Uzak geleceğin kronolojisi

Uzak geleceğin kronolojisi, geleceğin kesin olarak tahmin edilemeyecek olsa da, halihazırdaki bilimsel çalışmalardan ve modellerden yola çıkarak hazırlanmış bir listedir. Bu bilimsel çalışmalar ve modeller arasında; gezegen ve yıldızların nasıl şekillendiklerini, etkileşim içine girdiklerini ve söndüklerini ortaya çıkaran astrofizik, maddenin en küçük yapısını inceleyen parçacık fiziği ve kıtaların yüzyıllar boyunca nasıl hareket ettiklerini inceleyen levha tektoniği vardır.

Dünya, Güneş Sistemi ve Evrenin geleceği ile ilgili tüm tahminlerde, entropi ya da iş için mevcut bir enerji kaybı zaman içinde artmalıdır diyen termodinamiğin ikinci kanunu hesaba katılmalıdır.^[1] Yıldızlar en nihayetinde yakıtları olan hidrojenleri tüketerek sönecekler; böylelikle bu sönen yıldızların yakınlarından geçenler kütle çekimsel olarak kendi yıldız sistemlerindeki gezegenleri ve kendi galaksilerindeki yıldızları fırlatacak. Nihayetinde, maddenin kendisi radyoaktivitenin etkisi altında kalacak, hatta en istikrarlı maddeler bile atomaltı parçacıklara ayrılacaklar. Fakat, halihazırdaki teoriler evrenin açık yapılı olduğunu söylediğinden, sonsuz bir zamandan sonra Büyük Çöküş gerçekleştiğinde evren kendi üzerine yıkılmayacaktır. Sonsuz gelecek, potansiyel olarak Boltzmann beyni gibi ihtimal dahilindeki birkaç büyük olayın olma ihtimaline izin vermektedir.

Bu kronoloji, bundan sekiz bin yıl sonraki olaylardan başlayarak daha uzak bir zaman dilimini kapsar. Proton bozulması ya da dünyanın kırmızı dev güneş tarafından yok edilip edilmeyeceği gibi henüz cevaplanmamış sorular için de ayrıca alternatif bir gelecek çizelgesi hazırlanmıştır.

Semboller
	olayı belirleyen
	Astronomi ve astrofizik
	Jeoloji ve gezegen bilimi
	Parçacık fiziği
	Matematik
	Teknoloji ve kültür

Dünya, Güneş Sistemi ve evrenin geleceği[değiştir | kaynağı değiştir]

