Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. Gösterilen kaynaklar kaynak gösterme şablonları kullanılarak dipnot belirtme biçemine uygun olarak düzenlenmelidir. (Ağustos 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Mary Astell (12 Kasım 1666, Newcastle upon Tyne - 11 Mayıs 1731, Londra), İngiliz protofeminist yazar ve retorikçidir. "İlk İngiliz feminist" olarak tanınır.

Hayatı ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Mary Astell’in hayatından birkaç belge hayatta kalmayı başardı. Biyografi yazarı olarak Ruth Perry açıklıyor: "kadın olarak ticaret, siyaset ve hukuk dünyasında neredeyse hiçbir işe sahip değildi. Doğdu, öldü; birkaç yıllığına küçük bir eve sahip oldu; bir banka hesabı tuttu; Chelsea’de hayırseverlik okulunun açılmasına yardım etti: halkın bu istekleri yerine getirildi. Onun sadece dört tane mektubu korunabildi çünkü bu mektuplar dönemin önemli adamlarına yazılmıştı. Biyografiyi araştırırken, Perry daha fazla mektup ve el yazısından bölümler ortaya çıkardı, fakat onun notları şöyle der: Eğer Astell bütün mal mülklerini gelecek nesillere aktarabilecek kadar zengin olan aristokratlara yazmamış olsaydı, mektupları ve el yazılarının çok azı hayatta kalırdı.

Babası Peter annesi Mary (Errington) Astell olan Mary Astell, Newcastle upon Tyne’da 12 kasım 1666’da doğdu. Anne ve babasının iki tane daha çocuğu vardı, bebekken ölen William ve ondan küçük olan erkek kardeşi Peter. Astell Newcastle’da St. John's Kilisesi’nde vaftiz edildi. Onun ailesi üst-orta sınıf bir aileydi ve erken çocukluk dönemi boyunca Newcastle’da yaşadı. Babası genel kömür şirketini yöneten tutucu, kraliyet yandaşı olan bir Anglikan’dı. Mary sekiz yaşındayken alkolizmle olan savaşları İngiltere Kilisesi’nde askıya alınan Ralph Astell adında eski bir din adamı olan amcasından yaygın eğitim almasına rağmen, kadın olarak, örgün bir eğitim almamıştır. Kilisede askıya alınanlara rağmen, amcası Cambridge’de öğretileri Aristoteles, Platon ve Pisagor gibi radikal filozofları temel alan felsefe okuluna katılmıştı. Onu çeyizsiz bırakarak babası, Mary on iki yaşındayken öldü. Ailenin geri kalan geliri erkek kardeşinin yüksek eğitimini için harcandı, Mary ve annesi Mary’nin teyzesiyle yaşamak için taşındılar.

Annesi ve halasının 1688’deki ölümünden sonra, Astell onun kitaplarının gelişmesine ve yayınlanmasına yardımcı olan (içlerinde Lady Mary Chudleigh, Elizabeth Thomas, Judith Drake, Elizabeth Elstob, and Lady Mary Wortley Montagu olan) etkili edebiyatla iç içe olan kadınlarla tanışabilecek kadar şansa sahip olduğu Chelsea London’a taşındı. O ayrıca hayır işleriyle bilinen Canterbury’nin başpiskoposu olan  William Sancroft ile iletişime geçmişti; Sancroft, Astell’e maddi olarak yardım etti ve dahası onu geleceğin editörü olarak tanıttı.

O, kadınlar erkekler kadar akıl sahibidir ve onlar kadar eğitimi hak ederler düşüncesini savunan ilk İngiliz kadınlarından biridir. İlk basımı 1694 olan, Serious Proposal to the Ladies for the Advancement of their True and Greatest Interest kitabı kadınların içsel hayatlarını sürdürebileceği bütün kadın okulları için bir plan sunar.

