Vera Rubin
2009'de Vera Rubin
Doğum	Vera Cooper 23 Temmuz 1928(1928-07-23) Philadelphia, Pensilvanya, ABD
Ölüm	25 Aralık 2016 (88 yaşında) Princeton, New Jersey, ABD
Milliyet	Amerikalı
Mezun olduğu okul(lar)	Vassar College, Cornell University, Georgetown University
Tanınma nedeni	Galaksi dönüş problemi, karanlık madde, Rubin–Ford etkisi
Ödüller	Bruce Madalyası, Dickson Prize in Science, Gold Medal of the Royal Astronomical Society, National Medal of Science
Kariyeri
Dalları	Astronomi
Çalıştığı kurumlar	Georgetown University, Carnegie Institution of Washington
Tez	Fluctuations in the Space Distribution of the Galaxies (1954)
Doktora danışmanı	George Gamow
Akademik danışmanları	William Shaw, Martha Carpenter
Önemli öğrencileri	Sandra Faber, Rebecca Oppenheimer

Vera Florence Cooper Rubin (23 Temmuz 1928 - 26 Aralık 2016), galaksilerin dönüş hızlarıyla ilgili çalışmaların öncüsü sayılan Amerikalı astronom. Galaksilerin dönüş eğrileri üzerine çalışarak, galaksilerin açısal hareketinin tahmin edilen biçimiyle gözlemlenen biçimi arasındaki tutarsızlığı ortaya çıkardı. Bu olgu daha sonra galaktik dönüş problemi olarak anılmaya başladı.

Geçmişi ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Vera Rubin, 23 Temmuz 1928 tarihinde Philadelphia'da Yahudi bir ailede doğdu. Philip Cooper Pesach Kobchefski, Litvanya'nın Vilnius şehrinde doğmuş bir Yahudi elektrik elektronik mühendisiydi. Annesi Rose Applebaum, Bell Telefon Şirketi'nde hatlarda kullanılması gereken kablo uzunluğunu hesaplamakla görevliydi. Rubin’in bir de Ruth Cooper Burg adında bir ablası vardır. Ablası Amerikan Savunma Teşkilatında idari hâkim olarak çalışmaktaydı. Lisans eğitimini Vassar Üniversitesinde tamamlayan Rubin, lisansüstü eğitimi için Princeton Üniversitesine başvurdu. Ancak üniversitenin kataloglarına bile ulaşamadı çünkü Princeton Üniversitesinin lisansüstü astronomi programına kadınların girmesi o tarihte yasaktı. (bu yasak 1975’e dek sürdü.)

Bu nedenle Rubin lisansüstü eğitimi için Cornell Üniversitesi fizik bölümüne başvurdu. Burada Philip Morrison, Richard Feynman ve Hans Bethe gibi önemli fizikçilerle çalışma fırsatı buldu. 1951 yılında eğitimini tamamladı, master tezinde galaksilerin hareketine dair Hubble Teleskobu gözlemlerinden yararlanarak sapmaların ilk gözlemlerini yaptı. Galaksilerin, o zamanlar büyük patlama kuramının iddia ettiği gibi bir merkezden dışarıya doğru değil de, henüz bilinmeyen merkezler çevresinde dairesel hareket ettiğini iddia etti. Öne sürdüğü bu iddialar o zaman çok kabul görmedi.

Rubin doktorasını Georgetown Üniversitesinde, Profesör Doktor George Gamow’un yanında yaptı. Doktora tezini 1954’te bitirdi. Bu tezde, galaksilerin rastgele uzaya dağılmadığını bunun yerine gruplar halinde olduklarını göstermeye çalışıyordu. Bu galaksi topluluklarının var olduğu teorisi yayınlandıktan 20 yıl sonrasına kadar kabul görmeyecekti.

Akademik hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Rubin mezun olduktan sonra, Montgomery şehrindeki Junior College’da ders vermeye başladı. Aynı zamanda Georgetown Üniversitesinde de araştırma asistanı olarak çalışmaya başladı. 1962 yılında da yine Georgetown Üniversitesinde doçent oldu. 1965 yılında Palomar Gözlemevinin gözlem araçlarını kullanmasına izin verilen ilk kadın oldu. Bundan önce kadınların bu tür tesislere girme hakkı yoktu. Aynı yıl içinde Washington Carnegie Enstitüsünde, Yeryüzü Manyetizması bölümünde kendine bir iş buldu. O tarihten beri burada astronom olarak çalışmaktadır. Rubin şu anda DTM’nin kıdemli üyesi ve galaktik ve galaksiler üstü dinamikler olarak adlandırılan alanda çalışmakta. Bu alan evrenin büyük ölçekteki yapısını ve dinamiklerini inceler.