	Bundan kaç yıl sonra	Olay
	36,000	Şu an dünyadan 10.30 ışık yılı uzaklıktaki Ross 248 dünyaya 3.024 ışık yılı mesafeye gelecek ve güneşe en yakın yıldız olacak.^[2]
	42,000	Alfa Centauri bir kez daha güneşe en yakın yıldız sistemi olacak.^[2]
	50,000	Burger ve Loutre'nin çalışmalarına göre,^[3] bu tarihte buzularası dönem sona erecek ve dünya tekrar buz çağına geri dönecek (küresel ısınmanın sınırlı etkisi olacağı varsayılarak). Niagara Şelalesi aşınarak yok olacak.^[4]
	50,000	Gelgitsel ivmeden dolayı, Jülyen günü 86,401 SI saniye olacak. Bu tarihten sonra artık saniye saate her gün eklenmek zorunda olacak.^[5]
	100,000	Özdevinimden (yıldızların galaksi içerisindeki hareketleri) dolayı takımyıldızları tanınamaz hale gelecek.^[6] Bir üstündev yıldız olan VY Canis Majoris büyük ihtimalle bir Hipernova halinde patlayacak.^[7]
	250,000	Hawaii adası yakınlarındaki dünyanın en genç sualtı volkanı Lōʻihi denizaltı dağ dizisi, okyanusun üzerine çıkacak ve yeni bir volkanik ada olacak.^[8]
	500,000	Bu tarihte dünyaya büyük bir ihtimalle 1 km çapında bir meteor çarpacak.^[9]
	1 milyon	Kırmızı süperdev yıldız Betelgeuse patlayarak bir süpernova'ya dönüşecek. Patlama gün ışığında gözlemlenebilecek.^[10]^[11]
	1.4 milyon	Gliese 710 güneşin 1.1 ışık yılı yakınından geçecek ve büyük ihtimalle Güneş Sistemi'nin etrafında dönen kuyruklu yıldızlar kümesi Oort bulutu'nu rahatsız edecek ve Güneş Sistemi'nin içine bir kuyruklu yıldızın çarpmasına sebep olacak.^[12]
	10 milyon	Genişleyen Doğu Afrika rifti Kızıldeniz'in suyu ile dolacak ve bu yeni okyanus havzası Afrika kıtasını ikiye bölecek.^[13]
	11 milyon	Mars'ın uydusu Phobos, Mars'ın yüzeyine çarpacak.^[14]
	50 milyon	Kaliforniya kıyıları Aleutian trençi'nin altına geçmeye başlayacak.^[15] Afrika ve Avrasya çarpışarak Akdeniz Havzası'nı kapatacak ve böylelikle Himalaya Dağları benzeri dağlar oluşacak.^[16]
	100 milyon	Bu tarihte bundan 65 milyon yıl önce yaşanan küresel felaket Kretase-Tersiyer yok oluşu gibi bir felakete sebep olacak bir meteor dünyaya çarpacak.^[17]
	~240 milyon	Güneş sistemi galaksi merkezindeki bir galaktik yılı dönüşünü tamamlayacak.^[18]
	250 milyon	Dünyadaki bütün kıtalar eriyip birleşerek tek bir kıta olan süperkıta'yı oluşturacak. Oluşacak üç alternatif süperkıta Amasia, Novopangea ve Pangaea Ultima'dır.^[19]^[20]
	600 milyon	Güneşin parlaklığının artmasıyla birlikte dünya yüzeyinin eskimesi hızlanacak, atmosferdeki karbondioksit seviyesi azalacak. Bu noktada C3 karbon tutulumu mekanizması duracak. C3 fotosentezi yapan bütün bitkiler (yeryüzündeki bitki türlerinin neredeyse %99'u) ölecek.^[21]
	600 milyon	Gelgitsel ivmelenme Ay'ı dünyadan çok uzak bir mesafeye itecek, öyle ki bir daha güneş tutulması olmayacak.^[22]
	~800 milyon	Karbondioksit seviyesi C4 karbon tutulumu mekanizması'nın bir daha mümkün olmayacağı seviyeye düşecek. Bütün bitkiler ölecek. Atmosferde serbest halde bulunan oksijen sonunda ortadan kaybolacak. Çok hücreli yaşam sona erecek.^[23]
	1 milyar	Güneşin parlaklığı %10 artarak, dünya yüzeyindeki sıcaklığın ortalama 47 °C'ye çıkmasına ve okyanusların kaynamasına sebep olacak.^[24] Basit yaşamın devamı için kutuplarda su torbaları hala bir miktar bulunabilecek.^[25]
	1.3 milyar	Ökaryot yaşam sona erecek. Sadece Prokaryot yaşam kalacak.
	1.5-1.6 milyar	Güneşin parlaklığının artmasıyla, yaşanabilir alan dışarı doğru kayacak ve dünya üzerinde yaşam son bulacak. Diğer taraftan, Mars atmosferindeki karbon dioksit miktarı artacak ve yüzeyindeki sıcaklık dünyanın buz çağındaki sıcaklığına yakın bir seviyeye gelecek.^[26]
