İran Kürdistan Komala Partisi

İran Kürdistan Komala Partisi (Kürtçe:Komełey Şorrişgêrrî Zehmetkêşanî Kurdistanî Êran) genellikle Komala olarak kısaltılır (Kürtçe:Komełe); (Farsça:کومله), İran'daki Kürtlerin sosyal demokrat^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]^[6] etnik siyasi partisidir. Eskiden Marksist-Leninist komünist bağlara sahip olan^[7]^[8]^[9] Komala, elli yılı aşkın bir geçmişe sahip köklü bir partidir. Komala partisinin merkezi şu anda Irak Kürdistan Bölgesi'nde bulunuyor. Kürt direnişine liderlik etme geçmişine sahip silahlı bir özgürlükçü militan kanadı bulunmaktadır. Komala, anti-emperyalizmi ve Kürtlerin kendi kaderini tayin hakkını savunuyor.^[10]

Komala, İran ve Japonya tarafından terör örgütü olarak sınıflandırılıyor. 2018'den beri Amerika Birleşik Devletleri'nde kayıtlı bir lobidir.

Komala, özellikle 1979 Kürt isyanı ve İran-Irak Savaşı sırasında İran hükûmetine karşı gerilla savaşı yürüttü. Ayrıca 1980'lerde ve 1990'ların başında İran Kürdistan Demokrat Partisi'ne (KDPI) karşı silahlı çatışmalara karıştı.^[11] Uzun bir ateşkesin ardından 2017 yılında örgüt, İran ile silahlı çatışmaya yeniden başladığını ilan etti.^[12]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Örgütün faaliyete tam olarak ne zaman başladığı bilinmiyor.^[13] Abdullah Mohtadi'nin anlatımına göre, 27 Ekim 1969'da Tahran'da diğer altı Kürt öğrenciyle birlikte gizli bir inisiyasyon toplantısında grubu kurdu. Bu, grubun resmi olarak 26 Ocak 1979'da doğduğunu belirten iki kurucu ortak olan Hussein Moradbegi ve Iraj Farzad tarafından tartışılıyor.

Örgüt başlangıçta yeraltında faaliyet gösterdi ve 1979'daki İran Devrimi'nden sonra halka açıldı. Kısa bir süre sonra, Mart 1979 referandumunu ve bir sonraki Aralık 1979 referandumunu boykot ettiler.^[14] Ladislav Bittman KGB ve Sovyet Dezenformasyonunda Komala'nın İran'daki KGB ağının bir parçası olduğunu ve Sovyetler Birliği'nin mali ve ideolojik etkisi altında kurulduğunu yazdı. Edgar O'Ballance, Komala'nın Sovyet KGB'sinden "yardım" aldığını belirtiyor.^[15]

1981'de Komala, İran Millî Direniş Konseyi'ne (NCRI) katılmayı reddetti.^[16]

Eylül 1983'te grup örgütsel değişiklikler geçirdi ve kendisini ortodoks bir komünist parti olarak şekillendirdi ve sonunda Kürt kanadı olarak İran Komünist Partisi'ne katıldı. 2000 yılında, Abdullah Mohtadi liderliğindeki hizip, ikincisinden ayrıldı ve kendisini "orijinal" Komala olarak belirledi.^[17]

George W. Bush yönetimi sırasında grubun lideri, İran Özgürlük ve Destek Yasası bütçesinin onaylanması sırasında 2005 ve 2006 yıllarında Amerikalı yetkililerle bir araya geldi.

2006 yılında parti, İsveç merkezli Rojhelat TV adlı uydu televizyonunu kurdu. Türk medya kanalı NTV, kanalın ABD'nin mali desteğiyle kurulduğunu bildirdi.^[18]

İdeolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Grup, ideolojik olarak Marksist-Leninisttir, bu nedenle rakip İran Kürdistanı Demokratik Partisi'nin aksine kendisini devrimci ve etnik sınırları aşan bir örgüt olarak gördü.^[19] Faaliyetinin ilk on yılında ağırlıklı olarak Maoistti^[20] ve bunu köylülükten ve alt kentsel sınıfı kazanmak için bir seferberlik stratejisi benimsedi.^[19] Michael Gunter, Çin Komünist Devrimi'nden ilham alarak Maoist olduklarını ve Kürt milliyetçiliğini dar görüşlü gördüklerini söylüyor.^[21]

Ancak 1979'da yapılan ilk kongresinde "İran'daki Kürt koşullarına uygun olmadığı" gerekçesiyle ideolojiden vazgeçildi. 1981'de örgüt, geçmiş tarihi hakkında özeleştiride bulundu ve ihtiyaç duyduğu şeyin "proletarya ile güçlü bağlar" olduğu sonucuna vardı.^[22]

2000 yılında parti yeniden kuruluş iddiasında bulunup, 1995 yılında TÜFE'nin 8. kongresine sunduğu bazı raporları Marksist açıdan doğru olmadığı ve burjuva milliyetçi gruplara daha fazla ayrıcalık tanıdığı için eleştirdi.

