Louis Leon Thurstone (29 Mayıs 1887 - 29 Eylül 1955) psikometri ve psikofizik alanlarında Amerikalı bir öncüydü. Karşılaştırmalı karar yasası olarak bilinen ölçüm yaklaşımını tasarladı ve faktör analizine yaptığı katkılarla tanınır.^[1][2] 2002 yılında yayınlanan Genel Psikoloji İncelemesi araştırması, Thurstone'u John Garcia, James J. Gibson, David Rumelhart, Margaret Floy Washburn ve Robert S. Woodworth ile birlikte 20. yüzyılın en çok alıntı yapılan 88. psikoloğu olarak sıraladı.^[3]

Arka plan ve Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Louis Leon Thurstone , Chicago, Illinois'de İsveçli göçmen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Ailesi, kendisi sekiz yaşındayken İsveç'in Stockholm kentine döndü ve 1901'de Amerika Birleşik Devletleri'ne dönüp Jamestown, New York'a yerleşti.^[4] Thurstone ilk olarak 1912'de Cornell Üniversitesi'nden makine mühendisliği alanında yüksek lisans derecesi aldı. Thurstone'a Thomas Edison'un laboratuvarında kısa bir asistanlık teklif edildi. 1914 yılında, Minnesota Üniversitesi'nde geometri ve çizim eğitmeni olarak iki yıl çalıştıktan sonra, Chicago Üniversitesi'nde psikoloji alanında yüksek lisans öğrencisi olarak kaydoldu (Doktora, 1917). Daha sonra ders verdiği ve araştırma yürüttüğü Chicago Üniversitesi'ne (1924–1952) döndü; öğrencileri arasında DNA'nın yapısını keşfeden James Watson da vardı.^[5] 1952'de Chapel Hill'deki Kuzey Carolina Üniversitesi'nde LL Thurstone Psikometrik Laboratuvarı'nı kurdu.^[6][7]

Faktör analizi ve zeka çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Thurstone, başlangıçta Alfred Binet tarafından kullanılan Zeka Testi sisteminin aksine, bugün kullanılan IQ puanlarının standartlaştırılmış ortalamasından ve standart sapmasından sorumluydu. Aynı zamanda Thurstone ölçeğini geliştirmesiyle de tanınır.^[8]

Thurstone'un faktör analizindeki çalışması, onu, farklı bireylerin değişen derecelerde sahip olduğu bağımsız grup zeka faktörleri olan "Birincil Zihinsel Yetenekler" (PMA'lar) merkezli bir zeka modeli formüle etmeye yöneltti. Tüm psikometrik testlerin puanlarını etkileyen ve zihinsel yaş olarak ifade edilen tekil bir genel zeka kavramına karşı çıktı. 1935 yılında Thurstone, EL Thorndike ve JP Guilford ile birlikte Psychometrika dergisini ve aynı zamanda Psychometrica Society'yi kurdu ve 1936'da derneğin ilk başkanı oldu. Thurstone'un faktör analizi yöntemlerine yaptığı katkılar, daha sonraki psikometrik faktör yapılarının oluşturulması ve doğrulanması açısından değerli olduğunu kanıtlamış ve WAIS ve modern Stanford-Binet IQ testi gibi zeka testlerinde kullanılan hiyerarşik zeka modellerini etkilemiştir.^[9]

Thurstone'un modelindeki yedi temel zihinsel yetenek, sözel anlama, kelime akıcılığı, sayı becerisi, mekansal görselleştirme, ilişkisel hafıza, algısal hız ve muhakeme idi.

Ölçüme katkıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Faktör analizine katkılarına rağmen Thurstone (1959, s. 267) şu uyarıda bulunmuştur: "Bir problem, hiçbir rasyonel formülasyonun mevcut olmayacağı kadar karmaşık olduğunda, o zaman olumsallık ve benzeri korelasyon katsayıları ile bir miktar ölçüm hala mümkündür. Ancak bu tür istatistiksel prosedürler, sorunu rasyonelleştirmedeki ve verilerin altında yatan işlevleri oluşturmadaki başarısızlığın kabulünü oluşturur. Tutum sürekliliğine ilişkin iki görüş arasındaki ayrımı ölçmek istiyoruz ve varsayılan sürekliliğin geçerliliğini kendi iç tutarlılığı aracılığıyla test etmek istiyoruz". Thurstone'un ölçüm yaklaşımına karşılaştırmalı yargı yasası adı verildi. Yaklaşımı psikofizikte ve daha sonra psikolojik değerlerin ölçümünde uyguladı. Bir ölçüm modeli olarak kabul edilebilecek 'Kanun', deneklerin bir dizi uyaran çiftinin her biri arasında bir özelliğin, özelliğin veya tutumun büyüklüğüne göre karşılaştırma yapmasını içerir. Bu tür ölçek değerlerinin tahmin edilmesinde ölçüm yaklaşımına dayalı yöntemler kullanılabilir.^[10]