	~2.3 milyar	Dünyanın iç çekirdeği yılda 1 mm büyümeye devam ederse, dış çekirdek bu vakitlerde donmuş olacak.^[27]^[28]
	3 milyar	Ay'ın dünya üzerindeki eksen eğimi etkisi yapan Medyan noktası, dünyadan uzaklaşmasıyla azalacak. Bunun bir sonucu olarak, dünyanın manyetik kutup noktasındaki kayma kaotik ve ölçüsüz bir duruma gelecek.^[29]
	3.3 milyar	%1 ihtimal ile Merkür'ün yörüngesi çok uzayarak Venüs ile çarpışacak ve iç güneş sistemini kaosa sürükleyecek. Büyük ihtimal dünya ile bir gezegenin çarpışmasına neden olacak.^[30]
	3.5 milyar	Dünya yüzeyindeki durum şu an Venüs yüzeyindeki durum ile aynı olacak.^[31]
	3.6 milyar	Neptün'ün uydusu Triton, Roche limitine düşecek ve büyük ihtimalle yeni bir Gezegen halkası'na dönüşecek.^[32]
	5.4 milyar	Güneş, çekirdeğindeki hidrojenin tükenmesiyle Anakol'u terkedecek ve kırmızı dev'e dönüşecek.^[33]
	7 milyar	Andromeda-Samanyolu çarpışması meydana gelecek.^[34]
	7.5 milyar	Dünya ve Mars, güneşin genişlemesiyle kütle çekim kilidi içerisine girecekler.^[35]
	7.9 milyar	Güneş bugünkü yarıçapının 256 katı olan kırmızı dev kolunun ucuna vararak maksimum değerine ulaşacak. Bu esnada Merkür, Venüs ve muhtemelen dünya yıkılacak.^[36] Bu vakitlerde Satürn'ün uydusu Titan'ın yüzeyi yaşama imkân sağlayacak sıcaklığa ulaşacak.^[37]
	8 milyar	Güneş şu anki kütlesinin %54.05'ine düşerek karbon-oksijen karışımı beyaz cüce'ye dönüşecek.^[38]^[39]^[40]
	14.4 milyar	Güneşin ışığı bugünkü ışık miktarının üç trilyon aşağı seviyesine düşerek kara cüce'ye dönüşecek. Sıcaklığının da 2239 K'ya düşmesiyle gözle görülemez hale gelecek.^[41]
	20 milyar	Big Rip hipotezine göre evrenin sonu.^[42] Chandra X-ışını Gözlemevi'nin yaptığı Galaksi grubu'nun hızını ölçen gözlemlere göre ise bu olmayacak.^[43]
	50 milyar	Dünya ve Ay'ın güneşin genişlemesinden kurtulduğunu varsayarak, bu vakitlerde her ikisi kütle çekim kilidi içerisine girecek ve birbirlerine sadece bir yüzlerini gösterecekler.^[44]^[45] Bundan sonra güneş, kütle çekim hareketiyle sistemin açısal momentumunu emerek, ay yörüngesinin parçalanmasına ve dünyanın yukarı doğru dönmesine sebep olacak.^[46]
	100 milyar	Evrenin genişlemesi bütün Büyük Patlama izlerinin gözlemlenebilir evren limitleri içerisinde yok olmasına ve kozmolojinin imkânsız hale gelmesine sebep olacak.^[47]
	450 milyar	Samanyolu'nun da içinde bulunduğu yaklaşık 47 galaksinin bir araya gelerek oluşturduğu Yerel Grup gök adaları medyan noktasına ulaşacak ve hepsi eriyip bir tek galaksiye dönüşecek.
	10¹² (1 trilyon)	Galaksilerin ihtiyaç duydukları gaz bulutlarının tükenişi ve yıldız oluşumunun sonu.^[48]
	2×10¹² (2 trilyon)	Karanlık enerjinin evreni büyük bir hızla genişletmeye devam ettiği varsayılırsa, Başak süperkümesi'nin dışındaki bütün galaksiler artık herhangi bir şekilde algılanabilir, keşfedilebilir olmayacak.^[49]
	3 x 10¹³ (30 trilyon)	Beyaz cüce güneş başka bir yıldız kalıntısıyla karşılaşacak. Bu iki cisim birbirlerine yakın mesafeden geçtiklerinde, gezegenlerinin yörüngeleri etkilenecek ve gezegenler bağlı oldukları sistemin yörüngesinden fırlatılabilecekler. Yakın yörüngeli gezegenlerin fırlatılması daha uzun sürebilecek.^[50]
	10¹⁴ (100 trilyon)	Galaksilerdeki yıldız oluşumunun tamamen sona ereceği tahmin edilen tarih. Bu aynı zamanda Stelliferous Çağı'ndan Degenerate Çağı'na geçiş dönemi olacak; yıldızların oluşması için gerekli hidrojen kalmayacak, geriye kalan bütün yıldızlar da yakıtlarını tüketip sönecek.^[51]
