Turpgiller

Turpgiller
Turpgiller
	Lahana (Brassica oleracea)
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Plantae
Şube:	Spermatophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Brassicales
Familya:	Brassicaceae; Burnett
Cinsler
	Metne bakınız.
Sinonimler
	Cruciferae

Turpgiller (Brassicaceae) familyası tek yıllık, iki yıllık veya çok yıllık otsu bitkiler, yarı çalılar, çalılar veya nadiren küçük ağaçlardan oluşmuştur. Brassicaceae familyası istilacı bitkilerin önemli bir kısmını barındıran ve aynı zamanda kolza (Brassica napus subsp. oleifera), beyaz hardal (Sinapis alba), kara hardal (B. nigra), kırmızı hardal (B. juncea), yağ şalgamı (B. rapa subsp. oleifera), kır lahanası (B. campestris) turp (Raphanus sativus), çin marulu (Brassica rapa subsp. pekinensis), başlahana (B. oleracea var. capitata), kale (karalahana) (B. oleracea var. acephala), brüksel lahanası (B. oleracea var. geminifera), brokoli (B. oleracea var. italica), çin brokolisi (B.oleracea var. alboglabra), karnabahar (B.oleracea var. botrytis), yer lahanası (B. oleracea var. gongylodes), roka (Eruca sativa), tere (Lepidium sativum), çoban çantası (Capsella bursa-pastoris) gibi ekonomik önemi olan birçok bitkiyi içermektedir. Brasicaceae familyası, dünyanın hemen her yerinde bulunabilmektedir. Ancak kuzey ılıman kuşak ve özellikle Akdeniz havzası, Orta ve Güneybatı Asya’da daha yoğun yayılış göstermektedir. Tropiklerde ve Güney yarımkürede tür sayısı azdır. Brassicaceae familyası Dünya’da 337 cins ve yaklaşık 3350 tür ile geniş yayılış gösterirken, Türkiye Florası içerisinde 98 cins, 605 tür ve 676 takson içeren 4. büyük familyadır.

Morfolojik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğunlukla otsu formlar ile birkaç çalımsı form içeren kozmopolit bir familyadır. En iyi bilinen anatomik karakterleri arasında mirosin içeren salgı hücreleri yer almakta olup Brassicaceae’da yaygın olarak bulunmaktadır. Ancak çevresel şartlara ve besin ihtiyacına göre sayıları değişmektedir. Bitkinin herhangi bir kısmında ve hemen hemen her dokusunda bulunabilmektedir. Mirosin içeren idioblastların dağılımı ve karakteri taksonomik açıdan önem taşımaktadır. Kök ksileminde trakeler küçük, basit delikli, intervasküler çukurlaşma ile horizontal delikler alternat, üyeleri kısadır. Paratrakeal parankima hücreleri çok seyrektir. Öz ışınları 2 – 4 sıra bazen daha fazla hücreden oluşmaktadır.Heterojen yapıdadır. Küçük kenarlı geçitleri olan sklerenkima lifleri kısadır. Gövde epidermisi genellikle iç çeperi daha kalın olan hücrelerden oluşmuştur. Primer korteksin dış kısmı sıklıkla kollenkima içerir. Gövde korteksinin iç kısmı ya da perisiklda mantarlaşma mevcuttur. Gövdede iletim demetine komşu olan ksilem lifleri ile interfasiküler doku arasında erken dönemde ligninleşme başlamıştır. Bu nedenle parankimatik primer öz kolları çoğunlukla bulunmamaktadır. Brassica L., Capsella Medik., Lepidium L., Nasturtium R. Br., Sinapis L. ve diğer cinslere ait türlerde endodermis tabakası iyi bilinmektedir. Brassica, Draba L. ve Lunaria L.’yi kapsayan pek çok cinste perisikl iyi gelişmiş lifler veya devamlı halka şeklinde lifler içerir.Kalsiyum oksalat kristallerine çok sık rastlanmaz. Capsella bursa-pastoris (L.) Medik. te bulunduğu kayıtlarda yer almaktadır. Yapraklarda tüyler daima tek hücrelidir. Basit, dallanmamış, Y şeklinde, 2 kollu, peltat veya çok kollu yapıda da olabilir. Hücre çeperlerinde bazen kalsiyum karbonat birikimi gözlenmektedir. Salgı tüylerine nadir rastlanmaktadır. 10 Su depolayan hücrelere özellikle yaprak epidermisinde sık rastlanmaktadır. Heliophila spp., Isatis tinctoria L., Senebiera coronopus Poir. taksonlarında bu hücreler tekli veya gruplar halinde yerleşim göstermektedir.Birkaç türde (Diplotaxis acris (Forsk.) Boiss., D. tenuifolia (L.) DC., Eremobium aegyptiacum (Spreng.) Hochreut., Moricandia arvensis (L.) DC., Raphanus sativus L.) ise bir ağ örgüsü şeklinde yer almaktadır. Stomalar, Sabularia gibi bazı türlerin dışında biri diğer ikisinden küçük 3 komşu hücre ile çevrilidir (anizositik). Genel olarak yaprağın her iki yüzünde bulunur. Yapraklarda mezofil yapısı değişkenlik gösterir. Aynı türlerde üst gövde yapraklarındaki palizat dokusu her iki yüzde de bulunmaktadır. Cakie edentula Hook. daki palizat dokusu da her iki yüzde bulunur. Cakile maritima Scop.’daki mezofil tabakası palizat ve sünger parankiması şeklinde farklılaşmamıştır. Her iki yüzü de mum tabakası ile kaplıdır. Palizat dokusu genellikle 1-3 sıra hücreden oluşmaktadır.

