Afyonkarahisar

Afyonkarahisar
Afyonkarahisar
Şehir
	; Afyonkarahisar'ın Türkiye'deki konumu
	Afyonkarahisar Afyonkarahisar Afyonkarahisar (Avrupa) Afyonkarahisar Afyonkarahisar (Asya) Afyonkarahisar Afyonkarahisar (Dünya)
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Ege Bölgesi
İl	Afyonkarahisar
İdare
• Belediye başkanı	Burcu Köksal (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	1025 km²
Rakım	1021 m
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	03030
Alan kodu	272
Plaka kodu	03
	Resmî site; Afyonkarahisar Belediyesi

Afyonkarahisar veya eski ve halk arasındaki ismiyle Afyon, Afyonkarahisar ilinin merkezi olan şehirdir. Mermercilik ve gıda sektöründe Türkiye içinde ve dışında isim yapmıştır. Şehrin Afyon olan ismi, 2005 yılında Afyonkarahisar olarak değiştirilmiştir.^[1]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerleşimin eski adı Karahisâr-ı Sâhib'dir. Karahisar ismi, şehrin ortasında yükselen koyu renkli volkanik kayaların renginden ve üstünde bulunan hisardan gelir. Sâhib adı ise, Anadolu Selçukluları'nın son devirlerinde yaşayan ve Moğol istilası sırasında buraya gelen Sâhib Ata Fahreddin Ali'nin unvanından gelmektedir. Günümüzde kullanılan Afyon adı da bölgede eskiden beri büyük alanda yapılan haşhaş ekimine dayanmaktadır.^[2]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin tarihi MÖ 3000 yılına kadar uzanmaktadır. MÖ 2000 ilk dönemlerinde Hattilerin egemenliğinde bulunan yerleşim, MÖ 2. bin yılın ortalarında Hititlerin denetimine geçmiştir. Hitit devleti yıkılınca MÖ 1000 yılı dolaylarında yerleşim Friglerin egemenliği altına girdi. Frigler döneminde kale içine "Akronium" ismi verilmiş daha sonra bu isim şehir içinde kullanılmaya başlanmıştır. MÖ 6. yüzyılın sonlarına doğru Friglerin egemenliği bitmiş ve yerleşim Pers hakimiyetine geçmiştir. Pers egemenliği, MÖ 333 yılında Makedon Kralı III. Aleksandros'la yapılan İssos Savaşı'nda alınan yenilgiyle son bulmuştur. MÖ 30 yıllarından itibaren yerleşiminde içinde olduğu bölge Roma İmparatorluğu egemenliğine girmiştir. Romalılar döneminde yerleşim "Akroenos" adını almıştır. Roma İmparatorluğu'nun MS 395 yılında bölünmesiyle yerleşim Bizans İmparatorluğu topraklarında kalmış ve yerleşime "Akronion" ismi verilmiştir.^[3]

12. yüzyıl sonlarına doğru yerleşim Türk egemenliğine geçmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti'nin Kösedağ Muharebesi'nde aldığı yenilgi sonucunda Afyon'un da içerisinde olduğu bölge vezir Sâhib Ata Fahreddin Ali denetimine verilmiş ve 1275 yılında Afyonkarahisar'ın başşehri olduğu Sâhib Ataoğulları Beyliği kurulmuştur. 1341 yılında Germiyanoğulları Beyliği topraklarına katılan yerleşim 1390 yılında Osmanlı egemenliğine geçmiştir. 1402 Ankara Savaşı sonucunda Afyonkarahisar yeniden Germiyanoğulları'nın eline geçmiştir. II. Yakub Bey'in vasiyeti üzerine yerleşim 1429 yılında yeniden Osmanlı egemenliğine katılmıştır.

Osmanlı döneminde ilk önceleri "Karahisar-ı Devle", "Karahisar" ve "Karahisar-ı Sahib" adıyla sancak merkezi olarak anılan yerleşim, 1684 yılındaki belgelerde ise "Afyonkarahisar" adıyla da anılmaya başlamıştır. "Yerleşim 1833 yılında Kavalalı İbrahim Paşa kuvvetlerince ele geçirilmiş, ancak aynı yıl içerisinde tekrar Osmanlı egemenliğine geçmiştir.^[4]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar mermer tesisleri ile, 2005 yılı itibarıyla büyüklü küçüklü 356 mermer işletmesinin faaliyet gösterdiği Afyonkarahisar'da, zengin ve kaliteli mermer yataklarının işletilmesi ve işlenmesi, sektörün hızla gelişmesini sağlamıştır. Gıda sektörü de gelişmiş durumdadır. Özellikle kaymaklı kadayıfı ve Afyon lokumu meşhurdur. Bunun yanında sucuk da diğer önemli gıda maddesidir. Ayrıca patates ve yumurta üretiminde de adını duyurmuştur. Afyonkarahisar konumuna ve nüfusuna oranla çevresindeki illere göre daha az sanayileşmiş durumdadır. Kalkınmada öncelikli yöre kapsamına girmesine rağmen ciddi bir yatırım almamıştır.

