Santorini

Santorini / Thira
Σαντορίνη / Θήρα
Santorini / Thira; Σαντορίνη / Θήρα
	Üstten saat yönünde:Panoramik Santori manzarası, Oia köyünden gün batımı, Antik Thera'daki Stoa Bazilikası kalıntıları, Fira kasabasındaki Ypapanti Ortodoks Metropolitan Katedrali ([it], Oia'dan Ege Denizi manzarası ve Santorini kalderasındaki Nea Kameni adasından Fira'nın görünümü.
	Santorini / Thira
Ülke	Yunanistan
Bölge	Güney Ege
Bölgesel Birim	Thira
İdare
• Belediye Başkanı	Antonis Sigalas
Yüzölçümü
• Toplam	90,69 km²
Nüfus (2011)
• Toplam	15,550
• Yoğunluk	170/km²
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAYS)
Posta kodu	847 00, 847 02
Alan kodu	22860
	Resmî site; www.thira.gr

Santorini (Yunanca: Σαντορίνη), Thira (Yunanca: Θήρα) ya da Santoron, Ege Denizi'nde, Yunanistan'ın 200 km güney doğusunda yer alan volkanik adalar grubu.

MÖ 1650 - 1450 yılları arasında volkan Minos Patlaması adı verilen püskürmeyle kısa sürede çökerek adanın 73 kilometrekarelik bir alanının deniz altında kalmasına yol açtı. Bu tarihte bilinen en büyük volkanik etkinliklerden biridir, Doğu Akdeniz'de çok büyük yıkıcı etkiler yaratan doğa olaylarına neden olmuştur. Bilinen en büyük yıkım Girit'te gerçekleşti, merkezi bu adada olan Minos uygarlığı üzerinde büyük tahribat yaptı.

Çökmenin ilk etkisi, çöküntünün neden olduğu tsunami sonucu, Girit'in kuzey ve kuzey batı kıyıları boyunca yer alan balıkçı köylerinin, denizden fazla yüksek olmayan yerleşimlerin ve denizlerde ya da limanlarda bulunan ticaret ve balıkçı teknelerinin yok olmasıydı. İkinci dalga etki, rüzgarın sürüklediği toz bulutlarından serpilen volkanik küllerdi ve Girit adasının neredeyse tamamının, on santimetre kalınlığında bir volkanik kül tabakasıyla örtülmesine neden oldu.

Santorini volkanının atmosfere saldığı tefra izlerine Türkiye'de de rastlanılmaktadır. Püskürme malzemelerine Santorini yakınlarında adaların karasal yüzeylerinde rastlanırken, daha uzaklarda göl ve denizlerin tortularında bulunmaktadır. Atmosferin geniş alanlarına yayılan bu volkanik malzeme küresel soğumaya neden olmuştur. O yıllara ait ağaç halkalarından küresel soğuma izleri tespit edilmektedir.^[1]

Santorini volkanın tefra tabakalarının Türkiye'de görüldüğü yerler ve kalınlıkları şu şekildedir: Burdur Gölhisar Gölü (1–4 cm), Salihli Gölcük Gölü (12 cm), Köyceğiz Gölü (9 cm). Ayrıca Nil Deltasında, Akdeniz'de ve Sinop'ta yapılan sondajlarda bu küllere rastlanmıştır.^[1]

Minos uygarlığının tarih sahnesinden silinişinin bu olayın sonucu olduğu konusunda bugün için net bir görüş yoktur. Minos uygarlığının, bu felaketin yol açtığı tahribatın ardından Miken savaşçılarınca yağmalandığı ve yakıldığı görüşü, genel kabul görmektedir.

Bugün Santorini, Akdeniz'in en çok rağbet gören turistik bölgelerinden biridir.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Santorini ve yakındaki adaların detaylı haritası

Jeolojik yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kiklad Adaları, Kiklad Masifi denilen bir metamorfik kompleksinin parçasıdır. Kompleks Miyosen sırasında oluşmuş ve yaklaşık 60 milyon yıl önce Alpin orojenezi sırasında katlanmış ve metamorfoza uğramıştır.