Çiçeğin anatomisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Çiçek yapısı incelendiğinde ovaryum üst durumludur. Hermofrodittir. Simetri durumu bilateral veya nadiren zigomorf olup tam veya çok nadir eksiktir. Sepaller 4, kiremitsi (imbrikat), çoğu zaman serbest, genellikle erken düşücü, bir çift olan lateral sepaller (içtekiler) sıklıkla kese veya nadiren mahmuzludur. Petaller genellikle 4 olup nadiren eksik olabilir. Petaller sepallerle münavebeli, serbest, genellikle tırnaklı, kiremitsi, tam veya nadiren bölmelidir. Stamenler genellikle 6, nadiren 2 veya 4, çok nadir 8-24 tane, genellikle tetradinam, nadiren eşit uzunlukta veya 3 çifti farklı uzunluklarda, filamentler ipliksi, bazen kanatlı veya tabandan ekli, serbest veya nadiren bir çifti ortalarından bitişik, anterler tetrasporangiat, içe veya dışa yöneliktir.

Tohum anatomisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tohumlar hemen hemen albuminsiz, kanatlı veya kanatsız, tohum kabuğu bazen nemlendiğinde müsilajlı, embriyo yağlı, kuvvetli olarak eğri veya değişik katlı şekillerdedir. Çimlenme sırasında kotiledonlar toprak üstünde gelişir.

Gövde anatomisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gövde dairesel yapıda olup, epidermis tek sıralı oval veya yuvarlak hücrelerden oluşmaktadır. Epidermis hücrelerinin alt ve üst çeperleri yan çeperlere nazaran kalındır. Epidermis üzerinde tüy yapısına rastlanmamıştır.

Yaprak anatomisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaprak orta damarından ve damarlar arası bölgelerden oluşur. Yaprak enine kesitte üst epidermis bir sıra halinde olup yuvarlak, oval veya köşeli yuvarlak şekillerde hücreler içerir. Epidermisin üzeri ince bir kutikula ile kaplıdır. Epidermis üzerinde tüy yapısına rastlanmamıştır.