piridin içinde çözülebilmektedir, ancak zamanla artan ve elektriksel iletkenliği olan çözeltiler vererek, maksimum değerler ortaya çıkmaktadır.^[15]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"IODINE CYANIDE ICSC: 06628 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." . INCHEM.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ International Union of Pure and Applied Chemistry (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. The Royal Society of Chemistry. s. 799. doi:10.1039/9781849733069. ISBN 978-0-85404-182-4.
^ The Merck Index (10.10yıl=1983 bas.). Rahway, NJ: Merck & Co. s. 385. ISBN 9780911910278.
^ Cyanogen Iodide in Linstrom, Peter J.; Mallard, William G. (eds.); NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg (MD) (16 Eylül 2022 tarihinde erişilmiştir)
^ Lide, David R., (Ed.) (2006). CRC Handbook of Chemistry and Physics (87th bas.). Boca Raton, FL: CRC Press. ISBN 0-8493-0487-3.
^ ^a ^b Bak, B.; Hillebert, A. (1952). "CYANOGEN IODIDE 18 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Organic Syntheses 32:29; Collective Volume, 4, p. 207 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Bak" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Langlois, M. (1860). "CYANOGÈNE Action de l'iode sur une solution concentrée de cyanure de potassium 17 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Comptes Rendus. 51: 29.
^ ^a ^b ^c Langlois, M. (1860). "Ueber die Einwirkung des Jods auf concentrirte Cyankaliumlösung". Annalen der Chemie und Pharmacie. 116 (3): 288. doi:10.1002/jlac.18601160303 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Lan2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ "Cyanogen halide 2 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Encyclopædia Britannica (online). Encyclopædia Britannica Inc. 2012. Retrieved 2012-04-12.
^ ^a ^b ^c Pohanish, R. P. (2011). "Cyanogen iodide 18 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Sittig’s Handbook of Toxic and Hazardous Chemicals and Carcinogens (6th ed.). Elsevier. p. 808. ISBN 978-1-4377-7869-4. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Poh" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Serullas (1824). "Nouveau composé d'iode, d'azote et de charbon ou cyanure d'iode" [New compound of iodine, nitrogen, and carbon, or cyanide of iodine]. Annales de Chimie et de Physique. 2nd series (in French). 27: 184–195.
^ "Iodine cyanide - Compound Summary (CID 10478) 20 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". PubChem. NIH.
^ "Iodine Cyanide; International Chemical Safety Card No. 0662 (U.S. National Version) 6 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". National Institute for Occupational Safety and Health, Centers for Disease Control and Prevention. 2005. Retrieved 2012-04-12.
^ "Cyanogen Iodide 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". ChemicalBook.
^ "40 C.F.R.: Appendix A to Part 355—The List of Extremely Hazardous Substances and Their Threshold Planning Quantities 25 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF) (July 1, 2008 ed.). Government Printing Office. Retrieved October 29, 2011.
^ Audrieth, L. F.; Birr, E. J. (1933). "Anomalous Electrolytes. I. The Electrical Conductivity of Solutions of Iodine and Cyanogen Iodide in Pyridine". Journal of the American Chemical Society. 55 (2): 668–673. doi:10.1021/ja01329a030

[1] International Union of Pure and Applied Chemistry (2014). Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013. The Royal Society of Chemistry. s. 799. doi:10.1039/9781849733069. ISBN 978-0-85404-182-4.

[Merck-2] The Merck Index (10.10yıl=1983 bas.). Rahway, NJ: Merck & Co. s. 385. ISBN 9780911910278.

[nist-3] Cyanogen Iodide in Linstrom, Peter J.; Mallard, William G. (eds.); NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg (MD) (16 Eylül 2022 tarihinde erişilmiştir)

[4] Lide, David R., (Ed.) (2006). CRC Handbook of Chemistry and Physics (87th bas.). Boca Raton, FL: CRC Press. ISBN 0-8493-0487-3.

[Bak-5] Bak, B.; Hillebert, A. (1952). "CYANOGEN IODIDE 18 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." Organic Syntheses 32:29; Collective Volume, 4, p. 207 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Bak" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[Lan1-6] Langlois, M. (1860). "CYANOGÈNE Action de l'iode sur une solution concentrée de cyanure de potassium 17 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Comptes Rendus. 51: 29.

[Lan2-7] Langlois, M. (1860). "Ueber die Einwirkung des Jods auf concentrirte Cyankaliumlösung". Annalen der Chemie und Pharmacie. 116 (3): 288. doi:10.1002/jlac.18601160303 Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Lan2" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[8] "Cyanogen halide 2 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Encyclopædia Britannica (online). Encyclopædia Britannica Inc. 2012. Retrieved 2012-04-12.

[Poh-9] Pohanish, R. P. (2011). "Cyanogen iodide 18 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Sittig’s Handbook of Toxic and Hazardous Chemicals and Carcinogens (6th ed.). Elsevier. p. 808. ISBN 978-1-4377-7869-4. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "Poh" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[10] Serullas (1824). "Nouveau composé d'iode, d'azote et de charbon ou cyanure d'iode" [New compound of iodine, nitrogen, and carbon, or cyanide of iodine]. Annales de Chimie et de Physique. 2nd series (in French). 27: 184–195.

[11] "Iodine cyanide - Compound Summary (CID 10478) 20 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". PubChem. NIH.

[CDC-12] "Iodine Cyanide; International Chemical Safety Card No. 0662 (U.S. National Version) 6 Nisan 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". National Institute for Occupational Safety and Health, Centers for Disease Control and Prevention. 2005. Retrieved 2012-04-12.

[Chemical-13] "Cyanogen Iodide 9 Ağustos 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". ChemicalBook.

[gov-right-know-14] "40 C.F.R.: Appendix A to Part 355—The List of Extremely Hazardous Substances and Their Threshold Planning Quantities 25 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (PDF) (July 1, 2008 ed.). Government Printing Office. Retrieved October 29, 2011.

[15] Audrieth, L. F.; Birr, E. J. (1933). "Anomalous Electrolytes. I. The Electrical Conductivity of Solutions of Iodine and Cyanogen Iodide in Pyridine". Journal of the American Chemical Society. 55 (2): 668–673. doi:10.1021/ja01329a030

[1]

[2]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

g t d İyot bileşikleri
İyot(-I)	HI AtI ICN I⁻
İyot (I)	HIO ICl IF IBr
İyot(III)	HIO₂ ICl₃ IF₃
İyot(V)	HIO₃ IF₅ I₂O₅
İyot(VII)	HIO₄ H₅IO₆ IF₇

İyot siyanür nedir?, İyot siyanür anlamı nedir?, İyot siyanür ne demektir?