	1.1-1.2×10¹⁴ (110-120 trilyon)	Evrendeki bütün yıldızların yakıtlarını tüketip sönecekleri tahmin edilen tarih (en fazla yaşayan yıldızlardan Kırmızı cüce'lerin 10-20 trilyon yıl yaşam süresi var). Bu noktadan sonra, Sıkışık yıldız olarak sadece Beyaz cüceler, Kahverengi cüceler, Nötron yıldızları ve kara delikler kalacak.
	10¹⁵ (1 katrilyon)	Yıldızsal cisimlerin çarpışmaları sonucu güneş sistemindeki bütün gezegenler yörüngelerinden ayrılacak. Bu vakitte güneş mutlak sıfırın üzerinde beş dereceye kadar soğuyacak.^[52]
	10¹⁰	Kahverengi cüceler ve sıkışık yıldızların galaksilerden fırlatılacağı tahmin edilen tarih. İki cisim birbirlerine yakın mesafeden geçtikleri vakit, enerjilerini arttırmak için yörüngesel enerjilerini küçük kütleli cisimlerle değiştirecekler. Bu durumda küçük kütleli cisimler galaksiden fırlatılmak için yeteri kadar enerji kazanabilecek. Bu süreç galaksinin çoğunluğu kahverengi cüceler ve sıkışık yıldızlar olan cisimleri dışarı fırlatmasına sebep olacak.^[53]
	10²⁰	Çekimsel radyasyon salınımından dolayı dünyanın güneşin etrafında dönüşü zayıflayacak.
	2×10³⁶	Eğer proton bozulması alabileceği en küçük değeri(8.2 x 10³³ yıl) alırsa, bu tarihte gözlemlenebilir evrendeki bütün nükleonlar bozulmuş olacak.
	3×10⁴³	Eğer proton bozulması alabileceği en büyük değeri(10⁴¹ yıl) alırsa, bu tarihte gözlemlenebilir evrendeki bütün nükleonlar bozulmuş olacak.^[54] Bu vakitte, eğer protonlar bozulursa, sadece kara deliklerin mevcut olacağı Kara Delik Çağı başlamış olacak.
	10⁶⁵	Protonların bozulmadığı varsayılırsa, kaya gibi sert cisimler kuantum tünellemesi ile atom ve moleküllerini yeniden düzenleyecekler. Bu zaman diliminde bütün maddeler sıvı haldedir.
	1.7×10¹⁰⁶	20 trilyon güneş kütleli dev kara delikler Hawking radyasyonu ile bozulmaya başlayacaklar.^[55] Bu Kara Delik Çağı'nın sonu olacak. Bu zaman diliminden sonra, eğer protonlar bozulursa, evren bütün fiziksel cisimlerin atomaltı parçacıklara bölünüp yavaş yavaş son enerji safhasına girecekleri Karanlık Çağa girecek.
	10¹⁵⁰⁰	Protonların bozulmadığı varsayılırsa, bütün maddenin demir-56'ya dönüşeceği vakit.
	$10^{10^{26}}$ ^[a]	Protonların bozulmadığı varsayılırsa, bütün maddelerin kara delikler tarafından yutulacağı tarih. Buna müteakiben Kara Delik Çağı ve Karanlık Çağ'a ani geçişler bu zaman diliminde olacak.
	$10^{10^{50}}$	Boltzmann beyninin entropi azalımıyla vakumun içinde belireceği tarih.
	$10^{10^{56}}$	Rastgele kuantum değişimi yeni bir Büyük patlama meydana getirecek.^[56]
	$10^{10^{76}}$	Proton bozulmasının olmayacağı varsayılırsa, bütün maddelerin kara delikler tarafından yutulacağı tarih.^[57]
	$10^{10^{120}}$	Evren son enerji safhasına ulaşacak.
	$10^{10^{10^{76.66}}}$	Poincaré tekrar teoremine göre kuramsal bir kutunun içine hapsedilmiş yıldızsal kütleden oluşan kara deliğin kuantum hali dönemi.^[58] Bu zaman dilimini iyi kavrayabilmek için, tarihin kendisini Ergodic hipotezine göre rastgele pek çok kez tekrar ettiği bir model düşünülebilir. "Nedense" ilk kez bu zaman diliminde şu an halihazırdaki zaman diliminde yaşananlara yakın şeylerin yaşanacağı düşünülebilir.
	$10^{10^{10^{10^{2.08}}}}$	Poincaré tekrar teoremine göre kuramsal bir kutunun içine hapsedilmiş ve bir kütleye sahip ve gözlemlenebilir evren içerisinde bulunan kara deliğin kuantum hali dönemi.
	$10^{10^{10^{10^{10^{1.1}}}}}$	Linde'nin sonsuz büyüme teorisi modeli göz önüne alınarak 10⁻⁶ Planck kütlesine sahip ve Poincaré tekrar teoremine göre kuramsal bir kutunun içine hapsedilmiş ve bütün bir evren kadar bir kütleye sahip, gözlemlenebilir ya da değil, bir kara deliğin kuantum hali dönemi.

