SageMath

SageMath
	Sagemath belgesi (Jupyter Notebook) bir web tarayıcısı içinde
İlk yayınlanma	24 Şubat 2005 (19 yıl önce)
Güncel sürüm	10.3 (20 Mart 2024 (36 gün önce))
Önizleme sürümü	9.7.beta7 / 1 Ağustos 2022 (20 ay önce)
Programlama dili	Python, Cython
İşletim sistemi	Linux, macOS, Microsoft Windows, Solaris, Android, iOS
Platform	Kişisel bilgisayarlar ve web platformu; IA-32, x86-64, ARM, Itanium, SPARC;
Boyut	y.. 112–3319 MB
Tür	Bilgisayarlı cebir sistemi; (CAS - Computer Algebra System)
Lisans	GPLv3
Resmî sitesi	sagemath.org
Kod deposu	github.com/sagemath/sage;

SageMath (daha önce Sage veya SAGE, "System for Algebra and Geometry Experimentation^[3] - Cebir ve Geometri Deneyleri için Sistem"), cebir, kombinatorik, çizge teorisi, sayısal analiz, sayı teorisi, kalkülüs ve istatistik dahil olmak üzere matematiğin birçok yönünü kapsayan özelliklere sahip bir bilgisayarlı cebir sistemidir.

SageMath'in ilk sürümü 24 Şubat 2005 tarihinde GNU Genel Kamu Lisansı sürüm 2 koşulları altında özgür ve açık kaynak kodlu yazılım olarak, "Magma, Maple, Mathematica ve MATLAB'a açık kaynaklı bir alternatif" yaratma hedefiyle yayınlandı.^[4] SageMath projesinin yaratıcısı ve lideri William Stein, Washington Üniversitesi'nde bir matematikçiydi.

SageMath, prosedürel, fonksiyonel ve nesne-yönelimli yapılarını destekleyen Python'a benzeyen bir söz dizimi kullanır.^[5]

Geliştirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Stein, Sage'i tasarlarken C, C++, Common Lisp, Fortran ve Python gibi farklı programlama dilleri ile yazılmış birçok açık kaynak matematik yazılım paketi olduğunu fark etmiştir.

Sage (çoğunlukla Python ve Cython dillerinde yazılmıştır), tekerleği yeniden icat etmek yerine, birçok özel CAS yazılım paketini, kullanıcının yalnızca Python bilmesi gereken ortak bir arayüze entegre eder. Ancak Sage, yeni fonksiyonlar ekleyen ve bileşenleri arasındaki arayüzleri oluşturan yüz binlerce benzersiz kod satırı içerir.^[6]

SageMath, geliştirme için hem öğrencilerden hem de profesyonellerden faydalanır. SageMath'in gelişimi hem gönüllü çalışmaları hem de hibeler tarafından desteklenmektedir.^[7] Ancak 2016 yılına kadar ilk tam zamanlı Sage geliştiricisi işe alınmamıştır (bir AB hibesi ile finanse edilmiştir).^[8] Aynı yıl Stein, yazılım geliştirme için akademik finansman ve referans eksikliğinden duyduğu hayal kırıklığını anlatmış ve bunu yeni kurduğu SageMath, Inc. şirketinde proje üzerinde tam zamanlı çalışmak üzere kadrolu akademik pozisyonundan ayrılma kararının nedeni olarak göstermiştir.^[8]

Başarılar[değiştir | kaynağı değiştir]

2007: özgür yazılım için uluslararası bir yarışma olan Les Trophées du Libre'nin bilimsel yazılım bölümünde birincilik ödülü.^[9]
2012: Google Summer of Code için seçilen projelerden biri.^[10]
2013: ACM/SIGSAM Jenks Ödülü.^[11]

Performans[değiştir | kaynağı değiştir]

SageMath, hem çalıştırılabilir dosya (binary) hem de kaynak kodu indirme sayfasından temin edilebilir. SageMath kaynak koddan oluşturulursa, OpenBLAS, FLINT, GAP ve NTL gibi dahil edilen kütüphanelerin çoğu o bilgisayar için ayarlanacak ve optimize edilecektir, işlemci sayısını, önbellek boyutunu, SSE talimatları için donanım desteği olup olmadığını vb. dikkate alır.

Python kodu C'ye dönüştürüldüğü için Cython SageMath programlarının hızını artırabilir.^[12]

Lisanslama ve kullanılabilirlik[değiştir | kaynağı değiştir]

SageMath özgür yazılım olup GNU Genel Kamu Lisansı sürüm 3^[2] koşulları altında dağıtılmaktadır.

