İngiliz Rönesansı

İngiliz Rönesansı, İngiltere'de 15. yüzyılın sonlarından 17. yüzyılın başına kadar uzanan kültürel ve sanatsal bir harekettir. 14. yüzyılın sonlarında İtalya'da genellikle başlangıç olarak kabul edilen pan-Avrupa Rönesansı ile ilişkilidir. Kuzey Avrupa'nın geri kalanının çoğunda olduğu gibi, İngiltere bu gelişmelerin çok azını bir asırdan fazla bir süre öncesine kadar gördü. İngiliz Rönesansının başlangıcı olarak, Tudor Hanedanı'nın Güller Savaşı'nı bitirdiğin tarih olan 1485 kabul edilir. Bununla birlikte, Rönesans tarzı ve fikirleri İngiltere'ye nüfuz etmekte yavaştı ve 16. yüzyılın ikinci yarısında Elizabeth dönemi genellikle İngiliz Rönesansının yükseldiği zaman dilimi olarak kabul edilir. İngiliz Rönesansı, çeşitli şekillerde İtalyan Rönesansından farklıydı; İngiliz Rönesansının baskın sanat biçimleri edebiyat ve müzikti. İngiliz Rönesansındaki görsel sanatlar, İtalyan Rönesansına göre çok daha az önemliydi. İngiliz Rönesansı, 1550'lerde İtalyanlardan çok daha geç başladı.

Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere, İngilizce basında güçlü bir edebiyat geleneğine sahipti, bu gelenek 16. yüzyılın ortalarında matbaa kullanımı yaygınlaştıkça giderek arttı. İngilizlerin bu edebiyat geleneği büyük ölçüde Protestan Reformunun Katolik Kilisesi'nin İncil yorumunu kabul etmek yerine İncil'i okuyanların özgür bir şekilde yorumlamasına izin verme çağrısı ile ortaya çıktı. William Tyndale'in 1526'da kendi İncil çevirisini yayınlamıştır.^[1]

İngiliz Rönesansının baş figürü William Shakespeare'in bir portresi

Elizabeth dönemi edebiyatına gelindiğinde, hem drama hem de şiirde güçlü bir edebi kültür oluştu. Bu dönemin oyun yazarlarının ve şairlerin eserleri yayınlanmadan önce bir süre el yazısı biçiminde dağıtılmıştır. İngiliz Rönesans döneminin tiyatro oyunları en önemliler arasındadır. Bu dönemin eserleri, VIII. Henry 'nin Katolik Kilisesi'nde bağımsızlık ilanından, yelkencilik ve kartografideki teknolojik ilerlemelerden de etkilenmiştir. Bu etki genellikle dini olmayan temalardaki oyunlara ve William Shakespeare'in çeşitli maceralarına yansımıştır.^[2] Çok geniş kitlelere performans sergileyen İngiliz tiyatro sahnesi, Avrupa'nın en kalabalık sahnesiydi. O dönemde İtalyan edebiyatı, Shakespeare'in oyunlarının çoğuna kaynak sağlıyordu.

Görsel sanatlar[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere Rönesans tarzlarında görsel olarak sanat üretmek çok zordu ve Tudor Hanedanlığı dönemi sanatçıları Rönesans'ın sonuna kadar ağırlıklı olarak ithal edilen yabancılardan oluşuyordu; Hans Holbein olağanüstü bir figürdü. İngiliz Reformu, neredeyse tüm Orta Çağ dini sanatlarını yok eden ve İngiltere'de resim sanatını sona erdiren büyük bir ikonoklazma programı üretti; İngiliz sanatına yüzyıllar boyunca portre ve daha sonra da peyzaj sanatı hakim olacaktı. Portre sanatı, İngiltere'de her ne kadar geleneklere aykırı kurucusu Lucas Horenbout gibi yabancı sanatçılar tarafından geliştirilse de, 16. yüzyılın sonlarında Nicolas Hilliard ve Isaac Oliver gibi yerli halk tarafından en büyük eserleri üretti. Portre sanatı 18. yüzyılda tüm Avrupa'ya yayılmıştı. I. Elizabeth'in portresi zihinde kalıcı görüntüler yaratmayı başaran aynı zamanda ayrıntılı ve tamamen gerçekçi olmayan ikonik bir stile dönüştü.

