Prizma, ışığın kırılması ve ayrıştırılması prensibine dayanan bir optik araçtır. Prizmalar, cam ya da plastik gibi saydam malzemelerden yapılmış, üçgen biçimindeki bir optik elemandır.^[1]

Bir prizma, ışığın farklı dalga boylarına göre farklı bir şekilde kırılması nedeniyle, beyaz ışığı ayrıştırabilir. Bu olaya disperisyon denir ve prizmanın ayrıntılı çalışma prensibi budur. Aynı zamanda prizmalar ışığı kırdıkları doğruluda veya bir başka doğrultuda yön vermek için kullanılabilirler.^[2]

Prizmalar, optik aletlerde ve spektrometrelerde kullanılır. Spektrometreler, ışığın farklı dalga boylarını ölçerek, bir maddenin kimyasal bileşimini belirlemek için kullanılır. Prizmalar ayrıca, fotoğraf makinesi objektiflerinde, dürbünlerde ve teleskoplarda da kullanılır.^[3]

Prizma imalatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Prizmalar kullanım amaçlarınca özelleştirilebilen optik araçlardır. Bu sebeple birçok çeşit prizma imalatı yöntemi bulunmaktadır. Ancak genel olarak prizma üretimi, ilk olarak, belirli bir sınıf ve cam türünden oluşan bir cam bloğu (bir "blanck") elde edilir. Bu blok daha sonra metal elmaslı bir tekerlek tarafından bir neredeyse tamamen taşlanmış bir cam bloğu şeklinde taşlanır veya oluşturulur. Bu aşamada, camın büyük bir kısmı hızlı bir şekilde tıraşlanır ve düz ama yine de pürüzlü yüzeyler elde edilir. Bu noktada, prizma olacak boyutlar çok yakın ve istenen özelliklere çok yakındır. Sonraki adım, yüzeyden alt tabakaları kaldıran ince taşlama işlemidir; bu aşama pürüzsüzleştirme olarak bilinir. İlk aşamadan kalan çizikler ikinci aşamada çıkarılır. Pürüzsüzleştirme işleminden sonra, cam yüzeyleri buzulu ve opak görünmektedir. Hem ilk iki aşamada hem de taşlama işleminde cam yüzeyi ıslak olmalıdır, böylece cam çıkarımı hızlandırılır ve camın kendisi aşırı ısınmasını önlemektedir.^[4]

Üçüncü aşama, prizmanın doğru şekilde belirtilen yüzey düzlüğüne kadar parlatılmasını içerir. Bu aşamada cam, tipik olarak pomza veya seryum oksitle karıştırılmış sudan oluşan bir optik parlatma bileşiği olan "bulamaç" ile ıslatılmış bir poliüretan parlatıcıya sürtülür. Parlatma aşamasının tam süresi, büyük ölçüde gereken yüzey özelliklerine bağlıdır. Parlatma tamamlandıktan sonra, pah kırma başlayabilir. Bu dördüncü aşamada, prizmanın kenarları, yukarıda belirtilen adımlar boyunca elde ettiği keskin kenarları hafifçe matlaştırmak için dönen bir elmas plakaya tabi tutulur. Pah kırma işleminden sonra, bitmiş prizma temizlenir, incelenir (hem manuel hem de otomatik yollarla) ve gerekirse yansıma önleyici veya metalik ayna kaplamalarla kaplanır. genel iletim ve/veya yansımaya daha fazla yardımcı olmak için. Süreç çok daha kapsamlı olmasına ve bir prizma üzerindeki yüzeylerin sayısı nedeniyle daha fazla yineleme veya işlem gerektirmesine rağmen, Oluşturma, Düzleştirme, Parlatma ve Pah Kırma Aşamaları tamamlanmış sayılmaktadır.^[2][5] Bir prizmanın üretimi boyunca, üzerinde çalışılan her yüzeyin sürekli olarak ayarlanması ve sabitlenmesi gerekmektedir. Bir prizmayı yerinde sabitlemek iki yöntem bulunmaktadır: Bloklama ve temas ettirme (bağlama). Bloklama, prizmanın sıcak balmumu ile metal bir alet içinde düzenlenmesini gerektirir. Öte yandan temas, iki temiz cam yüzeyin sadece Van Der Waals kuvvetleri yoluyla birbirine tutturulduğu, oda sıcaklığında yapılan bir optik bağlama işlemidir. Temas, prizma yüzeyi ile temas bloğu arasındaki mum kalınlığını hesaba katmak için Oluşturma, Düzleştirme veya Parlatma Aşamaları sırasında ek ayarlamalar yapılmasını gerektirmediğinden, yüksek hassasiyet toleransları gerekiyorsa kullanılır.^[2][6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Optics - Eugene Hecht 20 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.