Pirlepe

Pirlepe
Prilep
Pirlepe; Prilep
Şehir
	Прилеп
	; Bayrak ; Arma
	Pirlepe Pirlepe’nin Kuzey Makedonya'daki konumu
Ülke	Kuzey Makedonya
Bölge	Pelagonya
Belediye	Pirlepe
İdare
• Belediye başkanı	Marjan Risteski
Yüzölçümü
• Toplam	1194.44 km²
Nüfus (2002)
• Toplam	76.768
Zaman dilimi	UTC+01.00 (OAS)
• Yaz (YSU)	UTC+02.00 (OAYS)
Alan kodu	(+389) 048
Plaka kodu	PP
	Resmî site; Pirlepe Belediyesi

Pirlepe veya Perlepe (Makedonca: Прилеп trl: Prilep), Kuzey Makedonya’nın güneyinde yer alan bir şehir ve belediye merkezidir.

Güney Makedonya’da, Kuzey Pelogonya Ovası'na yayılmış Pirlepe, orta büyüklükte tipik bir Balkan şehridir.^[2] Ülkenin büyük şehirlerinden Manastır'ın yakınlarındadır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Makedonya’nın güneyinde yer alan Pirlepe, ülkenin idari sınıflanmasında Pelagonya Bölgesi sınırları içindedir. Büyük Pelagonya vadisinin bölümü olan Pirlepe ovasının doğusunda bulunan şehir, kuzeyde Markovi Kuli ve güneyde Seleçka Dağı arasındadır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Pirlepe, antik "Styberra" şehrinin kalıntıları üzerine kurulmuştur. Şehir, Roma İmparatorluğu döneminde gelişmiştir. 268 yılında Gotlar tarafından neredeyse yok edilmiş, saldırı sonrasında şehrin sadece küçük bir kısmı kalmıştır.

"Pirlepe" ismine ilk kez Bizans imparatoru II. Basileios'un 1014 tarihli fermanında tesadüf edilmektedir.^[2] Orta Çağ Pirlepesi bir dağın zirvesinde yer alan kalenin etrafında kurulmuştu. Bu kasaba 1240'larda Pirlepe ismiyle ifade ediliyordu. Pirlepe ismi "bir dağın tepesine saplanmış" anlamına gelmektedir.^[2]

11. yüzyılın başlarından 1201 yılına değin Bizans yönetimi altında varlığını sürdüren şehir, bu tarihte İkinci Bulgar İmparatorluğu'nun hâkimiyetini kabul etti; 1246’da tekrar Bizans hâkimiyetine girerek 1334 yılına değin Bizans hâkimiyetinde kaldı.^[2]

Sırp Kralı Duşan'ın orduları Pirlepe'yi ele geçirince şehir kısa süreliğine de olsa Sırp İmparatorluğu'na bağlandı. Duşan'ın ölümünden sonra Pirlepe Vukasin Prensliği'ne bağladı ve Vukasin 1366'da Pirlepe'de kendini kral ilan etti.^[2] Vukasin, 14. yüzyıl boyunca devam eden savaşlarda yer yer Osmanlı ordusunun hizmetinde yer almış olsa da 1371 yılındaki Çirmen Savaşı'nda Osmanlı ordusuna karşı mücadele verirken öldü ve Osmanlı vasalı olarak Pirlepe’nin yönetimini devralan oğlu Marko 1395 yılındaki Rovine Muharebesi'nde öldürüleceği ana değin Osmanlı sultanlarının düzenlediği büyük seferlerin tamamına katıldı.^[2] Bu olaydan sonra Pirlepe ve havalisinin büyük bir karışıklık ve mücadele yaşanmadan Osmanlı yönetimine girdiği, ordunun bir kısmının Osmanlı hizmetinde Hristiyan sipahiler olarak varlığını devam ettirdiği düşünülür.^[2]

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir, 14. yüzyılda (1385-1395) civardaki yerleşimlerle beraber Osmanlı İmparatorluğu sınırlarına girmiştir. Bu dönemden 20. yüzyıl başlarına (1912-1913) kadar Osmanlı idaresinde kalmıştır.

Osmanlı yönetiminde Pirlepe hakkında bilgi veren en eski kayıtlar 1445 yılına aittir.^[2] Bu tarihte şehrin önemli bir bölümünü (%97.4) Hristiyan nüfus teşkil etmekteydi. Fatih Sultan Mehmet'in saltanatı döneminde Pirlepe önemli ölçüde Türk Müslüman yerleşimciyi kabul etti. 1478'e gelindiğnde Hristiyan nüfus oraın %73.9'a düşmüştü.^[2] 1528 yılında şehrin vergi nüfusu %31'i Müslüman olan 825 nefere yükseldi. Şehrin nüfusu ve Müslümanların oranı sonraki yıllarda geriledi.

Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan itibaren bölgedeki Türk nüfusunun ciddi bir kısmı Anadolu'ya özellikle Ege bölgesine göç etmiştir.

Yugoslavya Krallığı Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu dönemi sonrasında, küçüklü büyüklü birçok muharebe sonrasında Pirlepe’nin de yer aldığı bölge, Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı egemenliğine geçmiştir. Krallık, sonrasında Yugoslavya Krallığı olarak 1943 yılına dek egemen olmuştur.

Yugoslavya Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

1943 yılı ile beraber Yugoslavya Krallığı ortadan kalkmış, yerine Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti kurulmuştur. Bu dönemde de Pirlepe, bu idari yapı içinde yer almıştır.

Makedonya Cumhuriyeti Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

1991 yılında Makedonya’nın Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti’nden bağımsızlığını ilan etmesiyle Pirlepe, bağımsız Makedonya Cumhuriyeti içinde yer almıştır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

2002 sayımlarına göre Pirlepe Belediyesi’nin toplam nüfusu 76.768 kişidir. Bu nüfusun etnik dağılımı şu şekildedir: Makedonlar 70.878; Romanlar 4.433; Türkler 917…^[1]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Pirlepe, ülkenin en gelişmiş tütün üretim merkezidir.^[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b 2002 nüfus sayımı sonuçları 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Koç, Ümit. "Pirlepe Kazasında Nüfus-Vergi Yükümlülüğü Bağlamında Ekonomik Refah Düzeyi ve Gelir Dağılımı Üzerine Değerlendirmeler (1445-1544)". dergipark.gov.tr. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Elazığ, 2015. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.
^ "Pirlepe". macedonia-timeless.com/. macedonia-timeless.com sitesi. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.

[Sayim-1] 2002 nüfus sayımı sonuçları 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Makedonya Cumhuriyeti Devlet İstatistik Enstitüsü (Makedonca) (İngilizce)

[umit-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Koç, Ümit. "Pirlepe Kazasında Nüfus-Vergi Yükümlülüğü Bağlamında Ekonomik Refah Düzeyi ve Gelir Dağılımı Üzerine Değerlendirmeler (1445-1544)". dergipark.gov.tr. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Elazığ, 2015. 18 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.

[3] "Pirlepe". macedonia-timeless.com/. macedonia-timeless.com sitesi. 13 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2017.

[1]

[2]

[3]

Pirlepe nedir?, Pirlepe anlamı nedir?, Pirlepe ne demektir?