Galaksi hareketleri üzerine çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Rubin, deney düzenekleri tasarlamasıyla ünlü Kent Ford ile birlikte daha önceki tartışmalı, kabul görmeyen galaksi kümeleri tezine benzer konularda yüzlerce gözlem yaparak çalışmaya başladı. Bu çalışmaların sonunda Rubin-Ford etkisi teorisi ortaya atıldı. Bu teori ortaya atıldığı günden beri yoğun tartışmaların merkezinde kaldı. Bu teori basitçe spiral galaksilerin dairesel eğrilerinin teorik eğrilerle neden uyuşmadığını açıklama amacındadır.

Rubin yoğun tartışmalardan bunalınca bunlardan uzaklaşma umuduyla çalışma alanını Andromeda Galaksisinden yola çıkarak galaksilerin dairesel eğrilerini incelenmesine kaydırdı. Galaksilerin dönüş hızıyla ilgili çalışmalarını yayınladı, ve galaksilerin tahmini hareketleriyle gerçekteki hareketleri arasındaki uyuşmazlığı bu kez kesin olarak gösterdi. Galaksiler çok hızlı dönüyordu ve bunun yarattığı merkez kaç kuvveti, eğer onları bir arada tutan tek şey onları oluşturan yıldızların kütleçekim etkileri olsaydı, bu kuvvet bir arada kalmalarına yetmezdi ve galaksiler dağılırdı. Ancak, dağılmıyorlardı. Bunun açıklaması ancak göremediğimiz çok büyük miktardaki maddenin yarattığı kütleçekiminin etkisi olabilirdi. Bu göremediğimiz maddeye hakkında bilgi sahibi olmadığımız için ‘karanlık madde’ adını verildi. Bu fenomen galaksi dönüş problemi olarak adlandırıldı. Rubin’in hesaplamaları galaksilerde gözlemlediğimizin 10 katı kadar da gözlemleyemediğimiz, yani karanlık madde olması gerektiğini gösterdi. Galaksi dönüş problemini açıklama çabaları bizi karanlık madde teorisine götürdü.

Karanlık madde[değiştir | kaynağı değiştir]

1970’lerde Rubin karanlık maddenin varlığına dair o güne kadarki en güçlü kanıtı buldu. Karanlık maddenin yapısı hala tamamen bilinmez durumda ancak varlığı evrenin nihai kaderini anlamamız için ölümcül önemde.

Günümüzde karanlık madde teorisi, galaksi dönüş problemini çözmenin en uygun adayı gibi görünmektedir. Bilim dünyasında alternatif teori/açıklama olarak öne çıkan bir ikinci fikir olan MOND (Modified Newtonian Dynamics) yani modifiye edilmiş Newton dinamikleri fikri henüz bilim insanları arasında yeterli desteği bulabilmiş değil. Ancak Rubin, MOND yaklaşımını kendi teorisine tercih etmekte. Bu tercihini de; ‘’Eğer seçme şansım olsaydı, Newton’un yasalarını uzak mesafeler için modifiye ettiğimizde evrenin hareketini açıklayabilecek olmasını tercih ederdim. Bu evrenin yeni bir tür, bilinmeyen çekirdek altı parçacıkla dolu olduğunu düşünmekten çok daha çekici.’’ sözleriyle açıklamakta.

Kişisel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Rubin 1948 yılından beri Robert Rubin ile evli. Tanıştıklarında kocası Robert henüz Cornell Üniversitesinde fizikokimya masterı yapıyordu. Çiftin 4 çocuğu oldu, hepsi, doğa bilimleri veya matematik alanında doktora derecesi aldı. 1950 doğumlu David, jeoloji doktorası yaptı ve şu anda Amerika jeolojik araştırmalar ekibinde jeolog olarak çalışmakta. 1952 doğumlu Judith Young, kozmik ışınım fiziğinde doktora yaptı şu anda ise Massachusetts Üniversitesinde astronom. 1965 doğumlu Karl, matematik alanında doktorasını yaptıktan sonra Irvine’daki California Üniversitesinde matematikçi oldu. En küçük çocukları 1960 doğumlu Allan ise, abisi gibi jeoloji doktorası yaptı ve Princeton Üniversitesinde çalışıyor.