Astronomik olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzaygemisi ve uzay araştırmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Teknoloji ve Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2012.
^ ^a ^b Matthews, R. A. J. (Bahar 1994). "The Close Approach of Stars in the Solar Neighborhood". The Royal Astronomical Society Quarterly Journal. 35 (1). s. 1. Bibcode:1994QJRAS..35....1M.
^ Berger A, Loutre MF (2002). "Climate: An exceptionally long interglacial ahead?". Science. 297 (5585). ss. 1287-8. doi:10.1126/science.1076120. PMID 12193773.
^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Seidelmann, P. Kenneth (Haziran 2011), "The Future of Time: UTC and the Leap Second", arXiv eprint, arXiv:1106.3141 $2, Bibcode:2011arXiv1106.3141F
^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Monnier, J. D., Tuthill, P.; Lopez, GB. (1999). "The Last Gasps of VY Canis Majoris: Aperture Synthesis and Adaptive Optics Imagery". The Astrophysical Journal. 512 (1). arXiv:astro-ph/9810024 $2. Bibcode:1999ApJ...512..351M. doi:10.1086/306761.
^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Bostrom, Nick (2002). "Existential Risks: Analyzing Human Extinction Scenarios and Related Hazards". Journal of Evolution and Technology. 9 (1month=March). 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Bobylev, Vadim V. (Mart 2010). "Searching for Stars Closely Encountering with the Solar System". Astronomy Letters. 36 (3). ss. 220-226. arXiv:1003.2160 $2. Bibcode:2010AstL...36..220B. doi:10.1134/S1063773710030060.
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Sharma, B. K. (2008). "Theoretical Formulation of the Phobos, moon of Mars, rate of altitudinal loss". eprint arXiv:0805.1454. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Essentials of Oceanography, Garrison Tom, year=2009
^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Heath, Martin J.; Doyle, Laurance R., Circumstellar Habitable Zones to Ecodynamic Domains: A Preliminary Review and Suggested Future Directions
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Distant future of the Sun and Earth revisited, sayfa=155–163
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Kargel, Jeffrey S. (23 Temmuz 2004). Mars - A Warmer, Wetter Planet (İngilizce). Springer Science & Business Media. ISBN 978-1-85233-568-7. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
^ Reconciling the Hemispherical Structure of Earth’s Inner Core With its Super-Rotation, pages=264–267
^ Compositional Model for the Earth's Core, McDonough, W. F.
^ O. N´eron de Surgy (17 Mayıs 1996). "On the long term evolution of the spin of the Earth" (PDF). ASTRONOMY AND ASTROPHYSICS. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Tidal Evolution in the Neptune-Triton System, Chyba, C. F.; Jankowski, D. G.; Nicholson, P. D.
^ Distant Future of the Sun and Earth Revisited
^ The Collision Between The Milky Way And Andromeda, Cox, J. T.
^ Mars: A Warmer, Wetter Planet, Springer-Praxis Books in Astronomy and Space Sciences
^ On the Final Destiny of the Earth and the Solar System
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Schroder, K. P.; Connon Smith, Robert, Distant Future of the Sun and Earth Revisited, pages=155–163
^ The Initial-Final Mass Relation: Direct Constraints at the Low-Mass End, The Astrophysical Journal, volume=676, issue=1, pages=594–609
^ Samuel C., Evolution of a 0.6 M_{sun} White Dwarf
^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Chandra Cluster Cosmology Project III: Cosmological Parameter Constraints
^ Solar System Dynamics, Murray, C.D. & Dermott, S.F.
^ From the Big Bang to Planet X, pages = 79–81
^ Origin of the Earth and Moon, page=177
^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ A dying universe: the long-term fate and evolution of astrophysical objects, pages=337–372
^ Life, the Universe, and Nothing: Life and Death in an Ever-expanding Universe, Lawrence M.
^ Galaxies, Structure and Evolution
^ The Five Ages of the Universe, Adams, Fred and Laughlin, Greg
^ The Anthropic Cosmological Principle
^ The Five Ages of the Universe, Adams, Fred and Laughlin, Greg, pages=85
^ A Dying Universe: the Long-term Fate and Evolution of Astrophysical Objects
^ Particle Emission Rates From a Black Hole: Massless Particles From an Uncharged, Nonrotating Hole, pages=198–206
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
^ Information Loss in Black Holes and/or Conscious Beings?, page= 461