Ömer-Gecek, Hüdai, Heybeli ve Gazlıgöl termal alanları Kültür ve Turizm Bakanlığınca Termal Turizm Alanı olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda son yıllarda termal turizme yönelik olarak özel sektör tarafından birçok otel ve konaklama yerleri yapılarak hizmete girmiştir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Üniversiteler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehirde Afyon Kocatepe Üniversitesi ve Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi olmak üzere iki üniversite bulunmaktadır. Bu üniversiteler Afyonkarahisar'da toplam üç yerleşkede eğitim ve öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. 2015-2016 akademik yılında üniversite fakültelerinde 42.803 öğrenci öğrenim görmektedir.^[5]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1927^[6]	102.263	23.422	78.841
1935^[7]	121.429	24.159	97.270
1940^[8]	126.816	25.897	100.919
1945^[9]	136.667	29.030	107.637
1950^[10]^[a]	123.939	29.818	94.121
1955^[11]^[b]	99.880	31.237	68.643
1960^[12]^[c]	90.942	38.394	52.548
1965^[13]	104.686	44.026	60.660
1970^[14]	120.085	53.497	66.588
1975^[15]	130.179	60.150	70.029
1980^[16]	148.449	74.562	73.887
1985^[17]	169.441	87.033	82.408
1990^[18]^[d]	144.276	95.643	48.633
2000^[19]	201.110	128.516	72.594
2007^[20]	234.807	159.967	74.840
2008^[21]	238.408	163.207	75.201
2009^[22]	246.100	170.455	75.645
2010^[23]	248.413	173.100	75.313
2011^[24]	255.334	179.344	75.990
2012^[25]	263.297	186.991	76.306
2013^[26]	268.461	203.443	65.018
2014^[27]	274.639	209.406	65.233
2015^[28]	283.120	217.805	65.315
2016^[28]	290.706	224.968	65.738
2017^[28]	295.683	229.810	65.873
2018^[28]	299.673	231.983	67.690
2019^[28]	306.908	239.710	67.198
2020^[28]	313.063	245.405	67.658

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

Afyonkarahisar şehrini profesyonel liglerde, TFF 2. Lig'de yer alan Afyonspor futbol takımı ile Kadınlar 2. Ligi'nde yer alan Afyon İdmanyurdu kadın futbol takımının yanı sıra ING Basketbol Süper Ligi'nde yer alan HDI Sigorta Afyon Belediyesi Basketbol erkek takımı ve AXA Sigorta Efeler Ligi'nde yer alan Avşar Maden Suyu Afyon Belediye Yüntaş Voleybol erkek takımı temsil etmektedir.

Şehrin en büyük spor tesisleri: 15.000 kişilik Zafer Stadyumu ve 2833 kişilik Prof. Dr. Veysel Eroğlu Spor Salonu'dur.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

2001 yılından beri Afyonkarahisar Caz Festivali düzenlenmektedir.^[29]

Afyonkarahisar'da yayım yapan yerel gazeteler şöyledir: Afyon Postası, Kocatepe, Gazete 3, Türkeli, Odak, Kadınana.

Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]

Coğrafi Işaretin Adı	Türk Patent ve Marka Kurumu Tescil Tarihi
Afyon Ağzıaçığı	29.04.2021
Afyon Bükmesi	11.06.2020
Afyon Kaymaklı Ekmek Kadayıfı	15.08.2017
Afyon Kaymağı	10.07.2009
Afyon Kebabı	29.04.2021
Afyon Lokumu	25.01.2021
Afyon Manda Yoğurdu / Afyonkarahisar Manda Yoğurdu	27.07.2021
Afyon Pastırması	02.08.2005
Afyon Patlıcan Böreği	29.04.2021
Afyon Sucuğu	02.08.2005
Afyon Velense Hamur Aşı / Afyonkarahisar Velense Hamur Aşı	29.04.2021
Afyon İlibada Sarması/Afyon İlibada Dolması/Afyonkarahisar İlibada Sarması/Afyonkarahisar İlibada Dolması	10.03.2021
Afyonkarahisar Göce Köftesi / Afyon Göce Köftesi	15.11.2021
Afyonkarahisar Hurma Baklavası / Afyon Hurma Baklavası	23.05.2022
Afyonkarahisar Mercimekli Pilav / Afyon Mercimekli Pilav	23.05.2022
Afyonkarahisar Patatesli Ekmeği	30.07.2018
Afyonkarahisar Çullama Köfte	17.03.2021
Afyonkarahisar Övmesi / Afyon Övmesi	23.05.2022
Dinar Taptama Köfte / Dinar Taplama Köfte	06.06.2022
Emirdağ Dolgulu Köftesi	26.05.2021
Emirdağ Güveci	19.01.2021
Emirdağ Koyun Yoğurdu	06.09.2021
Emirdağ Yumurtalı Pidesi	26.05.2021
Sandıklı Haşhaş Ezmesi	20.01.2022
Sandıklı Kapama Yemeği	17.12.2021
Sandıklı Kürek Helvası	20.01.2022
Sandıklı Saç Eti	20.01.2022
Şuhut Keşkeği	11.12.2018

