Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica

Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri
Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica
Yazar	Isaac Newton
Ülke	İngiltere
Dil	Latince
Tür	Bilim
Yayım	5 Temmuz 1687

Sir Isaac Newton'un kendisine ait ilk basım *Principia*,^[3] Üstünde kendi el yazısı ile ikinci basımda yapılacak değişiklikler yer alıyor.

Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (Türkçe: Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) veya kısaca Principia,^[3] Sir Isaac Newton tarafından 5 Temmuz 1687'de yayımlanan üç ciltlik çalışmadır. Kitabın basım masraflarını Edmond Halley (gök bilimci, Halley kuyrukluyıldızına adı verilen bilim insanı) kendi cebinden karşılamıştır. Kitap deri ciltli olup kitaba 9 şilin fiyat biçilmişti. Ancak piyasaya daha ucuz bir baskısı da sunulmuştu. Kitabın dili Latince olduğundan geniş kitlelere ulaşamamıştır. Klasik mekanik'in temellerini oluşturan Newton'un hareket kanunlarını ve kütleçekim kanunu da içerir. Newton bu kitapta diferansiyel hesapla değil, geometrik ispatlarla çalışmıştır.^[4]^[5] Kitapta ispatlar geometri ile yapılmış, evrensel kütleçekimi açıklanmış ve cisimlerin kütleleri ile doğru orantılı, mesafeleri ile ters orantılı birbirlerini çektiklerini açıklamıştır.^[5]

Kitap Newton tarafından üç ana bölüme ayrılmıştır.^[6] Birinci bölümde Galileo'nun deneylerinden övgü ile söz eder ve Kepler kanunlarını matematiksel olarak ispatlar.^[6] Bu bölümde kendi ismi ile anılan Newton hareket yasalarını açıkladı.^[6] İkinci bölümde akışkan içindeki hareketleri incelemiştir ve en iyi gemi tasarımı için öneriler koymuştur.^[6] Bu bölümde dalga hareketlerini matematiksel incelemesi ilgi çekmiştir.^[6]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Latince versiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Cambridge University, Cambridge Digital Library8 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. High resolution digitised version of Newton's own copy of the first edition, interleaved with blank pages for his annotations and corrections.
1687: Newton's 'Principia', first edition (1687, in Latin)17 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. High-resolution presentation of the Gunnerus Library's copy.
1687: Newton's 'Principia', first edition (1687, in Latin)8 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Principia (in Latin, annotated)26 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 1833 Glasgow reprint (volume 1) with Books 1 & 2 of the Latin edition annotated by Leseur, Jacquier and Calandrini 1739–42 (described above).
Project Gutenberg2 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Archive.org

İngilizce çeviriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Andrew Motte, 1729, first English translation of third edition (1726)
- Vikikaynak, Partial
- Google books, vol.1 with Book 114 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- Google books, vol.2 with Books 2 and 38 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. (Book 3 starts at p.2008 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..) (Google's metadata wrongly labels this vol.1).
- Partial HTML15 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Robert Thorpe 1802 translation
N. W. Chittenden, ed., 1846 "American Edition" a partly modernized English version, largely the Motte translation of 1729.
Percival Frost 1863 translation with interpolations Archive.org
Florian Cajori 1934 modernization of 1729 Motte and 1802 Thorpe translations
[1]15 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Ian Bruce has made a complete translation of the third edition, with notes, on his website.

Diğer bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

In Search of Principia, regarding online editions
David R. Wilkins of the School of Mathematics at Trinity College, Dublin has transcribed a few sections into TeX and METAPOST and made the source, as well as a formatted .pdf available at Extracts from the Works of Isaac Newton1 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ [In Latin] Isaac Newton's Philosophiae Naturalis Principia Mathematica: the Third edition (1726) with variant readings, assembled and ed. by Alexandre Koyré and I Bernard Cohen with the assistance of Anne Whitman (Cambridge, MA, 1972, Harvard UP)
^ "Isaac Newton: The Principia, Mathematical principles of natural philosophy, a new translation" by I Bernard Cohen and Anne Whitman, preceded by "A Guide to Newton's Principia" by I Bernard Cohen, University of California Press, 1999, ISBN 978-0-520-08816-0, ISBN 978-0-520-08817-7.
^ ^a ^b Dana Densmore and William H. Donahue, Newton's Principia: The Central Argument: Translation, Notes, and Expanded Proofs (Green Lion Press; 3rd edition, 2003) ISBN 978-1-888009-23-1, ISBN 978-1-888009-23-1
^ Newton, Isaac. "Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (Newton's personally annotated 1st edition)". 8 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. University of Cambridge
^ ^a ^b Bulu, Atıl. "Evrim Tümevarım Bilim Yaratımcılık Tümdengelim Metafizik" (PDF). İstanbul: Okan Üniversitesi. s. 12. 4 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2011.
^ ^a ^b ^c ^d ^e İnan, Demir (Mart 1973). "330. Doğum Yıldönümünde Bir Isaac Newton ve Bilime Getirdiği (Üyelik Gerekiyor)" (PDF). Bilim ve Teknik. Cilt 64. ss. 19-22. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2011.

[1] [In Latin] Isaac Newton's Philosophiae Naturalis Principia Mathematica: the Third edition (1726) with variant readings, assembled and ed. by Alexandre Koyré and I Bernard Cohen with the assistance of Anne Whitman (Cambridge, MA, 1972, Harvard UP)

[2] "Isaac Newton: The Principia, Mathematical principles of natural philosophy, a new translation" by I Bernard Cohen and Anne Whitman, preceded by "A Guide to Newton's Principia" by I Bernard Cohen, University of California Press, 1999, ISBN 978-0-520-08816-0, ISBN 978-0-520-08817-7.

[William_H._Donahue_2003-3] Dana Densmore and William H. Donahue, Newton's Principia: The Central Argument: Translation, Notes, and Expanded Proofs (Green Lion Press; 3rd edition, 2003) ISBN 978-1-888009-23-1, ISBN 978-1-888009-23-1

[4] Newton, Isaac. "Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (Newton's personally annotated 1st edition)". 8 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. University of Cambridge

[Bulu4-5] Bulu, Atıl. "Evrim Tümevarım Bilim Yaratımcılık Tümdengelim Metafizik" (PDF). İstanbul: Okan Üniversitesi. s. 12. 4 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Mayıs 2011.

[İnan-6] İnan, Demir (Mart 1973). "330. Doğum Yıldönümünde Bir Isaac Newton ve Bilime Getirdiği (Üyelik Gerekiyor)" (PDF). Bilim ve Teknik. Cilt 64. ss. 19-22. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica nedir?, Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica anlamı nedir?, Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica ne demektir?