Thurstone'un karşılaştırmalı yargılama yasasının, sosyal ve psikolojik ölçüme yönelik modern yaklaşımlarla önemli bağlantıları vardır. Özellikle, yaklaşım Rasch modeliyle yakın bir kavramsal ilişki taşır (Andrich, 1978), ancak Thurstone tipik olarak karşılaştırmalı karar Yasası uygulamalarında normal dağılımı kullanırken Rasch modeli basit bir lojistik fonksiyondur . Thurstone, daha sonra Rasch tarafından dile getirilen temel bir epistemolojik ölçüm gerekliliğini öngörmüştü; bu, göreceli ölçek konumlarının ölçülen grubu 'aşması' gerektiğiydi; yani ölçek konumları, uyaranlar arasındaki karşılaştırmalarda etkili olan belirli insan grubuna göre değişmez (veya bağımsız) olmalıdır. Thurstone (1929) ayrıca, aralık düzeyinde ölçümler elde etmek için yerine getirilmesi gereken bir kriter olan, ölçek farklılıkları için toplanabilirlik kriteri olarak adlandırdığı şeyi de ifade etti.^[11]

Ödülleri ve Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Thurstone çok sayıda ödül aldı: En İyi Makale, Amerikan Psikoloji Derneği (1949); Yüzüncü Yıl Ödülü, Northwestern Üniversitesi (1951); Fahri Doktora, Göteborg Üniversitesi (1954). Thurstone , Amerikan Psikoloji Derneği'nin Başkanı (1933) ve Amerikan Psikometri Derneği'nin ilk Başkanıydı (1936).^[12] 1937'de Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi'ne,^[13] 1938'de Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi'ne ^[14] ve 1938'de Amerikan Felsefe Topluluğu'na seçildi ^[15]

Seçilmiş Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Zekanın Doğası (Londra: Routledge. 1924)
• Sinema Filmlerinin Lise Çocuklarının Sosyal Tutumları Üzerindeki Etkisi Ruth C. Peterson & LL Thurstone, MacMillan, 1932
• Sinema Filmleri ve Çocukların Sosyal Tutumları Ruth C. Peterson & LL Thurstone, MacMillan, 1933
• Aklın Vektörleri. Başkanın Amerikan Psikoloji Derneği'ndeki konuşması, Chicago toplantısı, Eylül 1933 (Psikolojik İnceleme, 41, 1–32. 1934)
• Zihnin Vektörleri (Chicago, IL, ABD: University of Chicago Press 1935)
• Birincil zihinsel yetenekler (Chicago: University of Chicago Press. 1938)
• Çok Faktörlü Analiz (Chicago: University of Chicago Press. 1947)
• İstatistiğin Temelleri (MacMillan: Norwood Press. 1925)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• LL Thurstone Psikometrik Laboratuvarı
• Karşılaştırmalı yargı hukuku

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Martin (1997). "Psychological measurement from Binet to Thurstone, (1900–1930)". Revue de Synthèse (Fransızca). 118 (4): 457-93. doi:10.1007/BF03181359. PMID 11625304. 
• Thurstone (1987). "Psychophysical analysis. by L. L. Thurstone, 1927" (PDF). The American Journal of Psychology. 100 (3–4): 587-609. doi:10.2307/1422696. PMID 3322058. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023. 
• Gulliksen (1968). "Louis Leon Thurstone, experimental and mathematical psychologist". The American Psychologist. 23 (11): 786-802. doi:10.1037/h0026696. PMID 4881041. 
• Wolfle (1956). "Louis Leon Thurstone, 1887–1955". The American Journal of Psychology. 69 (1): 131-4. PMID 13302517. 
• Horst (1955). "L.L. Thurstone and the science of human behavior". Science. 122 (3183): 1259-60. doi:10.1126/science.122.3183.1259. PMID 13274085. 
• Andrich (1978). "Relationships Between the Thurstone and Rasch Approaches to Item Scaling". Applied Psychological Measurement. 2 (3): 451-462. doi:10.1177/014662167800200319. 
• Thurstone (1927). "A law of comparative judgement". Psychological Review. 34 (4): 278-286. doi:10.1037/h0070288. 
• Smith, Thomas Vernor, (Ed.) (1929). Essays in Philosophy: by Seventeen Doctors of Philosophy of the University of Chicago. Chicago: Open Court. OCLC 257229209.  r eksik |soyadı1= (yardım)
• The Measurement of Values. Psychological Review. 61. Chicago: The University of Chicago Press. 1974. ss. 47-58. doi:10.1037/h0060035. ISBN 978-0-226-80114-8. OCLC 5723850. PMID 13134416. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Aklın Vektörleri 1934 16 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• LL Thurstone Psikometrik Laboratuvarının Tarihçesi