Microsoft, Windows işletim sistemi için SageMath'in yerel bir sürümüne sponsor olsa da, 2016'dan önce yerel bir bağlantı noktası için herhangi bir plan yoktu ve Windows kullanıcıları SageMath'i çalıştırmak için VirtualBox gibi sanallaştırma teknolojisini kullanmak zorundaydı.^[13] SageMath 8.0 (Temmuz 2017), OpenDreamKit projesi tarafından finanse edilen geliştirme ile,^[8] Cygwin üzerinde başarıyla derlendi ve Windows'un 64 bit sürümleri için ikili bir yükleyici (çalıştırılabilir dosya) mevcuttu.^[14] SageMath 10.0 (Mayıs 2023) itibarıyla, sürüm 2'de Windows Subsystem for Linux gerektirmektedir,^[15] bu da Windows'un bir Hyper-V istemcisi olarak çalışmasını gerektirir.

SageMath'in bir paket olarak mevcut olduğu Linux dağıtımları Fedora, Arch Linux, Debian, Ubuntu ve NixOS'tur. Gentoo'da, "sage-on-gentoo"^[16] katmanında layman aracılığıyla kullanılabilir. NixOS tarafından kullanılan paket, paket yöneticisi Nix'in dağıtımdan bağımsız doğası nedeniyle diğer dağıtımlarda kullanılabilir.

Gentoo prefix ayrıca diğer işletim sistemlerinde Sage yazılımının kullanılmasını sağlar.

SageMath içinde bulunan yazılım paketleri[değiştir | kaynağı değiştir]

SageMath'in felsefesi, mevcut açık kaynaklı kütüphaneleri var oldukları her yerde kullanmaktır. Bu nedenle, diğer projelerden birçok kütüphane kullanır.

SageMath içinde bulunan matematik paketleri^[17]	Cebir	GAP, Singular, FLINT
	Cebirsel geometri	Singular
	Keyfi hassasiyetli aritmetik	GMP, MPFR, MPFI, NTL, mpmath, Arb
	Aritmetik geometri	PARI/GP, NTL, mwrank, ECM
	Kalkülüs	Maxima, SymPy, GiNaC, Giac, FriCAS
	Kombinatorik	Symmetrica, Sage-Combinat
	Lineer cebir	ATLAS, BLAS, LAPACK, NumPy, LinBox, IML, GSL
	Çizge teorisi	NetworkX
	Grup teorisi	GAP
	Nümerik hesaplama	GSL, SciPy, NumPy, ATLAS
	Sayı teorisi	PARI/GP, FLINT, NTL
	İstatistiksel hesaplama	R, SciPy
SageMath içinde bulunan diğer paketler	komut satırı kabuğu	IPython
	Veri tabanı	ZODB, SQLite
	Grafik arayüz	SageMath Notebook, MathJax^[18] (önceden jsMath)
	Grafikler	matplotlib, Tachyon, GD, Jmol
	Etkileşimli programlama dili	Python
	Networking	Twisted
SageMath için kullanılabilen diğer matematik paketleri	Diferansiyel geometri ve tensör hesabı	Sage Manifolds

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Release 10.3". 20 Mart 2024. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.
^ ^a ^b "COPYING.txt – sage.git". The Sage Repository. 14 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.
^ Stein, William. "SAGE: A Computer System for Algebra and Geometry Experimentation". 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
^ Stein, William (12 Haziran 2007). "Sage Days 4" (PDF). 27 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
^ Anastassiou, George A.; Mezei, Razvan A. (2015). Numerical Analysis Using Sage. New York: Springer. ss. x1 and 1. ISBN 9783319167381.
^ "Sage Days 7: Combinatorics". SageWiki. 14 Kasım 2008. 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2013.
^ "Sage – Acknowledgement to Supporters". 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ ^a ^b ^c William Stein: The origins of SageMath – creating a viable open source alternative to Magma, Maple, Mathematica, and Matlab 26 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (presentation, 11 Haziran 2016)
^ "Free Software Brings Affordability, Transparency To Mathematics". Science Daily. 7 Aralık 2007. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ "Sage Mathematical Software System". Google Summer of Code / Code-in Archive. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ "Richard Dimick Jenks Memorial Prize 2013 Award". Association for Computing Machinery – SIGSAM. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ Stein, William (3 Kasım 2010). "Cython, Sage, and the Need for Speed". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ Stein, William (16 Mart 2012). "Re: Question about Sage". 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ Lelievre, Samuel (18 Ağustos 2017). "SageMath 8.0 installer for Windows". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.
^ "Welcome to Sage Installation Guide". 1 Mayıs 2023. 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.
^ "sage-on-gentoo Wiki". GitHub. 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ "Standard Packages". doc.sagemath.org. 10 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.
^ "External Packages — External Packages". 27 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî site

[wikidata-17f7e2f7c7d7f7fca5e7c53d94f147a51f30e8a1-v8-1] "Release 10.3". 20 Mart 2024. Erişim tarihi: 25 Mart 2024.

[GPL-2] "COPYING.txt – sage.git". The Sage Repository. 14 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.

[3] Stein, William. "SAGE: A Computer System for Algebra and Geometry Experimentation". 10 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2012.

[4] Stein, William (12 Haziran 2007). "Sage Days 4" (PDF). 27 Haziran 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.

