Toledo Çevirmenler Okulu (İspanyolca:Escuela de Traductores de Toledo) on ikinci ve on üçüncü yüzyılda İslami-Yahudi literatürü ve Klasik Arapçadaki(Fusha) ilmi eserleri hususan Latinceye tercüme etmek maksadıyla teşkil edilmiş bir müessesedir.

Okul katiyyen tayin edilebilecek bir merhaleyle ayrılan iki farklı safha geçirdi.İlk safha on ikinci yüzyılda, umumen Klasik Arapçadan Latinceye dini ve felsefi eserlerin tercümesine sermaye temin eden Başpsikopos Don Raymond tarafından yürütüldü.On üçüncü yüzyılda Kastilyalı 10.Alfonso'nun emri tahtında artık mütercimlerin yegane maksadı Latinceye tercüme etmek değildi, eserleri Eski İspanyolcaya da çeviriyorlardı.Bu çalışma nihayetinde İspanyol dilinin biri Toledo'dan biri Sevilla'dan olmak üzere iki tür standardının temellerinin atılmasını netice verdi.^[1]

Öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Vizigotlar, Franklara karşı kaybedilen Vouille savaşı ve başkentleri Toulouse'un kaybının ardından üstünkörü bir şekilde yönettikleri İspanya'ya çekildiler ve Roma şehri Toletum'u başkentleri yaptılar. Bundan yaklaşık 200 yıl sonra, 711 yılında Morolar, Toledo krallığını fethetti. 1085 yılında Toledo, günümüzde Ṭulayṭula (طليطلة), İmparator Totius Hispaniae VI. Alfonso tarafından "tekrar ele geçirildi". Mağribi döneminde Toledo, daha sonraki çevirilerin yaratılmasında önemli bir rol oynayan Mozaraplar denilen çok önemli bir Hristiyan azınlığa evsahipliği yapan bir şehirdi.

12. Yüzyıl (Erken Toledo)[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 1130'dan 1187'ye kadar süren çevirilerin ilk aşaması Toledo Başpiskoposu Raimund tarafından şekillendirildi. Madīnat as-Salām'da Abbassi egemenliği altında Yunanca'dan Arapça'ya çevrilen antik kökenli bilimsel ve felsefi yazılar (Platon, Aristoteles) ve aynı zamanda astronomi ve matematik alanında hakiki Arapça yazılar ve buna ek olarak da İslam dini ve teoloji alanındaki yazılar çevrildi. İslam dini ve ilahiyat bilgisi üzerine. 1142'de Cluny'nin başrahibi Petrus Venerabilis İspanya'ya geldi ve Robert von Ketton, Hermann von Carinthia, Peter of Toledo ve Saracen Mohammed ve başrahip Peter'a Kur'an çevirisi görevi verdi. Çeviri 1143 yılında tamamlandı ve başrahip yardımcısı Poitiers'li Peter tarafından dilbilimsel açıdan gözden geçirildi.

13. Yüzyıl (Yüksek toledo ve Geç toledo)[değiştir | kaynağı değiştir]

12. yüzyılın sonunda, 1191 yılında bir belgede adı geçen Toledo Katedral Okulu'nun piskopos danışmanı olan Marcus diaconus, Toledo Çevirmenler Okulu'na gitti. Orada, Galen'in nabız üzerine çalışmalarını ve Huneyn bin İshak'ın isagoci çalışmalarını Arapçadan Latinceye çevirdi. 13. yüzyılda, X. Alfonso hükümdarlığı, çevirilerin odak noktasının artık Latinceye değil Kastilyaca'ya olduğu ve özellikle de Toledo hükümdarlığı lehçesinin dilsel olarak standartlaştırıcı bir rol oynadığı yeni çeviri girişimleri başlattı. Tematik olarak astronomi, fizik, simya ve matematik odağı oluşturdu, ancak tiyatro ve doğu edebiyatı ve buna ek olarak İslam dini üzerine çalışmalar da çevrildi. X. Alfonso'ya göre, bu tür faaliyetler Toledo ile sınırlı değildi, aksine biraz da hükümdarlığın konumuna bağlı olarak Sevilla'ya kadar genişletildi.

Çeviri süreci[değiştir | kaynağı değiştir]

Toledo'da yaratılan çeviriler için tek tip bir yöntem olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Eserlerin bazılarının başlangıç ve önsöz metinlerinden ve o yıllara kadar korunmuş versiyonlarının karşılaştırılmasından ve aynı zamanda çoğu durumda ilk olarak bir Yahudi ya da Mozarap’ın Arapça kaynak metninden muhtemelen sadece sözsel olarak var olan ve Latin versiyonunun temelini oluşturan Romanşça ara çevirisinden çeşitli çeviriler ortaya çıktı. Mozarapça ve Kastilyaca bu durumda iletici diller olarak görev aldı. Daha sonra Alfonso döneminde, çeviriler genellikle Arapçadan Kastilya İspanyolcasına yapıldı ve son düzenleme bir emendador tarafından gerçekleştirildi.