[1] "Arşivlenmiş kopya". 13 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2012.

[Matthews1993-2] Matthews, R. A. J. (Bahar 1994). "The Close Approach of Stars in the Solar Neighborhood". The Royal Astronomical Society Quarterly Journal. 35 (1). s. 1. Bibcode:1994QJRAS..35....1M.

[Berger2002-3] Berger A, Loutre MF (2002). "Climate: An exceptionally long interglacial ahead?". Science. 297 (5585). ss. 1287-8. doi:10.1126/science.1076120. PMID 12193773.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[arxiv1106_3141-5] Seidelmann, P. Kenneth (Haziran 2011), "The Future of Time: UTC and the Leap Second", arXiv eprint, arXiv:1106.3141 $2, Bibcode:2011arXiv1106.3141F

[6] "Arşivlenmiş kopya". 8 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[7] Monnier, J. D., Tuthill, P.; Lopez, GB. (1999). "The Last Gasps of VY Canis Majoris: Aperture Synthesis and Adaptive Optics Imagery". The Astrophysical Journal. 512 (1). arXiv:astro-ph/9810024 $2. Bibcode:1999ApJ...512..351M. doi:10.1086/306761.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[types-9] Bostrom, Nick (2002). "Existential Risks: Analyzing Human Extinction Scenarios and Related Hazards". Journal of Evolution and Technology. 9 (1month=March). 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[10] "Arşivlenmiş kopya". 11 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[11] "Arşivlenmiş kopya". 21 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[12] Bobylev, Vadim V. (Mart 2010). "Searching for Stars Closely Encountering with the Solar System". Astronomy Letters. 36 (3). ss. 220-226. arXiv:1003.2160 $2. Bibcode:2010AstL...36..220B. doi:10.1134/S1063773710030060.

