Sığır

Sığır
Sığır
	Bir inek (İsviçre Braunvieh cinsi), Engadin, İsviçre'de Fuorcla Sesvenna'nın altında.
Korunma durumu
	Evcil hayvan
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Artiodactyla
Familya:	Bovidae
Oymak:	Bovini
Cins:	Bos
Tür:	B. taurus
İkili adlandırma
	Bos taurus Linnaeus, 1758
	Dağılımı
Sinonimler
	Bos primigenius taurus; Bos longifrons;

Sığır (Latince: Bos primigenius taurus veya Bos taurus), memeliler (Mammalia) sınıfının, çift toynaklılar (Artiodactyla) takımının, boynuzlugiller (Bovidae) familyasının sığırlar (Bovinae) alt familyasından evcil büyükbaş hayvan. Çoğunlukla evcil olan, kaba ve hantal yapılı, kuyrukları püsküllü, boynuzlu büyükbaş hayvanlardır. Mideleri dört gözlüdür ve geviş getirirler. Üst çenelerinde kesici dişleri bulunmaz. Otları alt çenelerinin dişleriyle keserler. Boynuzları daimidir. Kırıldığında bir daha yeniden çıkmaz.

Boğa damızlık olarak, öküz ise iş ve besi hayvanı olarak kullanılır. Ortalama 800 kg gelebilen öküz, 4500 kg'lık yükü rahatça çekebilir. Traktörün giremediği yerlerde ziraatın temel direğidir. Sığırların eti ve sütü insan için en iyi bir besin kaynağı olduğu gibi derisinden de gön ve kösele yapılır. Boynuz ve kemikleri sanayide, gübresi tarlalarda kullanılır. Yayıldıkları merayı at, keçi ve koyun gibi kuvvetten düşürmez, bilakis düzenli otlayarak ıslahını sağlarlar.

İsimlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Sığır kelimesi, halk arasında geniş manada geviş getiren, etinden, sütünden ve hizmet hayvanı olarak faydalanılan büyükbaş evcil hayvanlar için kullanılır. Dar manada ise, evcilleştirilen ve etinden, sütünden veya gücünden faydalanılan ve birçok soyu üretilen evcil boğa (Bos taurus)dır.

Sığırın doğumundan altı aylığa kadar olan erkek ve dişi yavrularına buzağı veya süt danası; altı aylıktan bir yıllığa kadar olan erkek ve dişi yavrularına dana; boğaya gelmemiş, 1-2 yaşında dişi sığır ya da buzağıdan büyük, ortalama 12 aylıktan ilk buzağısına sahip oluncaya kadarki dönemdeki dişi sığıra düve; bir yıllıktan babalık dönemine kadar erkeklerine tosun; damızlık erkeğine boğa; yavrulayan dişiye inek; iğdiş edilmiş erkeğine öküz denir.^[1]

Evcilleştirilme[değiştir | kaynağı değiştir]

Arkeolojik ve genetik veriler, sığırların ilk olarak yaklaşık 10.500 yıl önce yabani yaban öküzünden (Bos primigenius) evcilleştirildiğini göstermektedir. İki ana evcilleştirme alanı vardı: Biri Yakın Doğu'da (özellikle Orta Anadolu, Levant ve Batı İran), taurin hattını ortaya çıkardı ve ikincisi, şimdi Pakistan olan bölgede, indisin hattına yol açtı.^[2] Modern mitokondriyal DNA varyasyonu, taurin hattının, Mezopotamya'nın üst kesimlerinde, şu anda Türkiye'nin güneydoğusundaki Çayönü Tepesi ve şu anda Suriye'nin kuzeyinde bulunan Dja'de el-Mughara köylerinin yakınında evcilleştirilen 80 kadar az yaban öküzünden kaynaklanmış olabileceğini gösteriyor.^[3]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Davar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "KASAPLIK HAYVANLARIN SINIFLANDIRILMASI VE BESİ DURUMUNUN SAPTANMASI" (PDF). Ömer Çetin. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ McTavish, Emily Jane; Decker, Jared E.; Schnabel, Robert D.; Taylor, Jeremy F.; Hillis, David M. (25 Mart 2013). "New World cattle show ancestry from multiple independent domestication events". Proceedings of the National Academy of Sciences. 110 (15). doi:10.1073/pnas.1303367110. ISSN 0027-8424. PMC 3625352 $2. PMID 23530234. KB1 bakım: PMC biçimi (link)
^ Bollongino, R.; Burger, J.; Powell, A.; Mashkour, M.; Vigne, J.-D.; Thomas, M. G. (2012). "Modern taurine cattle descended from small number of Near-Eastern founders". Molecular Biology and Evolution. 29 (9): 2101-2104. doi:10.1093/molbev/mss092 . PMID 22422765.

Kitap[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayvanlar Ansiklopedisi. Parıltı Yayıncılık. 2013. ss. 165-166. ISBN 978-605-100-090-9.

Alt familya: Sığırlar (Bovinae)

Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.

Oymak: Boselaphini

Boselaphus	Nilgai (B. tragocamelus)
Tetracerus	Dört boynuzlu antilop (T. quadricornis)

Oymak: Bovini

Bizon	Amerika bizonu (B. bison) • Avrupa bizonu (B. bonasus)
Bubalus	Asya mandası (B. bubalis) • Ova anoası (B. depressicornis) • Cüce bufalo (B. mindorensis) • Dağ anoası (B. quarlesi)
BOS	Gaur (B. gaurus) • Banteng (B. javanicus) • Tibet sığırı (B. mutus) • Boz sığır (B. sauveli) • Macar grisi (sığır) (B. primigenius)
Pseudonovibos	Yılan yiyen sığır (P. spiralis)
Pseudoryx	Saola (Pseudoryx nghetinhensis)
Syncerus	Afrika mandası (S. caffer)

Oymak: Strepsicerotini

Taurotragus	Dev boğa antilobu (T. derbianus) • Bayağı eland (T. oryx)
Tragelaphus	Nyala (T. angasii) • Bongo (T. eurycerus) • Küçük kudu (T. imberbis) • Buşbok (T. scriptus) • Marşbok (T. spekeii) • Büyük kudu (T. strepsiceros)

[1] "KASAPLIK HAYVANLARIN SINIFLANDIRILMASI VE BESİ DURUMUNUN SAPTANMASI" (PDF). Ömer Çetin. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[2] McTavish, Emily Jane; Decker, Jared E.; Schnabel, Robert D.; Taylor, Jeremy F.; Hillis, David M. (25 Mart 2013). "New World cattle show ancestry from multiple independent domestication events". Proceedings of the National Academy of Sciences. 110 (15). doi:10.1073/pnas.1303367110. ISSN 0027-8424. PMC 3625352 $2. PMID 23530234. KB1 bakım: PMC biçimi (link)

[HowNowCow-3] Bollongino, R.; Burger, J.; Powell, A.; Mashkour, M.; Vigne, J.-D.; Thomas, M. G. (2012). "Modern taurine cattle descended from small number of Near-Eastern founders". Molecular Biology and Evolution. 29 (9): 2101-2104. doi:10.1093/molbev/mss092 . PMID 22422765.

[1]

[2]

[3]

Düve Nedir?

Düve Nedir?

Düve Nedir?

Sığır

İsimlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Evcilleştirilme[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap[değiştir | kaynağı değiştir]

Sözlük Nedir Kategorisinden Haberler