Singspiel (Türkçe: şarkı-oyunu), bir tür Almanca müzikli dram olarak geliştirilmiş ve günümüzde bir opera janrı olarak kabul edilmiştir. Nitelik olarak içeriği (çok kere lirik veya folklor tabanlı) müziksel ensambl şarkıları, tek "aryalar", "ikili", "üçlü" vb şarkılar, "ballad"lar arasında konuşma dialogları bulundurur. "Singspiel" janrından geliştirilen operet janrı da bu öğeleri içermektedir. Bazı opera otoritelerine göre "singspiel" janrı ile diğer "opera janrları" arasındaki ana fark operalarda "resitatif"lerin bazen önemli olarak yer almaları ve dramatik zirvelere yetişmek için "singspiel"lerde müziğin özel bir önemi olmamasına karşılık operalarda müziğin ana rol oynamasıdır.^[1]

Singspiel janrının kökleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya'da ilk "singspiel" ismini taşıyan müzikli oyunlar, dinsel kökenli, anonim yazarlı ve İncil'in bazı kısımlarının dramatik olarak oyun halinde belli bir (köy, kasaba, küçük bir şehir gibi) mahallin halkının da katkısıyla yılın belli dönemlerinde sunulmasi seklinde "gizem oyunu (mystery play)" stilindeydi. Bu oyunlarda önemli olan dialog olup müzik bunlar arasında katık gibi kalmaktaydı. 17. yüzyıl başlarında "singspiel" oyunlarının dinsel konulardan uzaklaşmaya başladığı görülür. "Singspiel" terimi basılmış olan oyunlara da refere etmeye de başladı. "Singspiel" adı verilen ve seyircilere sunulan oyunlara İtalyan ve hatta İngilizce şarkılardan esinlenme, çevrilme ve uyarlamalar sonucu ortaya çıkan müziksel katkılar olağan hale gelmeye başladı.

18. yüzyılda bazı "singspiel" adı ile seyirciye sunulan eserler İngilizceden çevirilen "Ballad opera" şeklindeydi. Örnegin 1736da Prusya'nın İngiltere elçisi "The Devil To Pay (Şeytan Öder)" adlı İngilizce ballad-operanın özel olarak Almancaya tercümesini yaptırmıştı ve bu çeviri eser "singspiel" adı ile 1740li yıllarda Hamburg ve Leipzig'de sahnelenmiştir. Bu eserden daha değişik bir versiyonu 1766da "Johann Adam Hiller" ve "C.F.Weisse" tarafından "Der Teufel ist los oder Die verwandelten Weiber (Şeytan .... veya kadınları değiştirdi)" adı ile "singspiel" olarak yapımlanmıştır. Bundaki başarıyı kullanmak için benzer diğer eserler de bu iki ortak tarafından hazırlanıp, yapımlanmış ve bu ortak eser hazırlayıcılarının bu eserler hakkındaki terim dolayısıyla onların "Alman singspiel janrının babaları" olarak anılmalarına neden olmuştur.^[1]

Fransızca opera comique janrındaki, içinde konuşma bulunan, operalar da çok kere Almancaya çevrilip Alman seyircisine sunulduklara zaman "singspiel" adını taşımaktaydılar. "Singspiel"ler daha aşağı seviyede halk için bir eğlence olarak kabul edilmekte ve şehirlerde devamlı kurulu opera-evleri yerine gezici truplar (örneğin Koch, Döbbelin, Koberwein trupları) tarafından icra edilmekteydi. "Singspiel" eserleri genellikle ya komik ya da romantik konu ve temaları işlemekteydiler. Çok kere "halk kültürü" tipli eserlerde paranormal ve büyücülük ögeleri, fantezi hayvanları ve rol alan karakterleri niteliklerinde iyi ve kötünün çok abartılarak ayrılmış olduğu görülmektedir.

Singspiel janrının gelişmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Mozart Almanca opera sanatını geliştirmek hedefiyle birkaç tane "singspiel" janrında Almanca opera eseri bestelemiştir. Bunlar Zaide (1780), Saraydan Kız Kaçırma (Die Entführung aus dem Serail) (1782), Dramaturg (Der Schauspieldirektör) (1786) ve en gelişmiş olarakSihirli Flüt (Die Zauberflote) (1791) eserleridir.