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Demiryolu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bulunduğu konum itibarıyla şehre dört bir yandan demiryolu ulaşımı bulunmaktadır. Şehre demiryolu ilk olarak Osmanlı Devleti'nin yaptığı yatırımlar sonucunda bugün Afyon Şehir İstasyonu olarak adlandırılan istasyon kurulmuştur. İlerleyen yıllarda Türkiye Cumhuriyeti döneminde demiryollarına yapılan yatırımlar sonucunda bugün hâlen kullanılmakta olan Afyon Gar Binası yapılmış ve işletmeye alınmıştır.

Afyonkarahisar'a Ankara-İzmir Yüksek Hızlı Tren hattı çalışmaları neticesinde yüksek hızlı tren hattı şehirden geçecek ve ayrıca şehirde yüksek hızlı tren istasyonu kurulacaktır. Çalışmalar TCDD kontrolünde devam etmektedir.

Havaalanı[değiştir | kaynağı değiştir]

NATO'nun 2. ve Türkiye'nin en büyük askeri havaalanına sahiptir. Ancak sivil amaçlı kullanılmamaktadır. Sivil amaçlı olarak Kasım 2012'de hizmete açılan Zafer Havalimanı'ndan yararlanılması düşünülmektedir. Bu havaalanı Türkiye'nin 4. büyük havalimanıdır. 29 Ekim 2012 tarihinde hizmete açılmıştır. Kütahya'ya 39 km, Afyonkarahisar'a 60 km, Uşak'a 103 km ve Eskişehir'e 113 km uzaklıktadır.

Karayolu[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir bulunduğu konum itibarıyla kavşak noktada olan bir yer olduğundan kara yolu ulaşımı çok kolay ve gelişmiştir. İl genelinde bulunan yollar iyi durumdadır. Bunun haricinde toplu ulaşım otagardan yapılmaktadır. Otogar Aftaş 13 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından işletilmektedir.

Belediye başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

№	Şehremini	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi
1	Hacı Tevfik Bey	1879	1912
2	Mehmet Sait Bey	1912	1922
3	Hacı Abdullah Göbeloğlu	1922	1922

Cumhuriyet dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

№	Belediye Başkanı	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi
1	Halil Ağa	1922	1929	Cumhuriyet Halk Partisi
2	Hüseyin Tiryakioğlu	1929	1940
3	Kemal Aşkar	15 Nisan 1941	7 Nisan 1945
(2)	Hüseyin Tiryakioğlu	1946	1947
4	Tevfik İsca	23 Nisan 1947	11 Eylül 1950
(2)	Hüseyin Tiryakioğlu	11 Eylül 1950	1 Ekim 1951	Demokrat Parti
5	Mehmet Arpacıoğlu	1 Ekim 1951	1 Haziran 1952
6	Asım İzmirli	1952	1955
7	A. Celal Artüz	23 Kasım 1955	28 Şubat 1957
8	Hayri Telekoğlu	19 Mart 1957	30 Mayıs 1960
9	Ethem Boysan	15 Mayıs 1960	1 Eylül 1961	Askerî
10	Burhanettin Özkul	1 Eylül 1961	3 Kasım 1961
11	Şevket Gürses	3 Kasım 1962	20 Kasım 1963
(5)	Asım İzmirli	1963	1968	Adalet Partisi
12	Hazım Bozca	6 Haziran 1968	7 Aralık 1971	Adalet Partisi
13	Sami Öznur	7 Aralık 1971	1 Eylül 1977	Bağımsız
14	Nuri Demirayak	15 Aralık 1977	12 Eylül 1980	Adalet Partisi
14	Nuri Demirayak	12 Eylül 1980	14 Şubat 1983	Bağımsız
15	Turan İmre	14 Şubat 1983	27 Ocak 1984	Askerî
16	Erdal Akar	1984	1989	Anavatan Partisi
17	M. Sami Hancıoğlu	26 Mart 1989	27 Şubat 1994	Doğru Yol Partisi
(16)	Erdal Akar	1994	1999	Anavatan Partisi
18	Muhsin Özer	15 Ocak 1999	17 Nisan 1999	Anavatan Partisi
19	Hayrettin Barut	18 Nisan 1999	28 Mart 2004	Milliyetçi Hareket Partisi
20	Abdullah Kaptan	29 Mart 2004	29 Mart 2009	Adalet ve Kalkınma Partisi
21	Burhanettin Çoban	30 Mart 2009	31 Mart 2019
22	Mehmet Zeybek	1 Nisan 2019	3 Nisan 2024
23	Burcu Köksal	3 Nisan 2024	Görevde	Cumhuriyet Halk Partisi