1700 yılında, Astell Some Reflections upon Marriage’i yayınladı. Kadınları düşünülmeden veya hızlı yapılmış seçimlere karşı uyararak, 1700’lerde İngiltere’deki evlilik kurumunun felsefi temellerini akıllı bir şekilde eleştirir. Mazarine düşesi "hastalıklı eğitimin ve eşitsiz evliliğin tehlikelerine’ örnek olarak kullanılır. Astell eğitimin kadınlara evliliğe dair daha iyi seçimler yapmalarında yardım edeceğini savunur, evlilik durumunun zorluklarını tanıtır: "Kadının güçlü bir sebebe ihtiyacı var. En iyi eğitimin ona verebileceği tüm yardımlardan oluşmuş, hakiki Hıristiyanlık ve iyi huylardan oluşmuş bir ruha ve böyle bir davada tehlikeye atabileceği, sahip olduğu güvenirliği ve erdemleri konusunda bazı iyi güvencelere ihtiyacı vardır. "

Astell zekadaki uyumsuzluk, karakter ve servet, felaket getirebilir diyerek uyarır ve evliliğin kısa ömürlü atraksiyon yerine uzun süreli arkadaşlığa dayanması gerektiğini tavsiye eder. Bir kadın "İyi bir anlayış, erdemli bir akıl, ve diğer şartların olabildiğince eşit olmasını" ummalıdır. Astell Some Reflections upon Marriage’in üçüncü baskısında eleştirilere karşı verdiği cevabı genişletmiştir.

1790’da sosyal hayattan geri çekildikten sonra, Hıristiyanlık bilgisinin yayılması için toplum olarak anılan, okul müfredatını kendisi düzenleyerek patronları olan Lady Catherine Jones ve Lady Elizabeth Hastings den parasal olarak destek alarak Chelsea de kızlar için bir hayırseverlik okulu kurdu. 60 yaşındayken, ölene kadar ikamet ettiği Lady Catherine Jones ile birlikte yaşamaya davet edildi.

Kanserli sağ göğsü çıkartmak için yapılan göğüs ameliyatından birkaç ay sonra Astell 1731’de öldü. Son günlerinde, arkadaşlarını görmeyi reddetti ve sadece tanrıyı düşünerek tabutu ile birlikte odada kaldı; Londra’da Chelsea kilisesinin kilise mezarlığında yakıldı. Astell çağdaş erkeklerle ve kadınlarla tartışabilme becerisi ve özellikle tartışmaları daha önce yapıldığı gibi tarihsel kanıtlara dayandırmak yerine felsefi tartışmalarla toplumda kadınların konumunu tartışmak için çığır açan yöntemleri (Descartes’in özel bir etkisi vardır) ile hatırlanır. Descartes’in ikilik teorisi, zihin ve bedeni ayırma, kadınlar da erkekler gibi mantıklı düşünebilme yeteneğine sahiptir, ve onlara çok kötü davranılmamalıdır: "Eğer bütün insanlar özgür doğmuşsa, nasıl oluyor da bütün kadınlar köle olarak doğuyorlar?"

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mary Astell’in bütün çalışmaları sahibi belli olmayarak basılmıştır. Astell’in en iyi bilinen iki kitabı, A Serious Proposal to the Ladies, for the Advancement of Their True and Greatest Interest (1694) ve A Serious Proposal, Part II (1697),kadınlara hem dini hem de laik eğitim sağlamada yardımcı olarak kadınlara yeni bir kurum kurma planını özetler. Kadının kariyer seçeneklerini anne ve rahibe dışında genişletmeyi önerir. Astell bütün kadınların cennette tanrı ile sonsuza kadar vakit geçirmek için erkeklerle aynı fırsatlara sahip olmak zorunda olmasını istedi ve bunun için kendi tecrübelerini anlamaları için kadınların eğitilmesi gerektiğine inandı. Rahibe tarzı eğitim ,dışarıdaki ataerkil toplumun etkileri olmadan kadınların korunan çevrede yaşamasına olanak verilmesini önerdi.

Onun teklifi asla benimsenmedi çünkü eleştirmenler İngiliz halkı için bunun "çok Katolik" gibi göründüğünü söylediler. Daha sonra onun kadınlar hakkındaki düşünceleri yazar Jonathan Swift tarafından The Tatler de ağır bir şekilde eleştirildi. Daniel Defoe’nun yazarı Astell’in önerisinin ilk kısmına hayran olmasına rağmen, onun tavsiyelerinin ‘uygulanamaz’ olduğuna inandı. Ancak, Patricia Springborg, Defoe’nun Essay Upon Projects de detaylı olarak kadınlar için akademideki  kendi tavsiyelerini Astell’in asıl teklifinden önemli derecede farklı olmadığını belirtti. Buna rağmen, o hala Londra’nın eğitimli sınıflarında entelektüel bir güçtü.

