Kozyatağı
Mahalle
Kozyatağı mahallesinin Kadıköy haritasındaki konumu
Ülke	Türkiye
Bölge	Marmara
İl	İstanbul
İlçe	Kadıköy
İdare
• Muhtar	Pelin Şen
Nüfus  (2014)
• Toplam	36,358 [1]
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAS)
Posta kodu	34742
Alan kodu	216
Plaka kodu	34

Kozyatağı, İstanbul ilinin en büyük ilçelerinden biri olan Kadıköy'e bağlı olan, 1980'lerden sonra gelişimini hızlandırmış, konut bölgesi olmasının yanı sıra ofis binalarının da yer aldığı bir semt ve aynı adlı mahalle.

Semt olarak (Kozyatağı ve 19 Mayıs mahalleleri), kuzey ve kuzeydoğuda D-100 Karayolu (E-5 Karayolu ), kuzeybatıda Sahrayıcedit, batıda Erenköy, güneyde Şemsettin Günaltay Caddesi (Minibüs Caddesi) ile ayrıldığı Suadiye, doğuda ise Bostancı mahalleleri ile sınırlanmıştır. Kozyatağı D-100 Karayolu kuzeyindeki Ataşehir'e bağlı İçerenköy Mahallesi ile de komşudur.

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kozyatağı, Kadıköy'ün Marmara sahillerinin iç kısımlarında, 1970'li yıllara kadar çoğunlukla tarımsal amaçla kullanılan ve yararlanılan bir yer, bir kırsal alan olarak var olagelmiştir. Çevrenin bütünüyle yapılaştığı zamanlara kadar havasının temizliği ile tanınan Kozyatağı'nın adının, yörede bir vakitler bol miktarda olduğu söylenen ceviz ağaçlarından (koz:ceviz) geldiği sanılmaktadır. Kozyatağı uzun süre, civarındaki Erenköy vb kırsal yerleşmeler gibi yer yer bağ, bahçe ve bostanlarla kaplı bir tarım arazisi olarak varlığını sürdürmüştür. 1776 tarihli Kauffer Haritası'nda buradaki boş araziler görülmektedir.

19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hat boylarında yeni yerleşmeler belirir ve Kızıltoprak'tan Bostancı'ya kadar geniş araziler içinde köşkler inşa edilirken bile, Kozyatağı, oldukça içeride kalması ve demiryoluna uzak olması nedeniyle, tarım arazisi ve çayırlık özelliğini büyük ölçüde korumuştur. 19. yüzyılın sonlarında Erenköy-Bağlarbaşı yolu ile Şakacı Sokağı'nın Şemsettin Günaltay Caddesi ile birleştiği noktada basit bir çarşı ve küçük bir yerleşme nüvesi ortaya çıkmış ve burada, 1895'te Şeyh Süleyman Halim Efendi tarafından bir cami inşa edilmiştir. 19. yüzyılın ikinci yarısında, Göztepe ve Erenköy kadar olmasa da, Kozyatağı'nda tek tük köşkler inşa edildiği, dönemin önde gelen yöneticilerinin yöreye yerleştikleri görülür. Hassa Mirlivası Seyyid Paşa, 1863 ya da 1864'te İçerenköy-Kozyatağı-Sahrayıcedit yolu üzerinde bir çeşme;^[1][2] II. Abdülhamid dönemi (1876-1909) maliye nazırlarından Ahmed Reşid Paşa da 1902'de bir başka çeşme yaptırmıştır. Dahiliye Nazırı Memduh Paşa da bu dönemde bir köşk yaptırarak Kozyatağı'na yerleşmiştir. Kozyatağı'na yerleşmiş bir diğer ünlü kişi de 1897 Türk-Yunan Savaşı'nın Dömeke kahramanı Gazi Ethem Paşa'dır. Bugün semtte, kendi adını ve Dömeke adlarını taşıyan iki sokak bulunmaktadır. 19. yüzyılın sonlarında kırsal karakterli bir diğer yerleşme nüvesi de, Kozyatağı'nın kuzeyinde o zamanki Üsküdar-İçerenköy yolu yakınlarında ortaya çıkar. Daha kuzeyde ise, Nadir Ağa Çiftliği olarak bilinen geniş araziler uzanmaktadır ki, bu arazinin bir kısmı üzerine daha sonra PTT Hastanesi (bugün Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi) inşa edilmiştir.

