Lusofon

Amerika Birleşik Devletleri'nde Brezilya Portekizcesi konuşan bir Lusofon.

Lusofon (Portekizce: Lusófono), Portekizceyi resmî dil olarak tanıyan ve konuşan, 10 egemen devlet, tahminî 270 milyon insanı kapsayan, kimse veya topluluğa verilen isimdir. Lusofonia veya Lusofon Dünya (Portekizce: Mundo Lusófono) olarak da bilinen bu bölge Avrupa, Amerika, Afrika, Asya ve Okyanusya kıtalarındaki Lusofon ulusları kapsar.

Portekiz, Brezilya ve Yeşil Burun Adaları diaspora toplulukları Lusofon kültürünün ve Portekizce dilinin yayılmasında önemli rol oynamış olsa da Lusofon Dünya'nın tarihi aslen Portekiz İmparatorluğu'na dayanır. Günümüzde Portekizce konuşan ülkeler, Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu (CPLP) aracılığıyla siyaset, kültür ve ekonomi dayanışması amacıyla bir araya geliyor.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Lusofon kelimesinin kökü olan "Luso-" eki Latincede günümüzde kabaca modern Portekiz'e karşılık gelen Lusitania'dan gelir.^[1] "-phone" eki ise Antik Yunancada "ses" anlamına gelen φωνή (phōnē) kelimesinden gelir. Lusofon teriminin kullanımı, İngilizce konuşanlar için Anglofon, Fransızca konuşanlar için Frankofon, İspanyolca konuşanlar için Hispanofon ve Çince konuşanlar için Sinofon terimlerinin kullanılması bakımından muadildir. Zaman zaman Frankofoni teriminde olduğu gibi, Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu'na atıfta bulunmak için de kullanılabilir.

Resmî Lusofon Ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]


Ülke	Nüfus	Detaylı bilgi	Durum
Brezilya	212,559,409	Brezilya Portekizcesi	Büyük bir çoğunluk tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Angola	32,866,268	Angola Portekizcesi	Önemli bir çoğunluk tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Mozambik	31,255,435	Mozambik Portekizcesi	Önemli bir azınlık tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Portekiz	10,305,564	Portekiz Portekizcesi¹	Büyük bir çoğunluk tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Gine-Bissau	1,967,998	Gine-Bissau Portekizcesi	Önemli bir azınlık tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Doğu Timor	1,318,442	Doğu Timor Portekizcesi	Önemli bir azınlık tarafından ikinci dil olarak konuşuluyor.
Ekvator Ginesi²	1,402,985	Ekvator Ginesi Portekizcesi	Küçük bir azınlık tarafından ikinci dil olarak konuşuluyor.
Makao³	649,342	Makao Portekizcesi	Küçük bir azınlık tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Yeşil Burun Adaları	555,988	Yeşil Burun Adaları Portekizcesi	Çoğunluk tarafından ikinci dil olarak konuşuluyor.
São Tomé ve Príncipe	219,161	São Tomé ve Príncipe Portekizcesi	Büyük bir çoğunluk tarafından ana dil olarak konuşuluyor.
Toplam	y. 293 milyon	Portekizce Konuşan Ülkeler Topluluğu

Notlar:

Portekiz Hindistanı döneminde Goa'da 1505 ile 1961 yılları arasında Portekizce resmî dildi. 1987'deki Goa, Daman ve Diu Resmî Dil Hareketi, Devanagari alfabesi ile yazılan Konkani dilini tek resmî dil olarak düzenledi.^[2] Goa bu nedenle listede yer almıyor.
Ekvator Ginesi, CPLP'ye kabulünden sonra 2007 yılında Portekizceyi ülkede resmî dil olarak kabul etti. Ülkede Portekizce dilinin kullanımı kısıtlı olsa da Annobón ve Bioko adalarında Annobonese kreolü konuşulmaktadır.
Makao egemen bir devlet değildir. Çin'in 2 özel idari bölgesinden birisidir. (Diğeri eski İngiliz kolonisi olan Anglofon Hong Kong)
Luís Lindley Cintra ve Teixeira de Pascoaes gibi dilbilimciler, Galiçya'da konuşulan Galiçyaca dilinin ayrı bir dil olmaktan ziyade Portekizcenin bir lehçesi olduğunu söyleyerek İspanya'nın da Lusofon bir ülke olduğunu savundu.^{[kaynak belirtilmeli]}
Uruguay'ın Brezilya'ya yakın kuzey bölgelerinde ülke nüfusun %15'i Portekizce konuşmasında rağmen ülkede resmî dil değildir.^[3] Bu da Portekizceyi Uruguay'da en çok konuşulan ikinci dil yapıyor. Brezilya sınırına yakın yaşayan Uruguaylılar ayrıca Portekizce ve İspanyolca karışımı olan Portuñol konuşurlar.^[4] Benzer bir durum, Portekizce, İspanyolca ve Guaranice dillerinin karışımı şeklinde Paraguay sınırında da görülür.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "lusophone, adj". OED Online. Oxford University Press. Eylül 2014. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2014.
^ "Goanet :: Where Goans connect". 24 Temmuz 2011. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.
^ The Portuguese Dialect of Uruguay (DPU) is spoken by circa 15% of the Uruguayan population according Juan Pedro Mir, director of education of the Ministry of Education and Culture of the country 19 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. pgl.gal (19 Ağustos 2017)
^ O dialeto fronteiriço do Uruguai: origens, investigações e oportunidades 27 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Espaço acadêmico. Retrieved 17 Aralık 2010

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Words Without Borders 19 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lusofon edebiyatı (İngilizce)
Flavours of Lusophony 20 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Portekizce)

[1] "lusophone, adj". OED Online. Oxford University Press. Eylül 2014. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2014.

[goacom2049-2] "Goanet :: Where Goans connect". 24 Temmuz 2011. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2020.

[3] The Portuguese Dialect of Uruguay (DPU) is spoken by circa 15% of the Uruguayan population according Juan Pedro Mir, director of education of the Ministry of Education and Culture of the country 19 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. pgl.gal (19 Ağustos 2017)

[4] O dialeto fronteiriço do Uruguai: origens, investigações e oportunidades 27 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Espaço acadêmico. Retrieved 17 Aralık 2010

[1]

[2]

[3]

[4]

Lusofon anlamı nedir