Thera, yaklaşık 9 x 6 km (5.6 x 3.7 mil) ölçülerinde eski volkanik olmayan adayı temsil eden küçük, volkanik olmayan temel kayaç üzerine kümelenmiştir. Temel kayaç esasen Alpin Orojenezi'ne tarihlenen metamorfozlu kireçtaşı ve şist'den oluşmuştur. Bu volkanik olmayan kayaçlar, Mikro Profititis Ilias, Mesa Vouno, Gavrillos sırtı, Pyrgos, Monolithos ve kaldera duvarının iç tarafında Cape Plaka ve Athinios arasında ortaya çıkar.

Metamorfik derece, Afrika Levhası'nın Avrasya Levhası altındaki yitim tektonik şekil değiştirmesinden kaynaklanan bir mavişist fasiyes'dir. Oligosen ve Miyosen arasında yitim oluşmuştur ve metamorfik derece Kiklad mavişist kuşağının en güneydeki uzantısını temsil eder.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Santorini, Akdeniz özelliklerine sahip bir yarı kurak iklim (Köppen iklim sınıflandırmasında BSh iklim bölgesindedir) özelliği vardır.^[2]

Yıllık ortalama yağış toplamı 371 milimetre (14,6 in) 'dir. Yaz mevsiminde kuvvetli rüzgarlar da gözlemlenebilir.^[3]

Santorini (1981–2010) iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara
En yüksek sıcaklık (°C)	14	14	16	18	23	27	29	29	26	23	19	15
Ortalama sıcaklık (°C)	12	12	14	16	20	24	26	26	24	21	17	13
En düşük sıcaklık (°C)	10	10	11	13	17	21	23	23	21	18	14	11
Ortalama yağış (mm)	71	43	40	16	11	0	7	0	11	38	59	75
Kaynak: holiday-weather.com^[4]

Volkanizma[değiştir | kaynağı değiştir]

Santorini'deki volkanizma, Girit'in güneybatısındaki Helen yitim kuşağından kaynaklanır. Afrika levhası'nın kuzey kenarının okyanusal kabuğu, Yunanistan ve inceltilmiş kıtasal kabuk olan Ege Denizi'nin altına dalmaktadır. Yitim, Santorini ve Methana, Değirmenlik, Yunanistan ve İstanköy gibi diğer volkanik merkezleri içeren Helen yayının oluşumunu zorunlu kılar.^[5]

Ada, tekrarlanan kalkan yanardağ yapı dizilerinin ve ardından kaldera çöküşünün bir sonucudur.^[6]

Kalderanın etrafındaki iç kıyı, en yüksek noktasında 300 metre (980 ft) düşüşten daha çok dik bir uçurumdur ve birbiri üzerinde katılaşmış lavların çeşitli katmanlarını ve tepedeki ana kasabaları sergiler. Zemin, dış çevreye doğru dışa ve aşağı doğru eğimlidir ve dış kumsallar pürüzsüz ve sığdır.

Plaj kumu rengi, hangi jeolojik katmanın açığa çıktığına bağlıdır. Çeşitli renklerde katılaşmış lavlardan oluşan kumlu veya çakıllı plajlar vardır: Kızıl plaj, Kara plaj ve Beyaz plaj gibi. Daha koyu renkli kumsallardaki su, lav ısı emici görevi gördüğünden çok daha sıcaktır.

Santorini bölgesi, Thera, Thirasia, Aspronisi, Palea ve Nea Kameni'yi kapsayan volkanlar tarafından oluşturulmuş adalar grubudur.

Santorini değişen derecelerde patlamayla pek çok kez patladı. En azından dördü Kaldera oluşturan en azından 12 büyük patlama olmuştur.^[5] En ünlü patlama aşağıda detaylı anlatılan Minos Patlaması'dır. Patlama ürünleri, bazalt'dan riyolit'e kadar değişir ve riyolitik ürünler en patlayıcı püskürmelerden kaynaklanır.

Çoğu denizaltında olan en erken patlamalar Akrotiri Yarımadası'ndaydı ve 650.000 ila 550.000 yıl önce olmuştu.^[5] Bunlar jeokimyasal olarak amfibolleri içerdiklerinden sonraki volkanizmadan farklıdır.