Günümüzde, 2013 yılında sosyal demokrat ve sosyalist partilerin uluslararası bir birliği olarak kurulan İlerici İttifak'ın^[23] bir üyesidir.^[24]

Silahlı faaliyetleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İran-Irak Savaşı'nın ardından, grup Irak topraklarına yerleştirildi ve isyancı grupları Tahran'a karşı kullanmaya istekli olan Saddam Hüseyin ve onun Baas rejimi tarafından desteklendi.^[25] Saddam gruba para, lojistik destek ve silah verdi.^[26] 1991'den sonra fiili özerk Kürdistan Bölgesi altında daha güvenli sığınaklar buldular.^[27]

Grubun genel merkezi şu anda Zergwez'de, Süleymaniye'den arabayla yaklaşık 20 dakika güneydoğusundaki bir tesiste bulunuyor.^[28] 2012'de bir Avrupa heyeti kampın giriş kapısında sıkı güvenlik önlemleri olduğunu rapor etti.^[28] Önceki kampları, İran-Irak sınırına yakın Halepçe yakınlarındaydı, ancak İran Silahlı Kuvvetleri'nin saldırılarından zarar gördükten sonra şimdiki yere taşındılar.^[28]

2007'de kampı ziyaret eden The Jerusalem Post'tan James Martin, Komala gerillalarının AK-47 ve RPG'lerle donatıldığını ve ayrıca uçaksavar silahları kullanma konusunda eğitim aldıklarını yazdı.^[29]

Terörizmle Mücadele Merkezi tarafından 2017 yılında yayınlanan bir raporda, grubun 1000'den az üyesi olduğu tahmin ediliyor.^[12]

Terör örgütü ilan edilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

İran^[12] ve Japonya, Komala'yı terör örgütü olarak listeledi.^[30]

