Türkiye'nin İBBS'si

Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (Türkiye İBBS)^[1] (Fransızca: nomenclature d'unités territoriales statistiques, NUTS), Avrupa Birliği ülkelerinin kullandığı İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması içinde Türkiye için kullanılan sınıflandırmadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye idari olarak 81 ile ayrılmıştır ve Türkiye'de daha önceki demografik araştırmalarda örneklem seçimi yapılması amacıyla beş bölge tanımlanmıştır. Bu bölgesel ayrım, ülkenin değişik yöreleri arasındaki demografik, toplumsal, kültürel ve ekonomik farklılıkların incelenmesinde sıklıkla kullanılan bir değişken haline gelmiştir. Söz konusu Batı, Güney, Orta, Kuzey ve Doğu bölgeleri, birbirine komşu olan değişik sayılardaki illerden oluşmaktadır.

Geleneksel olarak kullanılan yedi coğrafi bölgeye ek olarak, 22 Eylül 2002 günü yeni bir bölge sınıflandırılması oluşmuştur. Türkiye’nin Avrupa Birliğine uyum süreci doğrultusunda, 2002/4720 no’lu kanun gereğince, Devlet Planlama Teşkilatı ve Türkiye İstatistik Enstitüsü üç ayrı düzeyde İBBS bölgesi oluşturmuşlardır.

İstatistiki faktörler[değiştir | kaynağı değiştir]

İstatistiki bölgelerin tanımlanmasında kullanılan temel faktörler:

Nüfus
Coğrafya
Bölgesel Kalkınma Planları
Temel İstatistiki Göstergeler
İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması

Birinci ve ikinci derece[değiştir | kaynağı değiştir]

KOD	İBBS-I (12 bölge)	İBBS-II (26 alt bölge)
TR	Türkiye'nin İBBS'si
TR1	İstanbul	İstanbul alt bölgesi
TR2	Batı Marmara	Tekirdağ alt bölgesi, Balıkesir alt bölgesi
TR3	Ege	İzmir alt bölgesi, Aydın alt bölgesi, Manisa alt bölgesi
TR4	Doğu Marmara	Bursa alt bölgesi, Kocaeli alt bölgesi
TR5	Batı Anadolu	Ankara alt bölgesi, Konya alt bölgesi
TR6	Akdeniz	Antalya alt bölgesi, Adana alt bölgesi, Hatay alt bölgesi
TR7	Orta Anadolu	Kırıkkale alt bölgesi, Kayseri alt bölgesi
TR8	Batı Karadeniz	Zonguldak alt bölgesi, Kastamonu alt bölgesi, Samsun alt bölgesi
TR9	Doğu Karadeniz	Trabzon alt bölgesi
TRA	Kuzeydoğu Anadolu	Erzurum alt bölgesi, Ağrı alt bölgesi
TRB	Ortadoğu Anadolu	Malatya alt bölgesi, Van alt bölgesi
TRC	Güneydoğu Anadolu	Gaziantep alt bölgesi, Şanlıurfa alt bölgesi, Mardin alt bölgesi

İkinci ve üçüncü derece[değiştir | kaynağı değiştir]

Kod	Düzey 1 (12 bölge)	Kod	Düzey 2 (26 alt bölge)	Kod	Düzey 3 (81 il)
TR1	İstanbul	TR10	İstanbul alt bölgesi	TR100	İstanbul
TR2	Batı Marmara	TR21	Tekirdağ alt bölgesi
				TR211	Tekirdağ
				TR212	Edirne
				TR213	Kırklareli
		TR22	Balıkesir alt bölgesi
				TR221	Balıkesir
				TR222	Çanakkale
TR3	Ege	TR31	İzmir alt bölgesi	TR310	İzmir
		TR32	Aydın alt bölgesi
				TR321	Aydın
				TR322	Denizli
				TR323	Muğla
		TR33	Manisa alt bölgesi
				TR331	Manisa
				TR332	Afyonkarahisar
				TR333	Kütahya
				TR334	Uşak
TR4	Doğu Marmara	TR41	Bursa alt bölgesi
				TR411	Bursa
				TR412	Eskişehir
				TR413	Bilecik
		TR42	Kocaeli alt bölgesi
				TR421	Kocaeli
				TR422	Sakarya
				TR423	Düzce
				TR424	Bolu
				TR425	Yalova
TR5	Batı Anadolu	TR51	Ankara alt bölgesi	TR511	Ankara
		TR52	Konya alt bölgesi
				TR521	Konya
				TR522	Karaman
TR6	Akdeniz	TR61	Antalya alt bölgesi
				TR611	Antalya
				TR612	Isparta
				TR613	Burdur
		TR62	Adana alt bölgesi
				TR621	Adana
				TR622	Mersin
		TR63	Hatay alt bölgesi
				TR631	Hatay
				TR632	Kahramanmaraş
				TR633	Osmaniye
TR7	Orta Anadolu	TR71	Kırıkkale alt bölgesi
				TR711	Kırıkkale
				TR712	Aksaray
				TR713	Niğde
				TR714	Nevşehir
				TR715	Kırşehir
		TR72	Kayseri alt bölgesi
				TR721	Kayseri
				TR722	Sivas
				TR723	Yozgat
TR8	Batı Karadeniz	TR81	Zonguldak alt bölgesi
				TR811	Zonguldak
				TR812	Karabük
				TR813	Bartın
		TR82	Kastamonu alt bölgesi
				TR821	Kastamonu
				TR822	Çankırı
				TR823	Sinop
		TR83	Samsun alt bölgesi
				TR831	Samsun
				TR832	Tokat
				TR833	Çorum
				TR834	Amasya
TR9	Doğu Karadeniz	TR90	Trabzon alt bölgesi
				TR901	Trabzon
				TR902	Ordu
				TR903	Giresun
				TR904	Rize
				TR905	Artvin
				TR906	Gümüşhane
TRA	Kuzeydoğu Anadolu	TRA1	Erzurum alt bölgesi
				TRA11	Erzurum
				TRA12	Erzincan
				TRA13	Bayburt
		TRA2	Ağrı alt bölgesi
				TRA21	Ağrı
				TRA22	Kars
				TRA23	Iğdır
				TRA24	Ardahan
TRB	Ortadoğu Anadolu	TRB1	Malatya alt bölgesi
				TRB11	Malatya
				TRB12	Elazığ
				TRB13	Bingöl
				TRB14	Tunceli
		TRB2	Van alt bölgesi
				TRB21	Van
				TRB22	Muş
				TRB23	Bitlis
				TRB24	Hakkâri
TRC	Güneydoğu Anadolu	TRC1	Gaziantep alt bölgesi
				TRC11	Gaziantep
				TRC12	Adıyaman
				TRC13	Kilis
		TRC2	Şanlıurfa alt bölgesi
				TRC21	Şanlıurfa
				TRC22	Diyarbakır
		TRC3	Mardin alt bölgesi
				TRC31	Mardin
				TRC32	Batman
				TRC33	Şırnak
				TRC34	Siirt