[13] "Arşivlenmiş kopya". 24 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[14] Sharma, B. K. (2008). "Theoretical Formulation of the Phobos, moon of Mars, rate of altitudinal loss". eprint arXiv:0805.1454. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[15] Essentials of Oceanography, Garrison Tom, year=2009

[16] "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[17] "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[18] "Arşivlenmiş kopya". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[19] "Arşivlenmiş kopya". 25 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[20] "Arşivlenmiş kopya". 13 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[21] Heath, Martin J.; Doyle, Laurance R., Circumstellar Habitable Zones to Ecodynamic Domains: A Preliminary Review and Suggested Future Directions

[22] "Arşivlenmiş kopya". 4 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[23] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[24] Distant future of the Sun and Earth revisited, sayfa=155–163

[25] "Arşivlenmiş kopya". 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[26] Kargel, Jeffrey S. (23 Temmuz 2004). Mars - A Warmer, Wetter Planet (İngilizce). Springer Science & Business Media. ISBN 978-1-85233-568-7. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.

[27] Reconciling the Hemispherical Structure of Earth’s Inner Core With its Super-Rotation, pages=264–267

[28] Compositional Model for the Earth's Core, McDonough, W. F.

[29] O. N´eron de Surgy (17 Mayıs 1996). "On the long term evolution of the spin of the Earth" (PDF). ASTRONOMY AND ASTROPHYSICS. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Kasım 2023.

[30] "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[31] "Arşivlenmiş kopya". 1 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[32] Tidal Evolution in the Neptune-Triton System, Chyba, C. F.; Jankowski, D. G.; Nicholson, P. D.

[33] Distant Future of the Sun and Earth Revisited

[34] The Collision Between The Milky Way And Andromeda, Cox, J. T.

[35] Mars: A Warmer, Wetter Planet, Springer-Praxis Books in Astronomy and Space Sciences

[36] On the Final Destiny of the Earth and the Solar System

[37] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[38] "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[39] Schroder, K. P.; Connon Smith, Robert, Distant Future of the Sun and Earth Revisited, pages=155–163

[40] The Initial-Final Mass Relation: Direct Constraints at the Low-Mass End, The Astrophysical Journal, volume=676, issue=1, pages=594–609

[41] Samuel C., Evolution of a 0.6 M_{sun} White Dwarf

[42] "Arşivlenmiş kopya". 24 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[43] Chandra Cluster Cosmology Project III: Cosmological Parameter Constraints

[44] Solar System Dynamics, Murray, C.D. & Dermott, S.F.

[45] From the Big Bang to Planet X, pages = 79–81

[46] Origin of the Earth and Moon, page=177

[47] "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[48] A dying universe: the long-term fate and evolution of astrophysical objects, pages=337–372

[49] Life, the Universe, and Nothing: Life and Death in an Ever-expanding Universe, Lawrence M.

[50] Galaxies, Structure and Evolution

[51] The Five Ages of the Universe, Adams, Fred and Laughlin, Greg

[52] The Anthropic Cosmological Principle

[53] The Five Ages of the Universe, Adams, Fred and Laughlin, Greg, pages=85

[54] A Dying Universe: the Long-term Fate and Evolution of Astrophysical Objects

[55] Particle Emission Rates From a Black Hole: Massless Particles From an Uncharged, Nonrotating Hole, pages=198–206

[56] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[57] "Arşivlenmiş kopya". 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.

[58] Information Loss in Black Holes and/or Conscious Beings?, page= 461

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[48]

[49]

[50]

[51]

[52]

[53]

[54]

[55]

[a]

[56]

[57]

[58]

Uzak geleceğin kronolojisi nedir?, Uzak geleceğin kronolojisi anlamı nedir?, Uzak geleceğin kronolojisi ne demektir?