Montrö Bildirisi, 4 Nisan Bildirisi ya da 103 Emekli Amiral Bildirisi, 4 Nisan 2021 tarihinde Türk Deniz Kuvvetlerinden emekli olmuş 103 amiral ve 1 general tarafından yazılan bir bildiridir.^[2] Bildiride Montrö Boğazlar Sözleşmesi, Kanal İstanbul projesi ve Atatürk ilke ve devrimlerine ikaz ve atıfta bulunulmuştur.^[3]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu tarihte bir gazeteci TBMM başkanına "Bir gün bir Cumhurbaşkanı gelip ben Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nden çekildim derse veya Montrö'yü tanımıyorum feshettim derse" diye sormuş, Şentop ise; "Teknik olarak yapabilir" yanıtını vermiştir.

Ayrıca aynı gün subay ve astsubay yetiştiren Harp Okulları ile Astsubay Yüksekokullarına giriş şartlarında yer alan 'irticai faaliyetlere karışmamış olma' şartı kaldırılmıştır.^[4]

Deniz İkmal Komutanı Tuğamiral Mehmet Sarı'nın gittiği bir tarikat evinde sarık ve cüppe ile fotoğrafları ortaya çıkmıştır.^[5] Ardından Milli Savunma Bakanlığı olayla ilgili soruşturma başlatmıştır.

Olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yargı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bildiri sonrası Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, bildiriyi yayınlayan 103 amiral hakkında TCK'nın 316/1 maddesinde yer alan 'Devletin güvenliğine ve anayasal düzene karşı suç işlemek için anlaşma' nedeniyle soruşturma başlattı.^[6] Başlatılan soruşturmadan sonra bildiriye imza atan 10 emekli amiral gözaltına alındı.^[7] İstanbul'da bulunan 4 emekli amiral ise yaşlarından dolayı emniyete ifade verilmeye çağrıldılar.^[8]

5 Nisan 2021 tarihinde gözaltına alınan emekli amiraller ifade vermek için Ankara Emniyet Genel Müdürlüğüne getirildi.^[9] Gözaltına alınan 10 amiralden 6'sı İstanbul, 2'si Ankara diğer 2'si ise Kocaeli şehrinde gözaltına alındılar. Aynı gün 81 ilde 910 dernek, 408 vakıf, 27 üniversite, 114 oda, 550 sendika, 46 federasyon emekli amirallerin yayımladığı bildiri için suç duyurusunda bulundu.^[10]

Yargı çerçevesinde alınan ilk karar emekli amirallerin lojman ve koruma hakları iptal edilmesi olmuştur.^[11] Ardından amirallerin evleri arandı ve dijital materyallerine el koyuldu.^[12] 8 Nisan tarihinde ise gözaltına alınan 10 emekli amiral gözaltı sürelerinin 4 gün uzatılması talebiyle adliyeye sevk edildi. 13 Nisan tarihinde ise gözaltına alınan tüm emekli amiraller adli kontrol şartıyla serbest bırakılmış,^[13] 22 Nisan tarihinde ise şüpheli bulunan 6 emekli amiral serbest bırakılmıştır.^[14]

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Tartışmanın sebebi kesinlikle ifade özgürlüğü meselesi değildir. Buradakilerin bir kısmı (görüşlerini) çeşitli mecralarda dile getirmektedir. Hiçbirine yaptıkları açıklamalardan dolayı herhangi bir soruşturma açılmış değildir. Ama bir gece yarısı, 104 emekli amiralin böyle bir girişimde bulunması asla kabul edilemez" dedi.^[15]

Türkiye Cumhurbaşkanı yardımcısı Fuat Oktay, "Millet İradesini ve Recep Tayyip Erdoğan'ın dik duruşunu hazmedemeyen darbe seviciler" dedi.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun "Neymiş, birkaç emekli amiral bir araya gelip bir bildiri yazmışlar! 5. kol unsurları da hemen heyecanlanmış. Oturun oturduğunuz yerde. O Türkiye eskide kaldı, haddinizi bilin, siz kimsiniz!" dedi.^[16]

Türkiye Cumhuriyeti Millî Savunma Bakanlığı yaptığı açıklamada "Türk Silahlı Kuvvetleri personelinin moral ve motivasyonunu olumsuz etkilemekten ve düşmanlarımızı sevindirmekten başka bir işe yaramayacağı açıktır. Bağımsız Türk yargısının gereğini yapacağına inancımız tamdır" dedi.^[17]

CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, "O eleştirdiğiniz amiraller 15 Temmuz'un önünde de sonunda da dimdik durdular" dedi. Parti Başkanı Kılıçdaroğlu, "Emekliler dünyanın neresinde darbe yapıyor? Bunlar akıllarını gerçekten peynir ekmekle yemişler. Bu kadar saçmalığı Türkiye Cumhuriyeti Devleti hiç görmedi ve duymadı." dedi.^[18]

İYİ Parti Genel Başkanı Akşener, "Sabah bir uyandık, emekli amirallerin canı sıkılmış, bildiri yayınlamışlar, bu bir zevzekliktir. Ülke bu zevzekliklerden çok çekti." dedi.

MHP Genel Başkanı Bahçeli, "Muhtıra tarzında hazırlanarak gece yarısı servisi yapılan bildiride imzası bulunan amirallerin rütbeleri sökülmelidir. Emeklilik hakları kaldırılmalı, emekli maaşları kesilmelidir. Açıklanan bildirinin çok yönlü adli ve idari soruşturması yapılmalıdır." dedi.

HDP konuyla ilgili, "Demokrasiyi ve özgürlükleri hedef alan darbeci yaklaşımlara ve tutumlara karşı tavrımız her zaman nettir. Ancak iktidarın yazılı bir bildiriden darbe riski devşirmesi de siyasi kurnazlık ve fırsatçılıktan öte bir anlam taşımamaktadır" dedi.

Gelecek Partisi Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu ise, "Bildiri ülkenin tarihsel hafızasını ve içinden geçtiği hassas süreci göz önüne almayan; kötü niyetli bir sorumsuzluk örneğidir" dedi.^[19]

Deva Partisi Genel Başkanı Ali Babacan "Tarihimizin utanç sayfaları askerlerin siyasete yönelik hadsiz müdahaleleriyle doludur. Bu acı hafıza depreştirilmemelidir" dedi.

1920 TKP Resmi sitesinden yaptığı açıklamada "Emekli amirallerin 4 Nisan 2021 tarihli açıklaması, metnin bütününden ve ayrıntılarından rahatlıkla anlaşılabileceği gibi, Türkiye bağımsızlığını, bütünlüğünü ve egemenliğini savunma amacı taşımaktadır." dedi ^[20]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikikaynak'ta Montrö Bildirisi ile ilgili metin bulabilirsiniz.