Lobi faaliyetleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Eylül 2018'de grup Washington'da bir ofis açtı ve resmi olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde bir lobi örgütü olarak tescil edildi, ancak en az 2015'ten beri her iki taraftan Kongre Üyeleriyle toplantılar yaptığı bildirildi.^[31] Dosyalanan raporlara göre, Komala 2018'de 7.500 dolar harcadı ve sonraki yıl, AF International firması ile aylık 4.000 dolarlık bir sözleşme ve Cogent Law Group ile 40.000 dolar değerinde bir sözleşme daha imzaladı.^[32] İkincisinin dörtte biri, bir op-ed üzerinde çalışmayı, ABD'de bir hayır vakfı kurulmasını tavsiye etmeyi ve Wikipedia sayfasını "geliştirmeyi" içeriyordu.^[33]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Department of Justice and Police (FDJP) Pages 81 and 82" (PDF). 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ "Tower of the Sun: Stories from the Middle East and North Africa By Michael J. Totten". 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ "Trouw". 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ "Trouw2". 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ "BBC". 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ "Komala". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.
^ Kazemzadeh, Masoud (2009). "U.S.–Iran Confrontation in the Post-NIE World: An Analysis of Alternative Policy Options". Comparative Strategy. 28 (1): 14-27. doi:10.1080/01495930802679736. ISSN 1521-0448.
^ Azeez, Govand Khalid (2019). "The "Kurd" between capitalist-statist nationalism and class conflict". Critique. 47 (3): 411-432. doi:10.1080/03017605.2019.1644724. ISSN 1748-8605.
^ Akbarzadeh, Shahram; Shahab Ahmed, Zahid; Laoutides, Costas; Gourlay, William (2019). "The Kurds in Iran: balancing national and ethnic identity in a securitised environment". Third World Quarterly. 47 (3): 1145-1162. doi:10.1080/01436597.2019.1592671. ISSN 1360-2241.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; MERIA isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Hussein Tahiri (2007). The Structure of Kurdish Society and the Struggle for a Kurdish State. Bibliotheca Iranica: Kurdish studies series. 8. Mazda Publications. s. 144. ISBN 9781568591933.
^ ^a ^b ^c Milburn, Franc (May 2017), "Iranian Kurdish Militias: Terrorist-Insurgents, Ethno Freedom Fighters, or Knights on the Regional Chessboard?", CTC Sentinel, Combating Terrorism Center, 10 (5), ss. 1-2, 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Haziran 2022 – Eidgenössische Technische Hochschule Zürich vasıtasıyla
^ Ezzatyar, Ali (2016), The Last Mufti of Iranian Kurdistan: Ethnic and Religious Implications in the Greater Middle East, Springer, s. 35, ISBN 9781137563248
^ Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies. 22. Cambridge University Press. s. 236. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.
^ O'Ballance, Edgar (June 1981), "The Kurdish Factor in the Gulf War", Military Review: The Professional Journal of the United States Army, 61 (6), s. 16
^ Hobday, Charles; East, Roger (1990). Bell, David Scott (Ed.). Communist and Marxist parties of the world. Longman. s. 245. ISBN 9780582060388.
^ Romano, David; Gurses, Mehmet (2014), Conflict, Democratization, and the Kurds in the Middle East: Turkey, Iran, Iraq, and Syria, 1st, Springer, s. 75, doi:10.1057/9781137409997_4, ISBN 978-1-137-40999-7
^ "USA said aiding Iranian-Kurdish ROJHELAT TV in Sweden - Turkish report", BBC Monitoring European, Londra, 4 Ocak 2006 , ProQuest 459397420
^ ^a ^b Entessar, Nader (2010). Kurdish Politics in the Middle East. Lanham: Lexington Books. ss. 49-50. ISBN 9780739140390. OCLC 430736528.
^ Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies, 22. Cambridge University Press. s. 233. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.
^ Gunter, Michael M. (2009). The A to Z of the Kurds. Scarecrow Press. s. 102. ISBN 9780810863347.
^ Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan, (Ed.) (2005). The Kurds: A Contemporary Overview. Routledge. s. 143. ISBN 9781134907663.
^ "Parties & Organisations". Progressive Alliance (İngilizce). 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
^ "Agenda (en)". Progressive Alliance (İngilizce). 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.
^ Lolaki, Seyed Mohammad (2020). Diverging Approaches of Political Islamic Thought in Iran since the 1960s. Springer. s. 211. doi:10.1007/978-981-15-0478-5. ISBN 978-981-15-0478-5.
^ van Bruinessen, Martin (1986). "The Kurds between Iran and Iraq". MERIP Middle East Report (141): 14-27. doi:10.2307/3011925. ISSN 0888-0328. JSTOR 3011925.
^ Wenger, Andreas; Wilner, Alex, (Ed.) (2012). "Deterring Kurdish Insurgent Attacks". Deterring Terrorism: Theory and Practice. Stanford University Press. ss. 231-232. ISBN 9780804783477.
^ ^a ^b ^c "Report on Joint Finnish-Swiss Fact-Finding Mission to Amman and the Kurdish Regional Government (KRG) Area, May 10-22, 2011" (PDF), Finnish Immigration Service, Federal Office for Migration (Switzerland), 1 Şubat 2012, 1170945, 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 10 Haziran 2022 – Austrian Centre for Country of Origin and Asylum Research and Documentation (ACCORD) vasıtasıyla
^ Martin, James (23 Ağustos 2007), "Lunch with Komala", The Jerusalem Post, 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Nisan 2020
^ "Komaleh，Kumele" コマラ (Japonca). Ministry of Justice of Japan. 9 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Detsch isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Pecquet, Julian, (Ed.) (11 Eylül 2019), "Annual Overview 2019: Iran opposition buoyed by Trump's 'maximum pressure' campaign", Al-Monitor Lobbying Tracker, 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2020
^ Schaffer, Aaron (5 Şubat 2020), "Iranian Kurdish rebels hire law firm to lobby Trump administration", Al-Monitor, 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Nisan 2020

[1] "Department of Justice and Police (FDJP) Pages 81 and 82" (PDF). 1 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[2] "Tower of the Sun: Stories from the Middle East and North Africa By Michael J. Totten". 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[3] "Trouw". 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[4] "Trouw2". 10 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[5] "BBC". 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[6] "Komala". 31 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2022.

[7] Kazemzadeh, Masoud (2009). "U.S.–Iran Confrontation in the Post-NIE World: An Analysis of Alternative Policy Options". Comparative Strategy. 28 (1): 14-27. doi:10.1080/01495930802679736. ISSN 1521-0448.

[8] Azeez, Govand Khalid (2019). "The "Kurd" between capitalist-statist nationalism and class conflict". Critique. 47 (3): 411-432. doi:10.1080/03017605.2019.1644724. ISSN 1748-8605.

[9] Akbarzadeh, Shahram; Shahab Ahmed, Zahid; Laoutides, Costas; Gourlay, William (2019). "The Kurds in Iran: balancing national and ethnic identity in a securitised environment". Third World Quarterly. 47 (3): 1145-1162. doi:10.1080/01436597.2019.1592671. ISSN 1360-2241.

