İnsansız uzay gemisi ya da insansız uzay aracı (İng. İngilizce: unmanned spacecraft), otomatik olarak uzayda uçabilen ve insansız uzay uçuşları için kullanılan uzay gemilerine verilen genel addır. Ne derece insanlardan bağımsız, yani özerk olduğu gemi modelleri arasında farklıdır. Uzaktan kumandalı, uzaktan güdümlü ya da tamamen özerk (robotik) olabilirler. Mesela Salyut 7, Mir ve UUİ'nun modülü Zarya, insansız uzaktan güdümlü şeklide istasyonu işletebilme, her iki yeniden ikmâl aracı ve yeni modüllerle kenetlenme imkânına sâhipti. En yaygın insansız uzay gemileri robotik uzay gemileri, insansız yeniden ikmâl araçları, uzay sondaları ve uzay rasathaneleridir. Her insansız uzay gemisi robotik olmamaktadır. Meselâ uzaya yollanan bir yansıtıcı top, robotik değildir.

Örnekler[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı Ay sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Luna programı — SSCB Ay'ın keşfi (1959–1976).
• Ranger programı — ABD Ay'a sert iniş sondaları (1961–1965).
• Zond programı — SSCB Ay'ın keşfi (1964–1970).
• Surveyor programı — ABD Ay'a yumuşak iniş sondası (1966–1968).
• Lunar Orbiter programı — ABD Ay yörüngeseli (1966–1967).
• Lunokhod programı — SSCB Lunar Rover sondaları (1970–1973).
• Muses-A uçuşu (Hiten ve Hagoromo) — Japon Ay yörüngeseli ve sert iniş sondaları (1990–1993).
• Clementine — ABD Ay yörüngeseli (1998).
• Lunar Prospector — ABD Ay yörüngeseli (1998–1999).
• Smart 1 — Avrupa Ay yörüngeseli (2003).
• SELENE — Japon Ay yörünge aracı (2007).
• Chang'e 1 — Çin Ay yörünge aracı (2007).
• Chandrayaan 1 — Hint Ay yörünge aracı (2008).
• Lunar Reconnaissance Orbiter — ABD Ay'a yörünge aracı (2009).
• LCROSS — ABD Ay'a sert iniş sondası (2009).
• Chang'e 2 — Çin Ay yörünge aracı (2010).
• Gravity Recovery ve Interior Laboratory — ABD Ay'a yörünge araçları (2011)

Mars sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Zond programı — SSCB'nin başarısız yanından geçişi sonda
• Mars sonda programı — SSCB yörünge araçları ve iniş araçları
• Viking programı — İki NASA yörünge araçları ve iniş araçları (1974)
• Phobos programı — Başarısız SSCB yörünge araçları ve Phobos iniş araçları
• Mars Pathfinder — NASA iniş aracı ve taşıtı (1997)
• Mars Surveyor '98 programı (Mars Climate Orbiter ve Mars Polar Lander) — Başarısız NASA sondaları
• Mars Global Surveyor - NASA yörünge aracı
• Mars Odyssey — NASA yörünge aracı, Mars'a varışı 24 Ekim 2001
• Mars Observer — başarısız NASA Mars yörünge aracı
• Mars Express (Mars Express Orbiter ve Beagle 2) — Avrupa yörünge aracı ve başarısız iniş aracı 2003
• Mars Exploration Rovers — NASA taşıtları (2004)
• Mars Reconnaissance Orbiter — NASA yörünge aracı, Mars yörüngesine girişi 10 Mart 2006
• Phoenix — NASA iniş aracı, inişe geçişi 25 Mayıs 2008
• Mars Science Laboratory — NASA taşıtı, uzaya fırlatılışı 26 Kasım 2011

Venüs sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Venera programı — SSCB Venüs yörünge aracı ve iniş aracı (1961–1984)
• Pioneer Venüs project — ABD Venüs yörünge aracı ve atmosfere giriş sondaları (1978)
• Vega programı — SSCB uçuşu to Venüs ve Halley Kuyruklu Yıldızı (1984)
• Magellan sondası — ABD Venüs yörünge aracı (1989)
• Venüs Express — ESA sonda için yollandı rasatı of Venüs'ün hava durumunu (2005)
• MESSENGER - ABD yanından geçiş uçuşu/yörünge aracı (2004)