1906'da, Kozyatağı 150 hektar genişlikte ayrı bir mahalle oldu. Mahallenin ilk muhtarı Süleyman Efendi Camii İmamı, Hafız Hasan Naci Efendi'dir. Şehremaneti Kadıköy Dairesi Başkanı Celal Esad Arseven 1913 tarihli Kadıköy Hakkında Tetkikat-ı Belediyye adlı çalışmasına göre, o tarihlerde Kozyatağı'nda 567'si erkek, 470'i kadın toplam 1.037 kişi yaşamaktadır ve 317 hane ile 20 dükkân vardır. 1910'da yapılan sağlık taramasına göre de Kozyatağı Kadıköy'de bulaşıcı hastalığa rastlanmayan tek mahalledir.^[3]

Kozyatağı 1970'lere kadar geniş çaplı bir yapılaşmanın görülmediği oldukça durağan bir mekansal yapıya sahip olmuştur. 1973'te Boğaziçi Köprüsü ve çevreyolunun hizmete girmesi ile Kadıköy'ün bir yerleşme alanı olarak cazibesinin artması ve 1972 tarihli Erenköy-Bostancı Bölgeleme İmar Planı ile de yapı yoğunluklarının artırılması sonucu, Kozyatağı bölgesi de Göztepe ve Sahrayıcedit gibi semtlerle birlikte yoğun bir yapılaşmaya sahne olmuştur. Yüksek yapılaşmaya izin verilmesi, 1970'lerden itibaren Kozyatağı'nda toplukonut siteleri ve apartmanlardan oluşan çok katlı ve yoğun bir yapılaşma deseni ortaya çıkarmıştır.

Kozyatağı 1989'da, D-100 Karayolu'nu Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'ne giden O-2 Otoyolu'na bağlayan Kozyatağı Kavşağı ve çevreyolu bağlantısının hizmete girişiyle büyük bir ulaşım kolaylığına kavuşmuş ve özellikle ofis ve ticari kullanımlar için yeni, cazip bir merkez olmuştur. D-100 Karayolu boyunca yoğunlaşan ofis binalarına ilave olarak Kozyatağı Kavşağı çevresinde de geniş alanlara yayılan alışveriş merkezleri inşa edilmiştir. Kozyatağı günümüzde konut ağırlıklı bir yerleşme olmasına karşın, ticari ve ofis türü kullanımlar için de Anadolu yakasında, süratle yeni bir gelişme odağı haline gelmektedir.

20. yüzyılın başında nüfus büyüklüğü açısından Kadıköy'ün 11 mahallesi arasında 9. sırada yer alan Kozyatağı, 2014 yılı itibarıyla 36.358 olan nüfusuyla Kadıköy'ün 21 mahallesi arasında Göztepe'nin ardından en büyük 2. mahalledir.^[4] 1991 yılına dek bugünkü 19 Mayıs Mahallesini de içeren Kozyatağı Mahallesi nüfus artışı ve hızlı yapılaşma sebebiyle ikiye bölünmüş ve 19 Mayıs mahallesi ortaya çıkmıştır.

Mahalle 56 sokak ve 4 caddeden oluşmaktadır. 3 İlköğretim Okulu (Kozyatağı Şükran Karabelli İlkokulu, İlhami Ertem Ortaokulu, Hakkı Değer Ortaokulu) ve 1 Özel Eğitim Kurumu, ayrıca iki adet cami (Mehmet Çavuş Modern Merkez Camisi ve Hacı İsmail Kurt Camisi) bulunmaktadır.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadıköy - Kartal metro hattı'nın istasyonlarından biri olan Kozyatağı İstasyonu, Yenisahra ile Bostancı istasyonları arasında yer almaktadır. 2020'de açılması planlanan Bostancı - Parseller metro hattının bir istasyonu da Kozyatağı'nda olacaktır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx6 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Genel Mahalle Listesi, T.C.İçişleri Bakanlığı, Mart 2020.