"Singspiel" janrında işlenen konular da zamanla değişip gelişti. Trejedi motifi bu janrda pek işlenmemiştir. Konuda işlenen motifler komedi, aşk macerası ve fantezi olmakla beraber günümüzde yapımlanan "singspiel" janrındaki opera eserlerinde çok daha ciddi konulara eğilen eserler de bulunmaktadır; örneğin Beethoven'in Fidelio operası, Carl Maria von Weber'in Der Freischutz.

Diğer taraftan Almanca repertuvarda bulunan Franz von Suppé, Johann Strauss II ve diğerlerinin geliştikleri Almanca operet janrı singspiel janrının bir devamı olarak da kabul edilmektedir. Bazı opera kritikleri ise Wagner, Richard Strauss ve diğerlerinin geliştirdikleri çok daha karmaşık bir opera stili ve janrını ihtiva eden "Alman Romantik Opera" akımına (özellikle kullandığı dil ve temalar dolayısıyla) "singspiel" janrının çok büyük katkısı olduğunu iddia etmektedirler. Bu gelişmeler dolayısıyla modern 20. yüzyılda, bazı operet bestecileri haricinde, "singspiel" janrında operalar bestelenmesi çok nadir olmuştur. Diğer taraftan 1927'de besteci Kurt Weill hazırladığı "Mohagonny" adlı eseri janrı için bir yeni terminoloji olarak "songspiel" sözcüğünü kullanmıştır.

Seçilmiş singspiel janrında eserler^[2][değiştir | kaynağı değiştir]

• Johann Adam Hiller:
  • Die Liebe auf dem Lande, 1768
  • Der Dorfbarbier, 1771
• Wolfgang Amadeus Mozart:
  • Bastien und Bastienne, Viyana 1768
  • Zaide, Mozart'ın yaşamı sırasında yapımlanmamıştır, 1781
  • Die Entführung aus dem Serail, Viyana 1782
  • Dramaturg (Der Schauspieldirektor), Viyana 1786
  • Die Zauberflöte, Viyana 1791
• Karl Ditters von Dittersdorf: Doktor ve Eczacı (Doktor und Apotheker), Viyana 1786
• Johann Friedrich Reichardt: Erwin und Elmire, 1790, Kaynak: Johann Wolfgang von Goethe
• Peter von Winter]]: Das unterbrochene Opferfest, Viyana 1796
• Joseph Weigl]]: İsviçre'li Aile (Die Schweizer Familie), Viyana 1809
• Carl Maria von Weber: Abu Hassan, Münih 1811
• Franz Danzi: Turandot, Karlsruhe 1816, Metin: Carlo Gozzi
• Conradin Kreutzer: Melusina, Berlin 1833, Kaynak:Franz Grillparzer
• Heinrich Marschner: Der Holzdieb, Dresden 1825
• Franz Schubert:
  • Claudine von Villa Bella, 1815, Kaynak: Johann Wolfgang Goethe
  • Der vierjährige Posten, 1815 (UA 1869)
  • Die Zwillingsbrüder, Viyana 1820
  • Die Verschworenen oder Der häusliche Krieg, 1823, Viyana 1861
• Ferdinand Raimund/Wenzel Müller. Der Alpenkönig und der Menschenfeind, Viyana 1828
• Johann Nestroy (Libretto ve müziğe katkılar:Adolf Müller):
  • Der Talisman, Viyana 1840
  • Das Mädl aus der Vorstadt, Viyana 1841
  • Einen Jux will er sich machen, Viyana 1842

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• İngilizce Wikipedia "Singspiel" maddesi 30 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişim:20.6.2010).
• Hanning, Barbara (2010) Concise History of Western Music 4.ed., New York: W.W. Norton & Company, ISBN 0-393-93251-6 (İngilizce)
• J.M.Maitland ve J.A.Fuller (ed)Grove's Dictionary of Music and Musicians, Vol. IV.] London: MacMillan and Co., 1908 Singspiel. maddesi (İngilizce)