Gas devi sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Pioneer programı — ABD Jüpiter ve Satürn yanından geçiş uçuşları
• Voyager programı — ABD Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün yanından geçişi ve incelemesi yıldızlararası madde
• Galileo sondası — ABD Jüpiter yörünge aracı ve atmosfer sondası (bitişi 2003)
• Cassini-Huygens — ABD-Avrupa Satürn yörünge aracı ve Titan iniş aracı Huygens (1997–şimdiye kadar)

Kuyruklu yıldız ve asteroit sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• International Cometary Explorer — 21P/Giacobini-Zinner kuyruklu yıldızının kuyruğunun gazından geçti (1985)
• Giotto uçuşu — Avrupa — 1P/Halley kuyruklu yıldızının yanından geçişi (1986)
• Vega 1 & 2 — SSCB — 1P/Halley kuyruklu yıldızının yanından geçişi (1986)
• Sakigake sondası — Japon — 1P/Halley kuyruklu yıldızının yanından geçişi (1986)
• Suisei sondası — Japon — 1P/Halley kuyruklu yıldızının yanından geçişi (1986)
• NEAR Shoemaker — ABD — asteroit 433 Eros'un daha sonra yüzeyine inişe geçen yörünge aracı, uzaya fırlatılışı 1996
• Deep Space 1 — ABD — 19P/Borrelly kuyruklu yıldızının ve asteroitin yanından geçişi, 1998–2000
• Stardust sondası — ABD — 81P/Wild kuyruklu yıldızının yanından geçişi ve örnek geri getirmesi, uzaya fırlatılışı 1999, yanından geçişi 2004, dönüşü 15 Ocak 2006
• CONTOUR — ABD — kuyruklu yıldızı yanından geçiş uçuşu (comets 2P, 73P ve 6P); katı yakıt motorunun kalkıştan kısa süre sonra aksamasından dolayı 2002'de kaybedildi
• Hayabusa — Japon — asteroit yörünge aracı, iniş aracı ve örnek geri getirmesi, uzaya fırlatılışı 2003, dönüşü 13 Haziran 2010
• Rosetta — Avrupa — 67P/Churyumov–Gerasimenko kuyruklu yıldızı yörünge ve iniş aracı (Philae); uzaya fırlatılışı 2004
• Deep Impact — ABD'nin başarılı 9P/Tempel kuyruklu yıldızı darbecisi (İngilizce: impactor), uzaya fırlatılışı 2005
• Deep Impact/EPOXI — ABD — kuyruklu yıldızı 103P/Hartley yanından geçişi (uzatılmış Deep Impact uçuşu) — 2010
• Stardust/NExT — ABD — kuyruklu yıldızı 9P/Tempel yanından geçişi (uzatılmış Stardust uçuşu) — 2011
• Dawn — ABD launched on 27 Eylül 2007 — şimdi Vesta'ün 2011'de yörüngesine girip 2015'te Ceres'in yörüngesine girmesi plânlanmıştır.

Güneş rasatı sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ulysses — Güneş parçacıkları ve alanları (bitişi 2009)
• Genesis — First Güneş rüzgârı örnek geri getirmesi uçuşu, 2001–2004 (çarpışı)
• Interstellar Boundary Explorer (IBEX) — uzaya fırlatılışı 19 Ekim 2008.
• Advanced Composition Explorer — Güneş parçacıkları ve alanları rasatı at Earth-Sun L₁ noktası
• STEREO — Güneş'in etrafındaki yörüngelerinde 3B rasatları Dünya'ya yollayan sonda çifti
• SOHO — Solar ve Heliospheric Observatory, Güneş'in koronası rasat eder ve L₁ noktasındadır

Diğer Güneş Sistemi sondaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Zond programı — SSCB Ay, Venüs ve Mars'ın yanından geçişi uçuşu
• Mariner programı — ABD Merkür, Venüs ve Mars'ın yanından geçiş uçuşları
• MESSENGER — ABD Merkür yörünge aracı, uzaya fırlatılışı 2004
• New Horizons — ABD uzaya fırlatılışı 19 Ocak 2006 — Plüton'u (Temmuz 2015'te) ziyaret edecek olan ilk sonda

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• İnsansız uzay araçlarının programlarına göre listesi