Resim galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet Meydanı ve Utku Anıtı
Kocatepe'den bir bakış
Kocatepe Anıtı
Büyükkalecik beldesine bakış

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Şuhut ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
^ Sinanpaşa ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
^ İhsaniye ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.
^ Çobanlar ve İscehisar ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.
^ ""AFYONKARAHİSAR" cilt: 1, sayfa: 443-446, yıl: 1988". 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.
^ ""Vilayet Salnamelerinde Afyonkarahisar" Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, yıl: Afyonkarahisar 2011, Kadir KOPARAL" (PDF). 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.
^ ""XVII. Yüzyılın Sonlarında Afyonkarahisar Sancağının İdari ve Fiziki Yapısı" Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: 17, Sayı:2, Sayfa:39-57, Aralık 2002" (PDF). 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016.
^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
^ "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
^ . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
^ . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Merkez Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Afyonkarahisar Merkez Nüfusu". nufusune.com.
^ "Afyon'da caz zamanı - Magazin Haberleri". Hürriyet. 30 Mayıs 2008. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018.

Afyonkarahisar Horasan Erenleri^{[ölü/kırık bağlantı]}

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Afyonkarahisar ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Afyonkarahisar Belediyesi 1 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Afyonkarahisar Valiliği 27 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[11] Şuhut ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

[13] Sinanpaşa ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

[15] İhsaniye ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

[22] Çobanlar ve İscehisar ilçelerinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

[1] "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018.

[afyonkarahisar1-2] ""AFYONKARAHİSAR" cilt: 1, sayfa: 443-446, yıl: 1988". 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.

[afyonkarahisar2-3] ""Vilayet Salnamelerinde Afyonkarahisar" Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, yıl: Afyonkarahisar 2011, Kadir KOPARAL" (PDF). 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.

[afyonkarahisar3-4] ""XVII. Yüzyılın Sonlarında Afyonkarahisar Sancağının İdari ve Fiziki Yapısı" Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt: 17, Sayı:2, Sayfa:39-57, Aralık 2002" (PDF). 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2015.

[afyonkarahisar4-5] "Arşivlenmiş kopya". 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2016.

[6] "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.

[7] "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.

[8] . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.

[9] . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.

[10] . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.

[12] . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.

[14] . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.

[16] "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[17] "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[18] "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[19] "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[20] "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[21] "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[23] "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[24] "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[25] "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[26] "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[27] "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[28] "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.

[29] "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.

[30] "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.

[31] "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.

[:9-32] 
"Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

"Merkez Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.

"Afyonkarahisar Merkez Nüfusu". nufusune.com.

[33] "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.

[34] "Merkez Nüfusu - Afyonkarahisar". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.

[35] "Afyonkarahisar Merkez Nüfusu". nufusune.com.

[33] "Afyon'da caz zamanı - Magazin Haberleri". Hürriyet. 30 Mayıs 2008. 29 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[a]

[11]

[b]

[12]

[c]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[d]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

g t d Afyonkarahisar belde ve köyleri
Beldeler	Beyyazı Çayırbağ Çıkrık Değirmenayvalı Erkmen Fethibey Gebeceler Işıklar Kocatepe Nuribey Salar Susuz Sülümenli Sülün
Köyler	Alcalı Anıtkaya Bayramgazi Belkaracaören Bostanlı Burhaniye Çavdarlı Değirmendere Gözsüzlü Halımoru Kaplanlı Karaarslan Kızıldağ Kozluca Köprülü Küçükkalecik Olucak Omuzca Saadet Saraydüzü Sarık Yarımca

g t d Afyonkarahisar'ın ilçeleri
İl merkezi	Afyonkarahisar
Bağlı ilçeler	Başmakçı Bayat Bolvadin Çay Çobanlar Dazkırı Dinar Emirdağ Evciler Hocalar İhsaniye İscehisar Kızılören Sandıklı Sinanpaşa Sultandağı Şuhut

Afyonkarahisar nedir?, Afyonkarahisar anlamı nedir?, Afyonkarahisar ne demektir?