Bir kadın astronom olarak verdiği kabul edilme ve var olma savaşımının da motivasyonuyla Rubin hala genç kadınları evreni araştırmaları ve hayallerinin peşinden gitmeleri için cesaretlendirmekte. Çalışma alanıyla ilgili olarak sürekli aldığı cesaret kırıcı yorumların üstesinden gelerek yoluna devam etmek onun için sürekli bir mücadeleydi ama o azmetti, babasının, kocasının ve ailesinin desteğiyle amaçlarına ulaştı. Astronomiye ilave olarak, Rubin kadınların bilim alanında daha aktif hale gelmesinde etkili bir güç oldu. Her zaman Ulusal Bilimler Akademisinde, panellerde, akademik araştırmalarda yani özetle akademik hayatın her yönünde kadınların daha etkin olmaları gerektiğini savundu. Sürekli Ulusal Bilimler Akademisiyle savaştığı halde, her yıl akademiye seçilen kadın sayısıyla hayal kırıklığına uğradığını belirtmekte. Bunun hayatında en çok üzüldüğü konulardan birisi olduğu söyler ve ‘’30 yıl önce her şeyin mümkün olduğunu düşünürdüm’’ der. Muhtemel vasiyeti olarak Rubin her zaman: ‘’Ün geçicidir, benim rakamlarım bana adımdan çok daha fazlasını ifade eder. Eğer bundan yıllar sonra astronotlar hala beni verilerimi kullanıyor olurlarsa, bu bana yapılabilinecek en büyük iltifat olacaktır.’’ der.

Dini görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Rubin inançlı bir Yahudidir ve bilim ile din arasında bir çelişki görmez. Bir röportajında ‘’benim kendi hayatımda din ve bilim ayrıdır. Ben Yahudiyim, yani benim için din bir tür ahlaki yol gösterici ve bir tür tarih. Bilimimi de ahlaki bir yoldan icra etmeye çalıştım ve bence bilim bize evrendeki rolümüzü açıklayan bir şey olmalı.’’ demiştir.

Ödüller ve başarılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kraliyet Astronomi Topluluğu Altın Madalyası (1828’de u ödülü alan Caroline Herschel’den sonra bu başarıyı yakalayan 2. Kadın)
• Wiezmann Kadın ve Bilim ödülü
• Gruber Uluslararası Kozmoloji Ödülü
• Pasifik Astronomi Topluluğu Bruce Madalyası
• Ulucal Bilim Akademisi, James Craig Watson Madalyası
• Richtmyer Memorial Ödülü
• Dickson Bilim Ödülü
• Ulusal Bilim Madalyası
• Adler Planetarium Hayat Boyu Başarı Ödülü
• Ayrıca Rubin birçok fahri doktora derecesiyle onurlandırılmıştır. Ona fahri doktora veren üniversiteler arasında Creighton Üniversitesi, American University, Princeton Üniversitesi, Harvard Üniversitesi ve Yale Üniversitesi gibi oldukça prestijli üniversiteler de bulunmaktadır.

Üyelikler[değiştir | kaynağı değiştir]

• ABD Ulusal Bilim Akademisi üyeliği
• Pontifical Bilim Akademisi üyeliği
• Amerikan Felsefe Topluluğu üyeliği
• Amerikan Astronomi Topluluğu Üyeliği
• Ulusal Radyo Astronomisi Topluluğu üyeliği
• Uluslararası Astronomi Topluluğu üyeliği

Adıyla anılanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 5726 Rubin Asteroidi
• Rubin-Ford Etkisi

Yayınları[değiştir | kaynağı değiştir]

Makaleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Rubin, Vera C. (1970). "Rotation of the Andromeda Nebula from a Spectroscopic Survey of Emission Regions". The Astrophysical Journal. Cilt 159. s. 379. Bibcode:1970ApJ...159..379R. doi:10.1086/150317. 
• Rubin, V. C. (1976). "Motion of the Galaxy and the local group determined from the velocity anisotropy of distant SC I galaxies. I - The data". The Astronomical Journal. Cilt 81. s. 687. Bibcode:1976AJ.....81..687R. doi:10.1086/111942. 
• Rubin, V. C. (1980). "Rotational properties of 21 SC galaxies with a large range of luminosities and radii, from NGC 4605 /R = 4kpc/ to UGC 2885 /R = 122 kpc/". The Astrophysical Journal. Cilt 238. s. 471. Bibcode:1980ApJ...238..471R. doi:10.1086/158003. 
• Rubin, V. C. (1985). "Rotation velocities of 16 SA galaxies and a comparison of Sa, Sb, and SC rotation properties". The Astrophysical Journal. Cilt 289. s. 81. Bibcode:1985ApJ...289...81R. doi:10.1086/162866. 
• Rubin, Vera C. (1992). "Cospatial counterrotating stellar disks in the Virgo E7/S0 galaxy NGC 4550". The Astrophysical Journal. Cilt 394. ss. L9. Bibcode:1992ApJ...394L...9R. doi:10.1086/186460. 
• Rubin, Vera C. (1995). "A Century of Galaxy Spectroscopy". The Astrophysical Journal. Cilt 451. s. 419. Bibcode:1995ApJ...451..419R. doi:10.1086/176230. 

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Rubin, Vera (1997). Bright galaxies, dark matters. Woodbury, NY: AIP Press. ISBN 1-56396-231-4. 

Popüler kültürde Rubin[değiştir | kaynağı değiştir]

• Vera Rubin BBC Belgesel Most of Our Universe is Missing.^[1] belgeselinde izlenebilir.
• The Simpsons dizisinin ilk sezonun 22. bölümünde, Milhouse "Vers Rubin" (sic) ‘i 2010 Nobel ödülü için favorisi olarak seçer

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıntılı okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

• Irion, R. (2002). "VERA RUBIN PROFILE: The Bright Face Behind the Dark Sides of Galaxies". Science. 295 (5557). ss. 960-961. doi:10.1126/science.295.5557.960. 
• Lightman, Alan (1990). Origins : the lives and worlds of modern cosmologists. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. ISBN 978-0674644700. 
• {{Kitap kaynağı|soyadı=Overbye|ad=Dennis|başlık=Lonely hearts of the cosmos : the scientific quest for the secret of the universe|url=https://archive.org/details/lonelyheartsofco00over%7Cyıl=1991%7Cyayıncı=HarperCollins%7Cyer=New York, NY|isbn=9780060159641|basım=1.1
• Panek, Richard (2011). The 4 Percent Universe: Dark Matter, Dark Energy, and the Race to Discover the Rest of Reality. New York: Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 9780618982448. 
• Peebles, P.J.E. (1993). Principles of physical cosmology. Princeton, NJ: Princeton Univ. Press. ISBN 9780691019338. 
• Rubin, Robert (2006). "Vera Cooper Rubin (1928–)". Byers, Nina; Williams, Gary (Ed.). Out of the shadows : contributions of twentieth-century women to physics (Reprinted bas.). Cambridge: Cambridge Univ. Pr. ss. 343-354. ISBN 978-0521821971. 
• Rubin, Vera (1998). "Dark matter in the Universe" (PDF). Scientific American Presents (special quarterly issue: Magnificent Cosmos). 9 (1). ss. 106&ngash;110. 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Haziran 2014. 
• Smith, Julian A. (1995). "Rubin, Vera". McMurray, Emily J.; Kosek, Jane Kelly; Valade III, Roger M. (Ed.). Notable twentieth-century scientists. Detroit, MI: Gale Research. ISBN 9780810391819. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Vera Rubin at Department of Terrestrial Magnetism, Carnegie Institution of Washington29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vera Rubin in CWP at UCLA
• Vera Rubin's Dark Universe9 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vera Rubin and Dark Matter, American Museum of Natural History
• Vera Rubin at Peter Gruber Foundation
• Astronomical Society of the Pacific: Women in Astronomy
• Lake Afton Public Observatory: Women in Astronomy24 Ocak 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Princeton University 2005 honorary degrees press release24 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Oral History interview transcript with Vera Rubin 21 September 1995, American Institute of Physics, Niels Bohr Library and Archives29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Adler Planetarium Women in Space Science Award3 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.