Unkapanı
Semt
Fatih
Ülke	Türkiye
Bölge	Marmara
İl	İstanbul
İlçe	Fatih
• Yoğunluk	oto/km²
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAS)
Alan kodu	(+90) 212
Plaka kodu	34

Unkapanı, İstanbul'da bir semt. Osmanlılar zamanında bazı satış yerlerinde Arapçada Kabban adını taşıyan büyük teraziler bulunduğundan, bu tip yerlere Kapan denirdi. O dönemde un ve tahılların muhafaza edildiği hanlar burada bulunuyordu. Bugünkü Unkapanı sahiline buğday ve arpa yüklü gemiler demirlediğinden, semt 19. yüzyılda bu ismi almıştır. Ayrıca kapanlara getirilen ürünlere göre yağkapanı ve balkapanı (Sirkeci'de Balkapanı Hanı) adını alan çeşitleri de vardır. Ayrıca Türkiye müzik piyasasının merkezi olan, plakçılar ve müzik yapımcılarının bulunduğu İMÇ Blokları için kullanıldığından, bu semt Unkapanı Plakçılar Çarşısı'dır.

Yeşilçam sinemasında Unkapanı “doğulu, saf, temiz ve yanık sesli türkücülerin yolunun düştüğü semt” olarak anılıyor.

İsmi[değiştir | kaynağı değiştir]

Unkapanı semti adını “un” ve Osmanlı Dönemi’nde kullanılan bir çeşit tartı aleti olan, toptan satış yapılan yer anlamına da gelen “kapan” kelimelerinden almıştır. Semte “Unkapanı” denilmesinin sebebi ise, İstanbul’a tahıl getiren gemilerin yüklerini Unkapanı’na boşaltmasıdır. İstanbul’a gelen zahire, yiyecek ve diğer ihtiyaç maddelerinin ölçümünün, ekspertizinin, fiyatlandırması ve dağıtım işlemlerinin yapıldığı kapanların en önemlilerinden biri olan un kapanının burada bulunması, giderek semtin de aynı adla anılmasına neden olmuştur. Hemen hemen her sokağında buğday ambarları, değirmenler ve fırınlar bulunan semtin en büyük değirmen yapısı, Unkapanı Değirmeni’dir.^[1]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Miladi 600, 1200, 1500, 1600 ve 1700 yıllarında dünyanın en kalabalık şehri olarak öne çıkan İstanbul, 1453 yılı sonrası Osmanlı başkenti olmasıyla beraber yaklaşık 250 yıl boyunca dünyanın en kalabalık şehri olma vasfını sürdürmüştür. Böyle kadim bir şehrin gıda sorununu ise, büyük bir organizasyonla çözerken, Akdeniz dünyasının tahıl ihtiyacını da karşılayan bir üst olma vasfını da korumuştur. İşte bütün bu iktisadi ve sosyal organizasyonun İstanbul içerisinde yönetim merkezi, devasa Haliç limanı arasında Unkapanı Semti’nde teşekkül ettirilmişti.

Bu tez çalışmamızın, birinci bölümünde, böyle bir teşekkülün oluşmasındaki coğrafi şartların oluşumunun ardından Unkapanı Semti’nin İstanbul Şehri içerisindeki sınırları ve tarihi gelişimi belirtilmiş olup, devamı bölümlerde sırasıyla semtin tarihi mirası olan, cami-mescid yapıları, tekke ve sinagog binaları ile çeşme, sebil, hamam ve hazireleri ile ayazması incelenmiştir. Ve günümüze ulaşmamış, yeni imar yolların açılması sırasında yıktırılan veya afetler sebebiyle günümüze ulaşmamış eserler de arşiv fotoğraflarıyla belgelenmeye çalışılmıştır.^[2]

Tez akışı içerisinde kamu yapıları olan, karakol binası, köprü, değirmen binası, askeri fırın gibi yapılar da bu incelemeler içerisinde ortaya konulmuştur. Bu tez çalışmasında amacı, Unkapanı Semti’nin monografyasının ortaya çıkarılmaya çalışılması olup, semtin dünü ve bugünü ile yaşadığı fiziki ve sosyal değişim de ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Otobüs Hatları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 145M Yeşilkent/Beykent - Taksim
• 145T Beylikdüzü - Taksim
• 146B Metrokent - Eminönü
• 28 Topkapı/Edirnekapı - Beşiktaş
• 28T Topkapı - Beşiktaş
• 30D Ortaköy Dereboyu - Yenikapı
• 31E Kuyumcukent - Eminönü
• 32 Cevatpaşa - Eminönü
• 32T Cevatpaşa - Taksim
• 33 Giyimkent/Turgutreis - Eminönü
• 33B Giyimkent/Birlik Mahallesi - Eminönü
• 33D Esenler Bilim Parkı - Eminönü
• 33ES Giyimkent - Eminönü
• 33TE Esenler Turgutreis - Eminönü
• 33Y Esenler Giyimkent/Yüzyıl Mahallesi - Eminönü
• 336 Arnavutköy - Eminönü
• 336E Sultançiftliği - Eminönü
• 35 Kocamustafapaşa - Eminönü
• 35C Kocamustafapaşa - Taksim
• 36KE Karadeniz Mahallesi - Eminönü
• 38E G.O. Paşa Devlet Hastanesi/Küçükköy - Eminönü
• 46T Çağlayan - Topkapı
• 50P Çırçır Metro - Eminönü
• 70FY Feriköy - Yenikapı
• 70KY Kurtuluş - Yenikapı
• 71T Ataköy - Taksim
• 72T Yeşilköy - Taksim
• 72YT Yeşilköy - Taksim
• 73 Yenibosna Metro - Taksim
• 73F Florya - Taksim
• 76D Bahçeşehir/Esenkent - Taksim
• 77 Şişli - Yenikapı
• 77A Şişli - Vezneciler
• 78 Metrokent - Eminönü
• 78H Fenertepe - Eminönü
• 79E Kayabaşı Kiptaş - Eminönü
• 79GE Güvercintepe/Fenertepe - Eminönü
• 80 Kazlıçeşme - Eminönü
• 80T Kazlıçeşme - Taksim
• 82 Kuyumcukent - Eminönü
• 85T Esenler Metro - Taksim
• 87 Topkapı/Edirnekapı - Taksim
• 89C Metrokent - Taksim
• 89T K.S.S. Hastanesi/Atakent Mahallesi - Taksim
• 90 Draman - Eminönü
• 92 Yenimahalle Metro - Eminönü
• 92C Haznedar - Eminönü
• 92T Bağcılar Devlet Hastanesi - Taksim
• 93 Zeytinburnu - Eminönü
• 93T Zeytinburnu - Taksim
• 97A Basınsitesi - Eminönü
• 97BT Kocasinan İtfaiye - Taksim
• 97GE 15 Temmuz Mah A.S.M. - Eminönü
• 97T Basınsitesi – Taksim
• E-56 Ispartakule/Bizimevler - Taksim
• E-59 Boğazköy/Bahçeşehir - Taksim

Minibüs Hatları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Taksim - Aksaray
• Taksim - Bakırköy
• Taksim - Cevizlibağ
• Taksim - Florya
• Taksim - Kocamustafapaşa
• Taksim - Topkapı
• Taksim - Yeşilköy
• Taksim - Yenibosna

Metro Hatları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yenikapı - Hacıosman

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]