[5] Anastassiou, George A.; Mezei, Razvan A. (2015). Numerical Analysis Using Sage. New York: Springer. ss. x1 and 1. ISBN 9783319167381.

[6] "Sage Days 7: Combinatorics". SageWiki. 14 Kasım 2008. 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2013.

[7] "Sage – Acknowledgement to Supporters". 29 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[:0-8] William Stein: The origins of SageMath – creating a viable open source alternative to Magma, Maple, Mathematica, and Matlab 26 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (presentation, 11 Haziran 2016)

[9] "Free Software Brings Affordability, Transparency To Mathematics". Science Daily. 7 Aralık 2007. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[10] "Sage Mathematical Software System". Google Summer of Code / Code-in Archive. 7 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[11] "Richard Dimick Jenks Memorial Prize 2013 Award". Association for Computing Machinery – SIGSAM. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[12] Stein, William (3 Kasım 2010). "Cython, Sage, and the Need for Speed". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[13] Stein, William (16 Mart 2012). "Re: Question about Sage". 15 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[14] Lelievre, Samuel (18 Ağustos 2017). "SageMath 8.0 installer for Windows". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2017.

[15] "Welcome to Sage Installation Guide". 1 Mayıs 2023. 29 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.

[16] "sage-on-gentoo Wiki". GitHub. 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[17] "Standard Packages". doc.sagemath.org. 10 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2017.

[18] "External Packages — External Packages". 27 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

g t d Bilgisayarlı cebir sistemi
Özgür / açık kaynak	Axiom · Eigenmath · Mathomatic · Maxima · PARI/GP · Reduce · Sage · SymPy · Yacas · Xcas · GAP · Cadabra · CoCoA · DoCon · FriCAS · GiNaC · Macaulay · SINGULAR · DCAS
Ücretli sahipli yazılım	Maple · Mathcad · Mathematica · Algebrator · ClassPad Manager · Magma · LiveMath · TI Interactive! · Symbolic Math Toolbox
Geliştirilmesi sona ermiş	Macsyma · Derive · muMATH · MuPAD
Ücretsiz / deneme süreli	SMath Studio · Fermat
Kategori • Karşılaştırma

g t d Sayısal analiz yazılımları
Özgür	Advanced Simulation Library ADMB Chapel Euler Fortress FreeFem++ FreeMat Genius Gmsh GNU Octave gretl Julia Jupyter (Julia, Python, R; IPython) MFEM OpenFOAM Python R SageMath Salome ScicosLab Scilab X10 Weka
Sahipli	DADiSP FEATool Multiphysics GAUSS LabVIEW Maple Mathcad Mathematica MATLAB Speakeasy VisSim
Karşılaştırma

g t d Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım
Genel	Açık ve kapalı kaynakların karşılaştırılması Özgür yazılım için alternatif terimler Kaynak kod barındırma servislerinin karşılaştırılması Eski özel yazılımlar Özgür ve açık kaynak kodlu Android uygulamaları Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım paketleri Özgür yazılım Özgür yazılım etkinlikleri Özgür yazılım projesi dizinleri Özgür yazılım web uygulamaları Gratis versus libre Uzun süreli destek Açık kaynak Anahat SPDX
Yazılım listesi	Android yazılımları Çözücüler İşletim sistemleri Oyunlar Programlama dilleri Ses yazılımları Web uygulamaları
Tarihçe	GNU Haiku Linux Mozilla
Topluluk	Açık kaynak yazılım hareketi Özgür yazılım hareketi Kuruluşlar Etkinlikler Yazılım Özgürlüğü Günü LibrePlanet
Lisanslar	Apache Artistik Beerware Boost BSD CC0 GNU GPL GNU LGPL ISC MIT MPL Ms-PL/RL WTFPL zlib
Lisans türleri ve standartlar	Özgür ve açık kaynak kodlu yazılım lisanslarının karşılaştırılması Katılımcı Lisans Sözleşmesi Copyfree Copyleft Debian Özgür Yazılım Yönergeleri Özgür Kültür İşleri Tanımı Özgür lisans Özgür Yazılım Tanımı Açık Kaynak Tanımı Açık kaynak lisansı Hoşgörülü özgür yazılım lisansı Kamu malı
Zorluklar	İkili leke Dijital haklar yönetimi Özgür ve açık kaynak kodlu grafik aygıtı sürücüsü Donanım kısıtlamaları Lisansın yayılması Mozilla yazılım markalanması Sahipli yazılım SCO–Linux tartışmaları Güvenli önyükleme Yazılım patentleri Yazılım güvenliği Güvenilir bilişim
İlgili başlıklar	Özgür Yazılım, Özgür Toplum Katedral ve Pazar Çatallama Linux dağıtımı Microsoft'un Açık Teknik Şartname Sözü Revolution OS
Kategori * Commons

SageMath nedir?, SageMath anlamı nedir?, SageMath ne demektir?