Yazılanların o zamana kadar Batı'da bilinmeyen veya az bilinen çok sayıda bilimsel konu üzerine çevrilmesi gerektiğinden, çevirmenler, erek dilde eşdeğeri bulunmayan Arapça sözcükler için uygun çeviriler bulma görevi ile karşı karşıya kaldılar. Bu görevi birçok durumda Arapçadan ödünç kelime alarak çözdüler ve bu durum günümüzde Avrupa dillerinde bilimsel ve teknik kelime haznesinin önemli bir kısmının Arapça kökenli veya Arapçanın diğer doğu dillerinden aktardığı kelimelerden oluşmasını sağladı.

"Toledo Çevirmenler Okulu" terimi hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]

"Okul" teriminin kullanılmasına rağmen, Toledo'daki çeviri okulunun kurumsallaşmış bir formdaki varlığıyla ilgili olarak, literatür nihai bir netlik sağlamaz..Ancak bu soruya ilişkin hakim görüş, "Toledo Çevirmenler Okulu" teriminin 19. yüzyıl tarihçileri tarafından icat edildiği yönündedir. Toledo'daki çevirmenlerin faaliyetlerini belirtmek için "okul" veya "kolej" terimi ilk olarak 1819'da Başpiskopos Raimund'un 12. yüzyılda böyle bir kurum kurduğundan şüphelenen Fransız Amable Jourdain tarafından kullanıldı. Ancak bu durum, çağdaş kaynaklarda “çeviri okulu” teriminin açıkça belirtilmediği gerçeğiyle çelişmektedir. Ayrıca, “okul” teriminin 12. ve 13. yüzyıllarda Toledo'daki faaliyetler için ne ölçüde kullanıldığına dair belirsizlikler de vardır. 12. Yüzyılın sonlarında aktif yazarlık yapan Galfredus de Vino Salvo Toldeo’yu aritmetik geometri müzik ve astronominin  araştırıldığı ve böylece Paris Bologna ve Salerno’daki üniversitelerde aynı seviyede olduğu bir merkez olarak tanımladı. Buna rağmen, "okul" terimi 19'uncu yüzyılda kullanılmaya başlandı. Valentin Rose'un da 1874'te, Toledo'daki faaliyetlerin, kitapların ve araştırma bilgilerinin Arapçadan Latinceye tercümesini amaçlayan bir okul olduğunu ekledi. Rose'a (1874) göre, akademisyenler Toledo'ya sadece kitapları çevirmek için değil, aynı zamanda dersler vermek ve çevrilen eserlerden yola çıkarak akademik tartışmalar yapmak için geldiler. Bu nedenle Toledo'daki olayların açıklaması, tam anlamıyla bir okulun faaliyetlerinden çok bir üniversitenin araştırma ve öğretim faaliyetlerine karşılık gelir.

Özetle, “Toledo Çevirmenler Okulu'nun”, ne bir öğretim kurumu ne de sabit bir altyapıya sahip bir çeviri kurumu olarak kurumsallaşmış bir formda var olduğu söylenebilir. Ancak, Toledo'da açıkça belgelenen çeviri faaliyetlerinin kurumsal çerçevesi belirsiz olsa bile, çevirmenlerin öğretmenlik yaptığına ve başpiskoposların genel olarak bu faaliyetleri tolere ettiklerine ve desteklediklerine dair göstergeler vardır. Hükümdar doğrudan işveren ve baş düzeltmeci olarak göründüğü için, en fazla X. Alfonso döneminde çeviri faaliyetinin belirli bir kurumsallaşmasından söz edilebilir.

Günümüzde "Toledo Çevirmenler Okulu"[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Kastilya Üniversitesi (Kastilya-La Mancha Üniversitesi), 1994'ten beri Toledo'da, Avrupa Kültür Vakfı'nın destekleriyle, Escuela de Traductores de Toledo adıyla, Arapçadan ve İbraniceden İspanyolcaya çeviri için özel kurslar sunarak orta çağ dönemiyle bağ kuran bir gelenekle dersler vermektedir.