[MERIA-10] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; MERIA isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[11] Hussein Tahiri (2007). The Structure of Kurdish Society and the Struggle for a Kurdish State. Bibliotheca Iranica: Kurdish studies series. 8. Mazda Publications. s. 144. ISBN 9781568591933.

[Milburn-12] Milburn, Franc (May 2017), "Iranian Kurdish Militias: Terrorist-Insurgents, Ethno Freedom Fighters, or Knights on the Regional Chessboard?", CTC Sentinel, Combating Terrorism Center, 10 (5), ss. 1-2, 21 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Haziran 2022 – Eidgenössische Technische Hochschule Zürich vasıtasıyla

[13] Ezzatyar, Ali (2016), The Last Mufti of Iranian Kurdistan: Ethnic and Religious Implications in the Greater Middle East, Springer, s. 35, ISBN 9781137563248

[14] Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies. 22. Cambridge University Press. s. 236. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.

[15] O'Ballance, Edgar (June 1981), "The Kurdish Factor in the Gulf War", Military Review: The Professional Journal of the United States Army, 61 (6), s. 16

[16] Hobday, Charles; East, Roger (1990). Bell, David Scott (Ed.). Communist and Marxist parties of the world. Longman. s. 245. ISBN 9780582060388.

[17] Romano, David; Gurses, Mehmet (2014), Conflict, Democratization, and the Kurds in the Middle East: Turkey, Iran, Iraq, and Syria, 1st, Springer, s. 75, doi:10.1057/9781137409997_4, ISBN 978-1-137-40999-7

[18] "USA said aiding Iranian-Kurdish ROJHELAT TV in Sweden - Turkish report", BBC Monitoring European, Londra, 4 Ocak 2006 , ProQuest 459397420

[NE-19] Entessar, Nader (2010). Kurdish Politics in the Middle East. Lanham: Lexington Books. ss. 49-50. ISBN 9780739140390. OCLC 430736528.

[20] Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies, 22. Cambridge University Press. s. 233. ISBN 978-0-521-85041-4. OCLC 61425259.

[21] Gunter, Michael M. (2009). The A to Z of the Kurds. Scarecrow Press. s. 102. ISBN 9780810863347.

[Kreyenbroek_and_Sperl-22] Kreyenbroek, Philip G.; Sperl, Stefan, (Ed.) (2005). The Kurds: A Contemporary Overview. Routledge. s. 143. ISBN 9781134907663.

[23] "Parties & Organisations". Progressive Alliance (İngilizce). 6 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.

[24] "Agenda (en)". Progressive Alliance (İngilizce). 15 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2020.

[25] Lolaki, Seyed Mohammad (2020). Diverging Approaches of Political Islamic Thought in Iran since the 1960s. Springer. s. 211. doi:10.1007/978-981-15-0478-5. ISBN 978-981-15-0478-5.

[26] van Bruinessen, Martin (1986). "The Kurds between Iran and Iraq". MERIP Middle East Report (141): 14-27. doi:10.2307/3011925. ISSN 0888-0328. JSTOR 3011925.

[Deterring_Terrorism-27] Wenger, Andreas; Wilner, Alex, (Ed.) (2012). "Deterring Kurdish Insurgent Attacks". Deterring Terrorism: Theory and Practice. Stanford University Press. ss. 231-232. ISBN 9780804783477.

[ACCORD-28] "Report on Joint Finnish-Swiss Fact-Finding Mission to Amman and the Kurdish Regional Government (KRG) Area, May 10-22, 2011" (PDF), Finnish Immigration Service, Federal Office for Migration (Switzerland), 1 Şubat 2012, 1170945, 18 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 10 Haziran 2022 – Austrian Centre for Country of Origin and Asylum Research and Documentation (ACCORD) vasıtasıyla

[29] Martin, James (23 Ağustos 2007), "Lunch with Komala", The Jerusalem Post, 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 15 Nisan 2020

[JPN-30] "Komaleh，Kumele" コマラ (Japonca). Ministry of Justice of Japan. 9 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.

[Detsch-31] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Detsch isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[32] Pecquet, Julian, (Ed.) (11 Eylül 2019), "Annual Overview 2019: Iran opposition buoyed by Trump's 'maximum pressure' campaign", Al-Monitor Lobbying Tracker, 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 30 Mart 2020

[33] Schaffer, Aaron (5 Şubat 2020), "Iranian Kurdish rebels hire law firm to lobby Trump administration", Al-Monitor, 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 20 Nisan 2020

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

İran Kürdistan Komala Partisi nedir?, İran Kürdistan Komala Partisi anlamı nedir?, İran Kürdistan Komala Partisi ne demektir?