Klasik gitar (klasik gitar,^[1] naylon telli gitar veya İspanyol gitarı olarak da bilinir), klasik müzikte kullanılan gitar ailesinin bir üyesidir. Bağırsak veya naylondan yapılmış telleri olan bu akustik ahşap telli çalgı, metal telleri kullanan akustik ve elektro gitarın öncüsüdür. Klasik gitar on beşinci ve on altıncı yüzyılda İspanyol vihuela ve gittern'den türetilmiştir, daha sonra on yedinci ve on sekizinci yüzyıl Barok gitarına ve daha sonra on dokuzuncu yüzyılın ortalarında modern klasik gitara dönüşmüştür.^[2]

Sağ elini kullanan bir gitarist için sol bacakta düzgün bir şekilde tutulur.

Modern klasik gitar terimi bazen klasik gitarı en geniş anlamda klasik veya daha spesifik olarak erken gitar olarak da adlandırılan eski gitar formlarından ayırmak için kullanılır.

Müzik ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Bağlamlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Klasik gitarın uzun bir geçmişi vardır ve çeşitli şekilde ayırt edilebilir:

• enstrümanlar
• müzikal repertuvar (besteciler ve besteleri, düzenlemeler, doğaçlamalar)

Hem enstrüman hem de repertuvarı çeşitli perspektiflerin bir bileşimi olarak görülebilir:

Tarihsel (kronolojik zaman dilimi)

• Barok gitar – 1600'den 1750'ye kadar
• Erken romantik gitarlar – 1750'den 1850'ye kadar (Klasik ve Romantik dönem müzikleri için)
• Modern klasik gitarlar (Çağdaş,)

Coğrafi

• İspanyol gitarları (Antonio Torres Jurado) ve Fransız gitarları (René François Lacôte|René Lacôte, ...), vb.

Kültürel

• Barok saray müziği, on dokuzuncu yüzyıl operası ve etkileri, on dokuzuncu yüzyıl halk şarkıları, Latin Amerika müziği

Performans[değiştir | kaynağı değiştir]

Modern klasik gitar genellikle oturur pozisyonda, enstrüman sol kucakta ve sol ayak bir tabure üzerindeyken çalınır. Alternatif olarak – bir tabure kullanılmıyorsa – gitar ile sol kucak arasına bir “gitar desteği” yerleştirilebilir (destek genellikle vantuzlarla enstrümanın yanına takılır). (Elbette istisnalar vardır bazı sanatçılar enstrümanı başka bir şekilde tutmayı seçerler.)

Sağ elini kullanan müzisyenler tellere vurmak için sağ elin parmaklarını kullanır, başparmak telin tepesinden aşağıya doğru (aşağı vuruş) ve diğer parmaklar telin altından yukarıya doğru (yukarı vuruş) vurulur. 20. yüzyılda gelişen klasik teknikte serçe parmak tellere çarpmadan sadece yüzük parmağıyla birlikte hareket etmek ve böylece yüzük parmağının hareketini fizyolojik olarak kolaylaştırmak için kullanılır.

Buna karşılık Flamenko tekniği ve Flamenko'yu çağrıştıran klasik kompozisyonlar küçük parmağı Flamenko dört parmakta (rasgueado) yarı bağımsız olarak kullanır; yani tırnağın arkasını kullanarak parmaklar tarafından tel ters sırada hızlı tıngırdatılır - Bu Flamenko'nun tanıdık bir özelliğidir.

Flamenko tekniği, rasgueado performansında ayrıca dört parmağın yukarı vuruşunu ve başparmağın aşağı vuruşunu kullanır: tele sadece parmak ucunun iç, etli tarafı ile değil aynı zamanda dış, tırnak taraf ile de vurulur. Bu, son zamanlarda klasik gitarda kullanılmaya başlanan vihuela'nın dedillo^[3] adlı bir tekniğinde de kullanılmıştır.

Štěpán Rak ve Kazuhito Yamashita gibi bazı modern gitaristler serçe parmağını bağımsız olarak kullanırlar ve çok uzun bir tırnak boyunu koruyarak serçe parmak kısalığını telafi ederler. Rak ve Yamashita ayrıca dört parmağın yukarı vuruşunu ve başparmağın aşağı vuruşunun kullanılmasını hem serbest vuruş hem de dinlenme vuruşu olarak genelleştirdi (Flamenko'nun rasgueado'sunda olduğu gibi aynı tekniktir: yukarda açıklandığı gibi tele sadece parmak ucunun iç, etli tarafı ile değil aynı zamanda tırnağın dış tarafı ile de vurulur).^[4]

Tellerle doğrudan temas[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer temaslı veya koparmalı enstrümanlarda (lavta gibi) olduğu gibi, müzisyen sesi çıkarma için doğrudan tellere dokunur (genellikle kopararak). Bunun önemli sonuçları vardır: Farklı ton/tını (tek bir notanın) teli farklı şekillerde (apoyando veya tirando) ve farklı konumlarda (gitar köprüsünden daha uzakta ve daha yakın gibi) kopararak çıkarılabilir. Örneğin açık bir teli çalmak aynı notayı/notaları perdeli veya gergin bir konumda çalmaktan (ki bu daha sıcak bir tonda olurdu) daha berrak olur.

Enstrümanın çok yönlülüğü çeşitli tonlar oluşturabileceği anlamına gelir ancak bu parmakla toplama tarzı enstrümanı öğrenmeyi standart bir akustik gitarın tıngırdatma tekniğinden daha zor yapar.^[5]

Parmak gösterimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gitar “puanlarında” (scores) sağ elin beş parmağı (telleri koparan) İspanyolca adlarının ilk harfiyle yani p = başparmak (pulgar), i = işaret parmağı (índice), m = orta parmak (mayor), a = yüzük parmağı (anular), c = serçe parmak veya serçe parmağı (meñique/chiquito) ile gösterilir^[6]

Sol elin dört parmağı (telleri perdeleyen) 1 = işaret parmağı, 2 = büyük, 3 = yüzük parmağı, 4 = serçe parmak olarak gösterilir. 0 açık bir teli belirtir—bir parmak tarafından durdurulmayan ve böylece koparıldığında tüm uzunluğu titreyen teldir. Klasik teknik, telleri yukarıdan sabitlemek için sol elin başparmağını kullanmaz (çoğu çelik telli gitarın daha dar boynunda alışılmamışsa mümkün olduğu gibi). Klasik gitarın boynu çok geniştir ve klasik gitar tekniğinde başparmağın normal pozisyonu boyun arkasında kalır.

Puanlar ("tabloların" (tablatures) aksine) koparılacak teli sistematik olarak göstermez (seçim genellikle açık olsa da). Dizinin (ing: string) yararlı olduğunu belirtirken puan dairelerin içinde 1'den 6'ya kadar olan sayıları kullanır (en yüksek perdeden en alçağa).

Skorlar perde konumlarını sistematik olarak göstermez (perdeli elin ilk parmağının konulduğu yeri) ancak yardımcı olduğunda (çoğunlukla barrés akorları ile) skor, ilk konum I'den itibaren Romen rakamlarıyla konumları gösterir (1. perdede işaret parmağı: F-B flat-E flat-A flat-C-F) onikinci pozisyona XII'ye (12. perdedeki işaret parmağı: E-A-D-G-B-E. 12. perde gövdenin başladığı yerdir) veya hatta XIX pozisyonuna kadar (klasik gitar en sık 19'perdeye sahiptir) perdeler, 19. perde çoğunlukla bölünmüştür ve 3. ve 4. telleri perdelemek için kullanılamaz).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]