Çeviri okuluyla bağlantılı önemli kişiler (alfabetik)[değiştir | kaynağı değiştir]

• Abraham Alfaquí
• X. Alfonso
• Dominicus Gundisalvi
• Cremona'lı Gerhard
• Hermannus Alemannus
• Carinthia'lı Hermann
• Isaac Ibn Sid
• Yehuda Ben Mose
• Johannes Hispalensis
• Abraham ibn Daud
• Toledo'lu Marcus
• Ketton'lu Robert
• Michael Scotus
• Petrus Alfonsi
• Toledo'lu Raymond
• Samuel Ha-Levi Abulafia

Tercüme edilmiş yazarlar ve eserler (seçim)[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gazzâlî
• İbn Rüşd
• Râzî
• İbn Cebirol (Avencebrol)
• İbn-i Sina
• Alfonso Tabletleri

Bilgin X. Alfonso'nun Satranç kitabı, İspanyolca Libro de los Juegos veya Libro de ajedrez, dados y tablas, Arapça metinlere dayanır, ancak satranç oyununu daha da geliştirir ve satranç kitaplarının edebi türünün başlangıcıdır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Doğu'daki Hristiyan bilim adamları
• Graeco Arabica
• Bilgelik Evi (Bağdat)
• Orta Çağ'da Latince çeviriler

Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]

• Georg Bossong: Mağribi İspanya. Tarih ve kültür (Beck bilgisi; 2395). Beck, Münih 2010, ISBN 978-3-406-55488-9, s. 73-79 (EA Münih 2007).
• Robert I. Burns: Kültür imparatoru. Alfonso X the Learned of Kastilya ve on üçüncü yüzyıl Rönesansı (Orta Çağ Dizisi). University Press, Philadelphia 1990, ISBN 0-8122-8116-0 .
• Anwar G. Chejne: Müslüman İspanya. Tarihi ve kültürü. University Press, Minneapolis, Minn. 1974, ISBN 0-8166-0688-9
• İspanyolca: Historia de España Musulmana. 4. Editoryal Catedra, Madrid 1999, ISBN 84-376-0225-4 (EA Madrid 1980, Pilar Vila tarafından çevrilmiştir).
• Arnold Hottinger: Moors. İspanya'da Arap kültürü. Fink, Münih 2005, ISBN 3-7705-3075-6 (EA Zürih 1995).
• Matthias Lutz-Bachmann, Alexander Fidora (Eds.): Yahudiler, Hıristiyanlar ve Müslümanlar. Orta Çağ'da dini diyaloglar. Bilimsel Kitap Topluluğu, Darmstadt 2004; ISBN 3-534-17533-6
• Paulino Iradiel, Salustiano Moreta, Estaban Sarasa: Historia Medieval de la España Cristiana. 4. Editör Cátedra, Madrid 2010, ISBN 978-84-376-2556-0 (EA Madrid 1989).
• María Rosa Menocal: Dünyanın süsü. Ortaçağ İspanya'sında Müslümanlar, Yahudiler ve Hıristiyanlar nasıl bir hoşgörü kültürü yarattı ? Little Brown, Boston, Mass. 2002, ISBN 978-0-316-16871-7 .
  • Almanca: Batıdaki palmiye. Eski Endülüs'te Müslümanlar, Yahudiler ve Hıristiyanlar. Kindler Verlag, Berlin 2003, ISBN 3-463-40430-3 (Henning Thies tarafından çevrilmiştir).
• Anthony Pym: Onikinci Yüzyıl Toledo ve Literalist Truva Atı Stratejileri. In: International Journal of Translation Studies, Cilt 6 (1994), No. 1, s. 43-46, ISSN 0924-1884
• Heinrich Schipperges: Batılı bilim için önemi açısından Toledo okulları. Marburg Bilimler Akademisi'nin toplantı raporları 82, 1960, s. 3-18.
• Heinrich Schipperges (†): Toledo, çeviri okulu. Werner E. Gerabek, Bernhard D. Haage, Gundolf Keil, Wolfgang Wegner (ed.): Tıp Tarihi Ansiklopedisi. De Gruyter, Berlin/New York 2005, ISBN 3-11-015714-4, s. 1402-1404.
• Karl Sudhoff: Toledo! İçinde: Sudhoffs Archiv 23, 1930, s. 1-6; ve bunun üzerine: Owsei Temkin, Janus 33, 1929, s. 358 f.
• İspanyolca: Paulo Vélez León. " Toledo ve Escuela de la noción, önemli ve önemli 29 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ". Tartışma. Felsefi Araştırma Bülteni 6, sayı º 7 (2017), sayfa 537-579.
• Annette Đurović, Vlasta Kučiš: Politik olarak başlatılan çeviri ekip çalışması - o zaman ve şimdi çeviri hizmetleri, Informatol. 50, 2017., 3–4, urovic.pdf, s. 186–191, https://hrcak.srce.hr/file/283248 15 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., erişim 12. Mart 201

İnternet linkleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Günümüzdeki Escuela de Traductores de Toledo ana sayfası 1 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İktibas[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu maddenin tümü ya da bir kısmı Almanca Vikipedi'de yer alan Übersetzerschule von Toledo adlı sayfadan çevrilmiştir. Özgün metnin yazarlarını görmek için ilgili sayfanın geçmişine göz atabilirsiniz.