Süngülü, Posof

Süngülü
Süngülü
Köy
	; Ardahan'ın konumu
	Süngülü Süngülü'nün Ardahan'daki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Ardahan
İlçe	Posof
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
Rakım	1802 m
Nüfus (2022)
• Toplam	431
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	0478
İl plaka kodu	75
Posta kodu	75800

Süngülü, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Süngülü köyünün bilinen en eski adı Arila’dır. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği toprakların 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı tahririnde köyün Arila (اريله) olarak kaydedilmiş olması, bu adı 16. yüzyıldan önce de var olduğunu göstermektedir.^[3] Ancak Gürcüce Arila’nın (არილა) ne anlama geldiği tam olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte bu yer adı, “güneş ışını” anlamına gelen “arili”yle (არილი) ilişkili olabilir. Daha geç tarihli Osmanlı tahriri olan Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır'da köyün adı aynı biçimde yazılmıştır.^[4] 93 Harbi'nde bölgeyi ele geçiren Ruslar da köyün adını Arila (Арила) olarak kaydetmiştir.^[5]

Eski Osmanlı kaynaklarda köyün adının Arila (آريله) biçimindeki yazılışı 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı yayında da korunmuştur.^[6] Türkçe olmadığı gerekçesiyle köyün adı bu tarihten sonra değiştirilmiş olmalı ki, İçişleri Bakanlığı’nın 1968’de yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün eski adı Arila, yeni adı da Süngülü olarak verilmiştir.^[7]

Eski adıyla Arila, tarihsel Samtshe bölgesinin Tao-Klarceti kısmındaki (Posof vadisi) yerleşim yerlerinden biridir. Köyün kuruluşuna ilişkin bilgi yoktur, ancak 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan’da adının yer alması, köyün 16. yüzyıldan önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir.^[3] 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago topraklarını ele geçiren Osmanlı Devleti, bu topraklarda Çıldır Eyaleti’ni kurdu. Bu tarihte Arila, bu eyaletin sınırları içinde Posho livasının Kuzey nahiyesine bağlı bir köy olarak kaydedilmiştir. Bu bölgedeki Gürcü köylerinden biri olan Yukarı ve Aşağı Arila, defterdeki kayda göre büyük bir köydü ve nüfusu 38 haneden oluşuyordu.^[8]^[9] 17. yüzyılın sonunda Arila, aynı idari konuma sahipti.^[4] Arila’nın nüfusu zamanla azalmış, 1834 yılında 13 haneye düşmüştü.

Uzun süre Osmanlı idaresinde kalan Arila, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Savaşın hemen arefesinde köyde 1878’de 39 hane yaşıyordu.^[9] Rus kayıtlarında da Arila olarak geçen köy, Ardahan sancağının (okrug) Posof kazasına (uçastok) bağlıydı. Köyde 1886’da 569, 1896’da 733 ve 1906’da 940 kişi yaşıyordu ve nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu.^[5]^[10] I. Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli'nin verdiği bilgiye göre ise, Arila'da o tarihte 74 hanede 1.002 Müslüman Gürcü yaşıyordu.^[11]

I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Arila bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti kuvvetleri tarafından Artvin ile Ardahan bölgeleri ve geçici olarak da Batum'u fiilen Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Arila’nın da içinde yer aldığı Ardahan ve Artvin bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı.^[12]

Arila köyünün 700 metre güneyinde bulunan Arila Kalesi, günümüze kalıntıları ulaşmış köydeki tek tarihsel yapıdır.^[13]^[14]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Köy, Ardahan il merkezine 102 km, Posof ilçe merkezine 21 km uzaklıktadır.^[15] Köy, ilçe merkezinin güney doğusunda, Şabanıbel Dağı'nın batı yamaçlarında, güneybatıya eğimli bir platoda kurulmuştur. Köy hudutları içinden geçen akarsular ve bunların birleştiği Arile (Süngülü) Çayı, Güneyindeki koruluğu ve köy etrafındaki meralar, çayırları ile doyumsuz bir güzellik sergilemektedir. Damal ilçesi, Balgöze, Savaşır köyleri ve Gürcistan Devleti ile sınırdır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllara göre köy nüfus verileri
2022	431^[2]
2021	468^[2]
2020	493^[2]
2019	501^[2]
2018	512^[2]
2017	507^[2]
2016	549^[2]
2015	575^[2]
2014	598^[2]
2013	631^[2]
2012	670^[2]
2011	693^[2]
2010	703^[2]
2009	710^[2]
2008	776^[2]
2007	774^[2]
2000	834^[15]
1990	1.046^[16]
1985	1.096^[17]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Sungulu, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q "Ardahan Posof Süngülü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
^ ^a ^b Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt, 1. Cilt, s. 329.
^ ^a ^b Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 254.
^ ^a ^b ""Poshov kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.
^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 605.
^ Roland Topçişvili, Tarihsel-Etnografik Güney Gürcistan ve Türkiye Gürcüleri, Tiflis, 2017, s. 114, ISBN 9789941229749.
^ ^a ^b Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt, 3. Cilt, s. 462.
^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 978-6052100271.
^ Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde”, Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı. 220.
^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
^ 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 6 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.
^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 404, ISBN 9789941478178.
^ ^a ^b "Süngülü Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Süngülü, Posof için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft

[FALL-1] "Sungulu, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.

[NN-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q "Ardahan Posof Süngülü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 17 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.

[Defter-i_Mufassal-i_Vilayet-i_Gürcistan_1958-3] Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt, 1. Cilt, s. 329.

[Tsisana_Abuladze_1979-4] Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 254.

[ethno-5] ""Poshov kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.

[6] Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.

[7] Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 605.

[8] Roland Topçişvili, Tarihsel-Etnografik Güney Gürcistan ve Türkiye Gürcüleri, Tiflis, 2017, s. 114, ISBN 9789941229749.

[Defter_462-9] Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt, 3. Cilt, s. 462.

[10] Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114, ISBN 978-6052100271.

[11] Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde”, Sakartvelo gazetesi, 7 Ekim 1917, sayı. 220.

[12] Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.

[13] 2012-2013 Yılları Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2019, s. 6 17 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9639-0-2.

[14] Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 404, ISBN 9789941478178.

[YER-15] "Süngülü Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.

[TÜİK1990-16] Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.

[TÜİK1985-17] Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[2]

[16]

[17]

Süngülü, Posof nedir?, Süngülü, Posof anlamı nedir?, Süngülü, Posof ne demektir?