Geçmiş 360.000 yıl boyunca, her biri iki kaldera oluşturan patlamayla sonuçlanmış iki ana çevrim olmuştur. Çevrimler, mağmanın en patlayıcı patlamalara neden olan riyolitik kompozisyona dönüşmesiyle biter. Kaldera oluşturan püskürmeler arasında bir dizi alt çevrim olur. Mağmanın yüzeye akışını engellediği düşünülen lav akıntıları ve küçük patlayıcı püskürmeler, konileri oluşturur.^[5] Bu, içinde mağmanın daha çok silisik kompozisyonlara dönüştüğü büyük mağma odaları oluşturur. Bu gerçekleştiğinde büyük bir patlama koniyi yok eder. Lagünün merkezindeki Kameni adaları, çoğu suyun altına gizlenmiş bu yanardağ tarafından yapılmış koninin en son örnekleridir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

Santorini'nin ana geçim kaynağı, özellikle yaz aylarındaki turizm'dir.

Santorini'de son yıllarda turizmin büyümesiyle adanın ekonomisi gelişmiştir. Santorini, Travel+Leisure Magazine,^[7] BBC,^[8] ve US News^[9] dahil olmak üzere birçok dergi ve seyahat sitesi tarafından dünyanın en iyi adası seçilmiştir. Adayı yılda tahmini 2 milyon turist ziyaret etmektedir.^[10]

Gezilecek yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]

Santorini'nin geleneksel mimarisi, yerel taştan yapılmış ve renk olarak kullanılan çeşitli volkanik küllerle badanalı alçak katlı kübik evleri ile diğer Kiklad adaları'nın mimarisine benzer. Bu renkler son yıllarda 1956'daki büyük depreme kadar geliştirilen adanın geleneksel mimarisine göre beyaz ev cephe renginin yerini almaya eğimlidir. Eşsiz mimari özelliği ise yanlara veya aşağı doğru çevredeki Ponza taşı içine kazılmış evlerin uzantılarının yani hypóskaphanın kullanılmasıdır. Hava dolgulu pomzanın sağladığı iyi yalıtım nedeniyle bu odalar yazın serin kışın ise sıcaktır. Bunlar çeşitli ürünler özellikle de Santorini'nin Kánava şarap imalathane mahzenleri için birinci sınıf depolama alanlarıdır.

1956'da adada güçlü depremi olduğunda, binaların yarısı tamamen yıkıldı ve çok sayıda binada onarım gerekli oldu. Hasarın nedeni olan zemin zayıflığı yüzünden kalderaya bakan sırttaki yeraltı konutlarının boşaltılması şart oldu. Santorini nüfusunun çoğu Pire ve Atina'ya göç etmek zorunda kaldı.^[11]

Güçlendirmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

15. ve 16. yüzyıllarda Kikladlar, hasadı yağmalayan, erkek ve kadınları köleleştiren ve onları köle pazarlarında satan korsanların tehdidi altındaydı. Adanın küçük koyları da sığınak olarak idealdi. Buna karşılık adalılar yerleşimlerini en erişilemeyen en yüksek noktalara ve birbirine çok yakın veya birbirinin üzerine inşa ettiler. Açıklık olmayan dış duvarları ise köyün çevresinde koruyucu bir duvar oluşturuyordu. Ayrıca, adanın sakinlerini korumak için ada genelinde aşağıdaki ek tahkimat türleri inşa edildi.

(Yunanca: Casteli) (kaleler), aynı zamanda kasteli olarak da yazılır, büyük müstahkem kalıcı yerleşim yerleriydi. Adada beş tane vardı, Agios Nikolaos (Oia'da), Akrotiri, Emborio, Pyrgos ve Skaros. Her kastelinin girişinde, kalelerin Koruyucu-Aziz'i olan Agia (Aziz) Theodosia'ya adanmış bir kilise vardı.
(Yunanca: Goulas) (Türkçe 'kule' kelimesinden gelmektedir) çoğu kastellinin çok katlı, dikdörtgen ve en yüksek kulesidir. Adada dört guula vardı. Hem gözlemevi hem de adalılar için sığınma yeri olarak kullanıldılar. Kalın duvarları, korkulukları, demir kapıları, cinayet delikleri ve mazgalları vardı.
(Yunanca:Viglio) küçük kıyı gözetleme kuleleriydi, sürekli askerî birlik vardı ve buralarda nöbet tutuldu ve bir korsan gemisi görüldüğünde alarm verildi.

Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Eşsiz ekolojisi, iklimi ve özellikle volkanik kül toprağı nedeniyle Santorinin kiraz domatesi gibi eşsiz ve değerli ürünler yetişir.

Şarap sanayi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ada'nın, yerel üzüm çeşidi Assyrtiko ve Athiri ve Aidani gibi Ege'nin beyaz üzümleri ve mavrotragano ve mandilaria gibi kırmızı üzüm çeşitlerini yetiştirip şarabını yapan küçük ama gelişen bir şarap sanayisi vardır.^[12]

Asmalar çok yaşlıdır ve asma bitine dirençlidirler (yerel bağcılar bunun iyi drenejlı toprak ve toprağın kimyasından kaynaklandığını söyler). Asmaların asıl su kaynağı çiy olduğundan asmalar birbirinden uzağa dikilir. Asmalar, rüzgarlardan korumak için üzümlerin içeride asılı olduğu, alçak spiralli sepetler şeklinde yetiştirilir.

Adanın bağcılık gururu güneşte kurutulmuş en iyi Assyrtiko, Athiri ve Aidani üzümlerinden yapılan ve uzun süre fıçıda yaşlandırılan (en kaliteli cuvées şarabı yirmi veya yirmi beş yıl yaşlandırılır) tatlı ve güçlü Vinsanto (İtalyanca: kutsal şarap) tatlı şarabıdır. Bu üzümler sonuçta, dünyaca ünlü standart Assyrtiko narenciye ve mineral aromalı, üst tonlarda fındık, kuru üzüm, incir, bal ve çay tadları hissedilen koyu amber-turuncu renkli bir tatlı şaraba dönüşür.

Adanın beyaz şarapları, güçlü, narenciye kokusu ve küllü volkanik toprağın neden olduğu mineral ve iyodür tuz aromaları ile son derece sektir, oysa fıçıda yıllandırmak bazı beyaz şaraplara Vinsanto'ya çok benzeyen hafif bir buhur aroması verir.

Sıcak ve kuru şartlar toprağı az verimli yaptığından Santorini'de bağcı olmak kolay değildir. Hektar başına verim, Fransa veya Kaliforniya'da çok görüldüğü gibi mahsulün sadece %10 ila %20'si kadardır. Adanın şarapları, "Vinsanto" ve "Santorini" OPAP menşe tanımlarıyla standartlaştırır ve korunur.^[13]

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Mevcut Thera belediyesi (resmen: "Thira", Yunanca: Δήμος Θήρας), Santorini ve Therasia adalarındaki tüm yerleşimleri kapsar, 2011 yerel yönetim reformunda eski Oia ve Thera belediyelerinin birleşmesiyle kurulmuştur.^[14]

Oia şimdi Thera belediyesi içinde Κοινότητα (topluluk) olarak adlandırılır ve Therasia ve Oia'nın yerel alt bölümlerinden (Yunanca: τοπικό διαμέρισμα) oluşur.

Thera belediyesi Santorini adasında şu 12 yerel alt bölümdür: Akrotiri, Emporio, Episkopi Gonia, Exo Gonia, Imerovigli, Karterados, Megalohori, Mesaria, Pyrgos Kallistis, Thera (belediyenin merkezi), Vothon ve Vourvoulos.^[15]

Doğudaki büyük ada Thera'dır, kaldera halkasının geri kalanını saat yönünde Aspronisi ve Serbarlı Adası oluşturur. Merkezde daha büyük olanı Nea Kameni ve daha küçük olan ise Palea Kameni'dir.

Resim Galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Akrotiri'deki Deniz Feneri.
Fira
Fira, gece
Oia yerleşimindeki evler
Oia, gün batımı
Оја
Firostefani
Perissa
Perissa'daki Kutsal Haç Kilisesi
İlyas peygamber manastırı, Santorini
Kale, Pyrgos
Sellada, Kamaria'da bir dağ geçidi
Vaftizci Yahya Kilisesi
Kutsal Bakire Meryem Kilisesi, Pyrgos
Aziz Nektarios şapeli