Müzik[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiliz Rönesans müziği kıtadaki gelişmelerle görsel sanattan çok daha fazla temas halinde kaldı. William Byrd ve diğer önemli figürler Katolik olmasına rağmen, nispeten başarılı bir şekilde hayatta kalmayı başardı. Madrigal türünün ilk örnekleri 14. yüzyılda İtalya’da ortaya çıkmış ve türün merkezi hep İtalya olarak kalmakla birlikte Almanya ve İngiltere’de de özellikle 16. yüzyıl sonu ve 17. yüzyıl başlarında Madrigaller bestelenmiştir.

Thomas Tallis, Thomas Morley ve John Dowland önde gelen İngiliz bestecilerdir. Venedik Okulu'nun muazzam polikoral prodüksiyonları, Thomas Tallis'in çalışmalarında da görülmüştür. Palestrina tarzı ve Musica Transalpina, William Byrd gibi ustaların eserlerinden önce dikkatleri üzerine çekmişti.

Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Elizabeth mimarisi, özellikle VIII. Henry'nin hükümdarlığında Hampton Court Sarayı'ndan yok olan Nonsuch Sarayı, Sutton Yeri ve Marney Kulesi'ne kadar birçok mimari eser yapılmıştır. Wollaton Hall, Hatfield House ve Burghley House'da olduğu gibi bir cam kullanımı ile karakterize edilen büyük gösteriş evleri yapılmıştır. Jacob dönemi mimarisine geçmeden önce 17. yüzyılın başlarına kadar devam etmiştir Küçük Moreton Salonu gibi daha küçük yapılar 16. yüzyılın sonlarına kadar temel olarak ortaçağ yarı ahşap tarzlarında inşa edilmeye ve genişletilmeye devam etmiştir. Kilise mimarisi ise, Reform'a kadar Gotik mimari tarzda devam etti. 1601 yılında yapılan Langley Şapeli'nde olduğu gibi Gotik mimari bir süre daha devam etti.^[3]

Başlıca İngiliz Rönesans dönemi yazarları[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiliz Rönesansındaki önemli edebi figürler şunlardır:

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Rönesans Dönemi". British Literature Survey. 5 Aralık 2015. 21 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ David Judkins, (Ed.) (5 Aralık 2015). "Rönesans Dönemi İngiltere'sinde Yaşam". uh.edu. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Malcolm Airs (1982). Britanya Binaları,Tudor ve Jacobean Dönemleri için Rehber ve Coğrafi Sözlük (İngilizce). Barrie & Jenkins (London). ss. özellikle 1, 3 ve 8. bölümler. ISBN 0-09-147831-6.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cheney, Patrick. "Recent Studies in the English Renaissance," SEL: Studies In English Literature (2007) 47(1): 199-275
Hadfield, Andrew. The English Renaissance, 1500-1620 (2001)
Hattaway, Michael, ed. A Companion to English Renaissance Literature and Culture. (2000). 747 pp.
Keenan, Siobhan. Renaissance Literature (Edinburgh Critical Guides to Literature) (2008)
Lamb, Mary Ellen. "Recent Studies In The English Renaissance," SEL: Studies in English Literature (Johns Hopkins); 2006 46(1): 195-252
Loewenstein, David. "Recent Studies in the English Renaissance," SEL: Studies in English Literature Spring 2011, Vol. 51 Issue 2, pp 199–278
Robin, Diana; Larsen, Anne R.; and Levin, Carole, eds. Encyclopedia of Women in the Renaissance: Italy, France, and England (2007) 459p.
Rowse, A. L. The Elizabethan Renaissance: The Life of the Society (2000) excerpt and text search 10 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Sheen, Erica, and Lorna Hutson, eds. Literature, Politics and Law in Renaissance England (2005)
Smith, Emma and Garrett A. Sullivan Jr., eds. The Cambridge Companion to English Renaissance Tragedy (2010)

[1] "Rönesans Dönemi". British Literature Survey. 5 Aralık 2015. 21 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] David Judkins, (Ed.) (5 Aralık 2015). "Rönesans Dönemi İngiltere'sinde Yaşam". uh.edu. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[3] Malcolm Airs (1982). Britanya Binaları,Tudor ve Jacobean Dönemleri için Rehber ve Coğrafi Sözlük (İngilizce). Barrie & Jenkins (London). ss. özellikle 1, 3 ve 8. bölümler. ISBN 0-09-147831-6.

[1]

[2]

[3]

İngiliz Rönesansı nedir?, İngiliz Rönesansı anlamı nedir?, İngiliz Rönesansı ne demektir?