Yabancı (Albert Camus romanı)

Yabancı
Yazar	Albert Camus
Yayım	1996
Yayımcı	Can Yayınları
ISBN	978-9755105864

Yabancı (Fransızca: L'Étranger), Albert Camus'nün 1942 yılında yayımlanan romanı. Eser Camus'nün edebiyat alanında verdiği en önemli yapıt olarak kabul edilir.^[1]

Konu[değiştir | kaynağı değiştir]

Öyküdeki her şey çok kısa bir zaman aralığında olup biter. Cezayir'de, bir rastlantı sonucu, bir Arap'ı öldüren orta sınıftan bir Fransız, Meursault, kendisini adım adım ölüme götüren süreci kayıtsız biçimde izler. Diğer kişilerin adı anılsa da, roman kahramanının adını bile öğrenemeyiz (burada Kafka etkisinden söz edilebilir). Camus'nün yabancısının yabancılaşmasını kendi ağzından şöyle aktarabiliriz; "yani bu işin benim dışımda görülüyor gibi bir hali vardı. Her şey, ben karıştırılmaksızın olup bitiyordu, kaderim bana sorulmadan tayin olunuyordu (...) İyi düşününce söylenecek bir şeyim olmadığını anlamaktaydım. Kendi kendimi seyrediyormuş gibi bir hisse kapıldım." Kitapta, Meursault'un topluma, kendine, ölümü bile kabul edebilecek kadar hayata, kısacası tüm varoluşa yabancılaşması yalın bir dille anlatılır.

Romanın Savunduğu Tez ve Ana Fikir[değiştir | kaynağı değiştir]

Kişi yaşadığı dünyaya ve eylemlerine yabancılaşmıştır. Bu "yabancı"laşmanın, Camus için Marksist bir yabancılaşma öğretisi ile bir ilişkisi olmadığını vurgulamak gerekiyor. Buradaki yabancılaşma Camus'nün ünlü "absürt" (saçma) felsefi kategorisinden çıkar. Yine kahramanına söylettiği "herkes bilir ki, hayat yaşamak zahmetine değmeyen bir şeydir, aslında 30 ya da 70 yaşında ölmenin önemli olmadığını bilmez değildim, çünkü her iki halde de gayet tabii olarak başka erkekler ve kadınlar yine yaşayacaklar ve bu binlerce yıl devam edecektir (...) İnsan mademki ölecektir, bunun nasıl ve ne zaman olacağının önemi yoktur" sözleri, çağdaş nihilizmin "saçma" kavramı altında irdelenmesidir.

Bu saçma (absürt) kavramı o dönem varoluşçularının birinci derecede önemli bir tezi. Daha sonra Sartre, Marksizmle Varoluşçuluğu buluşturma çabasıyla, "saçma"yı daha anlamlı bir biçimde, eylemsel zorunluluğun altını çizmek adına kullanmaya çalıştı. Ama Camus'nün saçması daima metafizik öğeler taşıdı ve Nihilizmin yerine ahlakî bir eylemlilikten söz etti.

Özetle söylenmesi gerekirse, dünya boş ve manasız; her şey, insan, hayat, toplum saçmadır. Evrensel bir saçmalıktır bu. Bunu düşünmek çok yorucu, hayattan bezdiricidir. Yaşamın tekdüzeliği altında, makineleşmiş bir dünyada makineleşmiş insan, ölümü bile rahatlıkla kabul eder. Hayat yaşamaya değmez. Yabancı'yı okurken, bütün olağan dışılığına rağmen öykünün doğallığı, kahramanın ölümü kabullenişindeki doğallık bizi rahatsız eder, dünyanın saçmalığı vurgusunu kuvvetlendirir. Meursault'un yaşama sıkıntısına paralel bir sıkıntı okuyucuda da uyanır. Bütün kişilerin yaşamları ve eylemleri de boş ve anlamsız gelir okuyucuya.

Romancının kahramanı ile paylaştığı şey, bilhassa duyu organlarından aldığı zevktir. "Onun zihnini baştan başa işgal eden şey tabiat ile denizin oynaşmasıdır. İnsan oynaşmanın tadını Kuzey Afrika'da, plajlarda benzerlerinin yanık vücutları arasında çıkarır ve hiçbir şey yüzmenin cilvelerinden çıkan zevkin derecesinden daha iyisini vermez. Denize dalmak, tabiatla düğün dernek etmektir. Suya girme, soğuk ve donuk bir aldatıcılığın yükselişi duygusuna kapılmadır. Sonra kulakların uğultusu ile dalış, akan burun ve açık ağız-yüzme, suyun parlattığı kolların, güneşte yaldızlanması için denizden çıkışı ve bütün adalelerin bir bükülmesiyle düşüşü, vücudumun üzerinde suyun akışı, bacaklarımla bu su dalgacıklarını yakalayış..." ifadelerinde olduğu gibi.

Kitaba Göndermeler[değiştir | kaynağı değiştir]

1967'de Luchino Visconti'nin çektiği Lo Straniero ve 2001'de Zeki Demirkubuz'un çektiği Yazgı, bu kitaptan esinlenmiştir.
Çizgi roman yazarı Steve Gerber, "Howard the Duck" eserinde karakterinin mizah anlayışını Mersault'a borçlu olduğunu söylemiştir.
The Cure grubunun "Killing An Arab" şarkısı kitaba bir göndermedir.
"Talladega Nights: The Ballad of Ricky Bobby", "Jarhead", "Jacob's Ladder", "Life of Pi" filmlerinde filmdeki karakterlerin bu kitabı okuduğu görülmektedir.
2019'da yayınlanan Feridun Düzağaç albümü 10'a Özel içindeki şarkılardan biri olan "Yabancı" Ata Akdağ tarafından yazılıp bestelenen bir şarkıdır ve Albert Camus'ye adanmıştır. Şarkıda Feridun Düzağaç'a aranje ve çalımda eşlik eden progresif rock grubu ise Yaya'dır.