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU (2003). "SANTORİNİ VOLKANI VE MİNOAN PÜSKÜRMESİNİN TÜRKİYE'DEKİ İZLERİ" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. ankara.edu.tr. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Eylül 2018.
^ "Weather in Santorini". Santorini.net. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.
^ "Santorini information, traditional products, beaches, volcano and villages, Attractions, Events – Santorini holidays 2014". www.greektouristguides.com. 18 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2015.
^ "Weather Averages for Santorini, Greece". holiday-weather.com. 4 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
^ ^a ^b ^c ^d Druitt, Timothy H.; L. Edwards; R.M. Mellors; D.M. Pyle; R.S.J. Sparks; M. Lanphere; M. Davies; B. Barriero (1999). Santorini Volcano. Geological Society Memoir. 19. Londra: Geological Society. ISBN 978-1-86239-048-5.
^ "Geology of Santorini". Volcano Discovery. 30 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.
^ "2011 World's Best Awards". Travel+Leisure. 12 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2011.
^ "World's Best Islands". BBC. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011.
^ "World's Best Island". US News. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2014.
^ Smith, Helena (28 Ağustos 2017). "Santorini's popularity soars but locals say it has hit saturation point". The Guardian. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.
^ "Restoration, Reconstruction and Simulacra" (PDF). 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.
^ 'da turizmin yerel kalkınmaya katkısı 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
^ "Greece Santorini History". www.greecesantorini.com. 23 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2015.
^ https://www.gtp.gr/TDirectoryDetails.asp?ID=1052 30 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Resmi internet sitesi)
^ "Spreadsheet table of all administrative subdivisions in Greece, and their population as of the 18 March 2001 census" (Excel). Hellenic Republic, Ministry of Interior, Decentralization and E-government. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2011.

[hakan-1] Hakan YİĞİTBAŞIOĞLU (2003). "SANTORİNİ VOLKANI VE MİNOAN PÜSKÜRMESİNİN TÜRKİYE'DEKİ İZLERİ" (PDF). Coğrafi Bilimler Dergisi. ankara.edu.tr. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Eylül 2018.

[2] "Weather in Santorini". Santorini.net. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.

[3] "Santorini information, traditional products, beaches, volcano and villages, Attractions, Events – Santorini holidays 2014". www.greektouristguides.com. 18 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2015.

[holiday-weather.com-4] "Weather Averages for Santorini, Greece". holiday-weather.com. 4 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.

[druitt-5] Druitt, Timothy H.; L. Edwards; R.M. Mellors; D.M. Pyle; R.S.J. Sparks; M. Lanphere; M. Davies; B. Barriero (1999). Santorini Volcano. Geological Society Memoir. 19. Londra: Geological Society. ISBN 978-1-86239-048-5.

[6] "Geology of Santorini". Volcano Discovery. 30 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.

[7] "2011 World's Best Awards". Travel+Leisure. 12 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2011.

[8] "World's Best Islands". BBC. 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2011.

[9] "World's Best Island". US News. 8 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2014.

[10] Smith, Helena (28 Ağustos 2017). "Santorini's popularity soars but locals say it has hit saturation point". The Guardian. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.

[11] "Restoration, Reconstruction and Simulacra" (PDF). 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2022.

[12] 'da turizmin yerel kalkınmaya katkısı 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[GREECE_SANTORINI_HISTORY-13] "Greece Santorini History". www.greecesantorini.com. 23 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2015.

[14] ttps://www.gtp.gr/TDirectoryDetails.asp?ID=1052 30 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Resmi internet sitesi)

[15] "Spreadsheet table of all administrative subdivisions in Greece, and their population as of the 18 March 2001 census" (Excel). Hellenic Republic, Ministry of Interior, Decentralization and E-government. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

g t d Kiklad Adaları
Ana adalar	Anafiye Andiberre Andre Berre Bolukendire Değirmenlik Eskinos Gümüş İstendil Koyunluca Küçük Kikladlar Eskino Hacılar Karo Örenli Yassıca Mukene Mürted Nakşa Niyoz Santoron Serbarlı Sire Termiye Yamurgi Yavuzca
Diğer adalar	Anidro Ano Antikeri Askanya Bibercik Delos Despotiko Eshati Glaros Hristeni Kardivinis Kato Antikeri Kitreni Küçük Değirmenlik Nata Nikura Pakya (Anafi) Pakya (İncirli) Papazlık Polino Salyagos Serfo Sığırcıklar Vus

Santorini ne demektir