Birkaç yıl sonra Astell, soylu kadınlar için, kadınların eğitimini kendi görüşüyle detaylandırarak, A Serious Proposal’ın ikinci bölümünü yayınladı. Dinleyicilerin öğrenmesinden önce konuşmacının konuştuğu dönemin çağdaş retorik tarzından uzaklaşmış ve yerine karşılıklı konuşmaya dayanan ‘komşular’ adında, düzgün davranış konuşma tarzını öğretilerinde önermiştir. Kendi orijinal fikirlerini sunarak hala klasik söz bilimine ait teorilere bağlı kalmasına rağmen, çağdaş etkinin kaynağı olarak o sadece Port-Royal Logic’e başvurdu. Sunumlarında etkili konuşma sanatını , erkeklere özgü eğitimde, erkeklerin ustalaşması için bir gereklilik olarak değil, bir sanat olarak sundu. Astell’in yetenekli bir kadın söz bilimci olarak kurduğu doğal mantıktan, kadınların kazanması gereken yeteneklerin getirilerini listelemiştir.

1690’ların başlarında, birkaç tanrısal konu üzerine olan Norris’in Practical Discourses’ını okuduktan sonra, Astell, John Norris of Bemerton ile yazışmaya başladı. Mektuplar Astell’in tanrı ve din üzerindeki görüşleriyle donanmıştı. Norris mektupların yayınlanmaya laik ve Astell’in izni ile Letters Concerning the Love of God (1695) olarak basılması gerektiğini düşündü. Onun ismi kitapta bulunmuyordu,fakat onun kimliği yakın zamanda keşfedildi ve onun söz bilime ait tarzı çağdaş kimseler tarafından övüldü.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• A Serious Proposal to the Ladies for the Advancement of their True and Greatest Interest. By a Lover of Her Sex. 1694, 1695, 1696 1697 (two printings), 1701, 1703
• Some Reflections Upon Marriage, Occasioned by the Duke and Dutchess of Mazarine's Case; Which is Also Considered. London: Printed for John Nutt, near Stationers-Hall, 1700 1700, Also: 1703, 1706, 1730 (two editions)
• A Fair Way with Dissenters and their Patrons. Not writ by Mr. L – - – - – y, or any other Furious Jacobite, whether Clergyman or Layman; but by a very Moderate Person and Dutiful Subject to the Queen. 1704
• An Impartial Enquiry into the Causes of Rebellion and Civil War in this Kingdom: In an examination of Dr. Kennett’s sermon, 31 Jan. 1703/4. And Vindication of the Royal Martyr. 1704
• The Character of the Wisest Men. Re-printed and published by the Author’s Friends. 1704
• Moderation Truly Stated: or, a review of a late pamphlet, entitul’d Moderation a virtue, or the occasional conformist justify’d from the imputation of hypocricy. Wherein this justification is further consider’d, …. 1704
• Letters concerning the love of God, between the author of the proposal to the ladies and Mr. John Norris: Wherein his late Discourse, shewing, That it ought to be intire and exclusive of all other Loves, is further Cleared and Justified. Published by J. Noris, M. A. Rector of Bemerton near Sarum. The second edition, corrected by the authors, with some few things added. 1705, 1730
• The Christian religion, as profess’d by a daughter of the Church of England. 1705, 1717, 1730
• Bart’lemy Fair: or an enquiry after with: in which due respect is had to a letter concerning enthusiasm, to my Lord ***. By Mr. Wotton. 1709
• An enquiry after wit: wherein the trifling arguing and impious raillery of the late Earl of Shaftesbury, in his Letter concerning enthusiasm, and other profane writers, are fully answer’d and justly exposed. 1722
• (Attributed) An essay in defence of the female sex. In which are incerted the characters of a pedant, a squire, a beau, a virtuoso, a poetaster, a city-critick, &c. In a letter to a lady. Written by a lady. 1696 (two editions), 1697,
• (Attributed) Six familiar essays upon marriage, crosses in love, sickness, death, loyalty, and friendship, written by a lady. 1696

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• http://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/berktay_std_7.pdf 28 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• DÜŞÜNCE DÜNYASININ GÖLGEDE KALANLARI: KADIN FİLOZOFLAR – II – Açık Bilim 23 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kadın filozoflar 24 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• [1]
• Felsefe tarihinin görmezden gelinen isimleri: Kadın filozoflar 27 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.