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

TÜİK verilerine göre 2020 yılında bölgelerin kırsal ve kentsel nüfusları şu şekildedir:^[2]

KOD	İBBS-I (12 bölge)	Nüfus	Kırsal Nüfus	Kent Nüfusu
TR	Türkiye	83.614.354	5.878.321	77.736.041
TR1	İstanbul	15.462.452	0	15.462.452
TR2	Batı Marmara	3.632.398	417.106	3.215.292
TR3	Ege	10.689.115	543.886	10.145.229
TR4	Doğu Marmara	8.235.816	331.387	7.904.429
TR5	Batı Anadolu	8.168.261	62.605	8.105.656
TR6	Akdeniz	10.759.218	320.465	10.438.753
TR7	Orta Anadolu	4.088.228	756.820	3.331.408
TR8	Batı Karadeniz	4.638.622	1.088.870	3.549.752
TR9	Doğu Karadeniz	2.677.584	382.625	2.294.959
TRA	Kuzeydoğu Anadolu	2.192.453	597.343	1.595.110
TRB	Ortadoğu Anadolu	3.951.286	733.546	3.217.748
TRC	Güneydoğu Anadolu	9.118.921	643.668	8.475.253

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "İBBS-Düzey1, İBBS-Düzey2, İl ve İlçe Nüfusları; Adrese Dayalı Nüfus Sayım Sistemi". Merkezi Dağıtım Sistemi (MEDAS). Biruni TÜİK. 2020. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye İstatistik Kurumu Bölgesel İstatistikler
Devlet Planlama Teşkilatı 20 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
TÜİK Sınıflamalar 9 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu^{[ölü/kırık bağlantı]}

[2] "İBBS-Düzey1, İBBS-Düzey2, İl ve İlçe Nüfusları; Adrese Dayalı Nüfus Sayım Sistemi". Merkezi Dağıtım Sistemi (MEDAS). Biruni TÜİK. 2020. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2021.

[1]

[2]

g t d Türkiye yerleşim listeleri
İdari bölümler
İller (Nüfus)
İlçeler
Bucak
Belde (liste)
Belediye (liste)
Köyler
Yerleşim yerleri listesi (liste)
İBBS
Türkiye'de genel nüfus sayımı

g t d İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması • İBBS
AB üyeleri	AT Avusturya • BE Belçika • BG Bulgaristan • CY Kıbrıs • CZ Çekya • DE Almanya • DK Danimarka • EE Estonya • ES İspanya • FI Finlandiya • FR Fransa • GR Yunanistan • HR Hırvatistan • HU Macaristan • IE İrlanda • IT İtalya • LT Litvanya • LU Lüksemburg • LV Letonya • MT Malta • NL Hollanda • PL Polonya • PT Portekiz • RO Romanya • SE İsveç • SI Slovenya • SK Slovakya
Aday ülkeler	AL Arnavutluk • ME Karadağ • MK Kuzey Makedonya • RS Sırbistan • TR Türkiye
EFTA ülkeleri	CH İsviçre • IS İzlanda • LI Lihtenştayn • NO Norveç
Eski AB üyeleri	UK Birleşik Krallık
AB'nin 1. derece İBBS’si • Yerel İdare Birimleri

Türkiye'nin İBBS'si nedir?, Türkiye'nin İBBS'si anlamı nedir?, Türkiye'nin İBBS'si ne demektir?